Aids

AIDS, "Acquired Immuno Deficiency Syndrome" kelimelerinin kısaltması olarak ortaya çıkmış ve "Edinilmiş Yetersiz Bağışıklık Sistemi Sendromu" olarak Türkçe'ye çevrilmiştir. AIDS ilk olarak 1981 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nde keşfedilmiştir.

Rakamlar

UNAIDS/WHO, aralık 2004 sonundaki yayınına göre dünyada 39.4 milyon Aids&Hiv hastası bulunuyor. Bu rakamın 37.2 milyonunu on beş yaş üstü yetişkinler, 2.2 milyonunu ise on beş yaş altı çocuklar oluşturuyor. 37.2 milyon yetişkin'in 17.6 milyonu kadın, 19.6 milyonu ise erkek.

2004 yılında Hiv, 640 bin'i çocuk olmak üzere toplam 4.9 milyon kişiye bulaştı. Sene boyunca 510 bin'i çocuk olmak üzere, 3.1 milyon kişi ise Aids&Hiv nedeniyle hayatını kaybetti.

1981'den buyana Aids&Hiv'den ölen insan sayısı 20 milyonu aşıyor. 2003 sonundaki verilere göre sadece Afrikada 12 milyon insan Hiv ile enfekte hayatını sürdürmekde. Gene 2003 verilerine göre hergün 6 bin genç (15-24 yaş arası) Hiv virüsü ile tanışıyor.

2004 sonu verileriyle bölgesel istatistikler

Bölge Aids/HİV ile yaşamını sürdüren Aids/HİV ile yeni enfekte olan Aids nedeniyle hayatını kaybeden  Afrika 25.4 3.1 2.3  Doğu Asya 1.1 0.29 0.051  Güney ve Güney Doğu Asya 7.1 0.89 0.49  Okyanusya 0.035 0.005 0.0007  Doğu Avrupa ve Orta Asya 1.4 0.21 0.060  Batı ve Orta Avrupa 0.61 0.021 0.0065  Kuzey Afrika ve Orta Doğu 0.54 0.092 0.028  Kuzey Amerika 1 0.044 0.016  Karayipler 0.44 0.053 0.036  Latin Amerika 1.7 0.24 0.095  Dünya Geneli 39.4 4.9 3.1

Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Bulaşıcı ve salgın hastalıklar daire başkanlığı, cinsel yolla bulaşan hastalıklar şubesi verilerine göre, 2002 yılı sonu itibari ile 1063 taşıyıcı (HİV ile enfekte), 452 vaka olmak üzere toplam 1515 Aids&Hiv hastası bulunmaktadır. Bu hastaların yaklaşık 900 kadarı, cinsel ilişki nedeniyle Hiv ile enfekte olmuştur.

Türkiyedeki Hiv ile enfekte olan 1515 kişiden;

1229'u Türk, 65'i Ukrayna, 36'sı Romanya, 20'si Moldovya, 12'si Almanya, 12'si Rusya, 11'i Tanzanya, 9'u Nijerya, 7'si ABD, vs... vatandaşıdır.

İstanbul, 458 ile en çok Aids&Hiv hastasının yaşadığı şehir iken, İstanbul'u;

141 ile İzmir, 82 ile Ankara, 39 ile Antalya, 29 ile Bursa takip etmektedir.

Yukarıdaki Türkiye verilerinin hepsi 2002 yılı sonu itibariyledir.

Aids&Hiv Nedir?

AIDS, bulaşıcı bir virus hastalığıdır. Mikrobu HIV (hiv) adı verilen virüstür. HIV, Human Immunodeficiency Virus (Bağışıklık Sisteminin Çökmesine Neden Olan Virüs) kelimelerinin kısaltmasıdır. HIV virüsü taşıyan insanlar "HIV pozitif" veya "HIV enfeksiyonlu" olarak adlandırılır. HIV virüsü, bağışıklık sisteminize zarar vererek sizi mikroplardan koruyan bağışıklık sisteminizin çalışmasını engeller. Bağışıklık sisteminiz çalışmadığında, mikroplar sizi daha kolay hasta edebilir. Ancak, hasta görünmeyebilir veya hissetmeyebilirsiniz. HIV virüsü taşıdığınızı bile bilmeyebilirsiniz.

Hiv - Bağışıklık Sistemi

HIV de dahil olmak üzere virüsler, kendi kendilerini kopyalayamazlar, çoğalamazlar. Varlığını sürdürmek için HIV virüsünün vücudunuzdaki sağlıklı bir hücreyi işgal etmesi gerekmektedir. HIV virüsü, CD4 hücrelerini işgal etmeye eğilimlidir. CD4 hücreleri vücudun bağışıklık sisteminin, sizi hasta edebilecek mikrop ve virüslere karşı korumasına yardımcı olan özel hücrelerdir.

1. HIV virüsü, CD4 hücresini açmak ve hücreye girmek için özel bir kimyasal içermektedir. Kimyasal, işgal etmek ve enfekte etmek için CD4 hücrelerini açmaya hazır, virüs yüzeyindeki bir anahtar gibidir.

2. HIV virüsü, hücrenin yönetim merkezine girebilecek şekilde değişmek için bir başka kimyasalı, "revers transkriptaz" olarak bilinen bir enzimi kullanır.

3. Sağlıklı bir CD4 hücresinin yönetim merkezinde veya çekirdek kısmında, bağışıklık sistemine, vücudu hastalığa karşı korumak için sinyal gönderecek maddeler üretilir. HIV, yönetim merkezinin içine girmek için "integraz" olarak bilinen bir başka enzimi kullanır.

4. HIV virüsü, kendi kodlarını yönetim merkezine girerek artık kontrolü eline alıyor. Böylece yeniden programlanmış CD4 hücresi, yeni virüs oluşturacaktır.

5. Enfekte olmuş CD4 hücresi, bundan böyle, virüslü yeni bölümler oluşturan bir HIV üretim merkezidir. "Proteaz" olarak adlandırılan üçüncü bir enzim, virüslü yeni bölümleri keser ve virüsün yeni kopyalarına dönüştürür. Virüsün yeni kopyaları, hücreyi daha fazla CD4 hücresini işgal etmeye hazır hale getirir.

Belirtiler

HIV bulaştıktan sonra, AIDS hastalığı belirtileri kişinin yaşam koşullarına ve vücut direncine göre, 3-15 yıl, hatta bazen daha uzun bir süre sonra ortaya çıkar. HIV bulaştığı vücutta çeşitli hücrelere, özellikle CD4T kan hücrelerine yerleşerek çoğalır. Zarar gören CD4T hücreleri giderek azalır ve bunun sonucu olarak vücudun bağışıklık sistemi yıkıma uğrar.

Vücut direnci zayıflayan hastada, normalde zararsız olan, hafif geçen ya da ender rastlanan bazı hastalıklar belirir. Ayrıca lenf bezlerinde büyümeler, ağız ve deride tekrarlanan uçuk, pamukcuk, yara ve lekeler, nedeni bilinmeyen uzun süreli ateş, gece terlemeleri, kilo kaybı, ishal, öksürük, tüberküloz, akciğer hastalıkları gibi belirtiler ortaya çıkar. Kişide bu belirtilerin ancak birkaç tanesinin bir arada bulunması durumunda AIDS düşünülebilir. Kaposi sarkomu ve bazı lenfomalarda, HIV infeksiyonunu düşündüren önemli belirtilerdendir. Kesin tanı için Anti-HIV testi yapılır.

Bulaşma Yolları

- Özellikle HIV açısından kontrol edilmemiş kan ve kan ürünlerinin kullanılması

- Cinsel ilişki (anal, oral veya vajinal olsun vücut sıvıları ile direk temas olması gerekiyor (açık yara gibi, AÐIZDA YARA VARSA!!)

- Kontamine iğneler (damaryolu ile ilaç alan bağımlılar, iğne yaralanmaları, enjeksiyonlar)

- Anneden-Çocuğa (Fetal dönem, doğumda, anne sütü ile [kesin degildir])

- Organ-doku alışverişi (semen, böbrekler, deri, kemik iliği, kornea, kalp kapakları ve tendonları)
Virüsün AIDS hastasıyla kucaklaşmak veya el sıkışmakla, aynı yüzme havuzunu ve tuvaleti kullanmakla, enfekte hastayla ayn odada bulunmakla, aynı eşyaların (bardak, tabak, çatal...) kullanılmasıyla ve sivrisineklerle bulaştığına dair bir kanıt yoktur.

Korunma Yolları ve Tedavisi

- Cinsel ilişki sırasında prezervatif kullanılması

- Tek eşlilik ve partneri tanımak

- Kontrol edilmiş kan ve kan ürünlerinin kullanılması

- HIV pozitif olduğu bilinen ya da kuşku duyulan kişi ile cinsel temas, açık bir yarayla temas (kana karışırsa), şüpheli kan ve kan ürünleri ile temas durumunda mümkün olabildiğince çabuk bir merkeze gidip enfeksiyon hastalıklar uzmanına danışılmalıdır.

Sıkça Sorulan Sorular

Ben HIV (+) Bir Kişiyim. Bu AIDS Hastası Olduğum Anlamına mı Geliyor?

"HIV (+)" test sonuçları, sizin AIDS'e neden olan virusla (HIV) enfekte olduğunuz anlamına geliyor. CD4+ T hücre sayınız 200hücre/mm3'ün altına düştüğünde ve/veya AIDS ile ilişkili bir hastalık (fırsatçı enfeksiyonlar ve Kaposi Sarkomu gibi) gelişirse HIV AIDS hastalığına doğru ilerler.

CD4+ T Hücre Sayısı Ne Demektir?

CD4+ T hücre sayısı kişinin ölçülen CD4+ T hücre miktarı demektir. HIV kişinin bu hücrelerini enfekte eder ve çoğalmak (kendi kopyasını yapar) için bu hücreleri kullanır. Bu hücreler zarar gördükçe kişinin bağışıklık sistemi zayıflar ve kişi fırsatçı enfeksiyonlara (bakteriyel, viral, parazit ve mantar gibi) daha çabuk yakalanır.

Viral Yük Nedir?

Viral yük insanın kanında bulunan virus (HIV) miktarıdır. Yüksek miktarda viral yükü olan olan kişi, düşük viral yükü olan kişiden daha çabuk AIDS geliştirir.

CD4+ T Hücresi Nedir?

CD4+T hücrelerine, akyuvarlar, T yardımcı hücreleri de denilmektedir. İnsan bağışıklık sisteminde diğer hücrelerle birlikte hastalıklara karşı savaşırlar. HIV, çoğalmak için bu hücreleri kullanır. Sağlıklı bir kimsede CD4+T hücre sayısı 800-1200/mm3 kadardır.

Hangi Testler Yapılabilir?

Türkiye'de kan ve kan ürünlerini toplayan ve saklayan merkezlerde (Kan Bankaları-Kızılay Kan Merkezi gibi) alınan her kan bağışında, HIV, Hepatit-B ve Hepatit-C virus antikorları veya antijenleri açısından tarama yapılması kanunen gereklidir.

Nerelerde Bakılabilir?

Tanı ELISA yöntemiyle konur. ELISA virusun bulaşmasından sonra 10-12 haftada sonuç verebilir.

HIV tedavisine başlamadan önce doktorunuz tam bir hikaye almalı, fizik muayene yapmalı ve kan testlerini istemelidir. Bu testler tam kan sayımı, viral yük testi ve CD4+ T hücre sayımını içerir. Ayrıca enfeksiyonlar için gerekli diğer testler (sifiliz, tüberkülin deri testi, toksoplazma antikor testi ve kadınlar için jinekolojik Pap Smear testi) yapılmalıdır. Viral Yük testi ve CD4+ T hücre ölçme testi, HIV tedavisine başlamadan önce mutlaka yapılmalıdır.

Nasıl Bir Doktora Gitmeliyim?

HIV tedavisi kompleks bir tedavi olduğundan doktorunuzda HIV ve AIDS tedavisi konusunda uzman olmalıdır. Tedaviniz hakkında karar verirken yakından çalışabileceğiniz birine ihtiyacınız olur ve bu yüzden kendinizi rahat hissedebileceğiniz bir kişi olmalıdır. Bu HIV tedavisinin yararları ve riskleri hakkında herşeyi rahatlıkla sorabilmeniz için önemlidir. Ayrıca Türkiye 'de AIDS tanı ve tedavisi hakkında sizi yönlendirebilecek ve yardımcı olabilecek merkezler bulunmaktadır.

Faydalı Linkler

AIDS Savaşım Derneği

Aidsdernegi.org.tr

AIDS - GlaxoSmithKline

Aids.gen.tr

AIDS ile Mücadele Derneği

Aids.org.tr

Kaynaklar:
bornova.ege.edu.tr
avert.org
aids.org.tr
aids.gen.tr