Şarlken

Habsburg Hanedanından Hollanda Lordu olup, Kutsal Roma -Germen imparatorudur.

Şarlken, 24 Şubat 1500 tarihinde Flandera’da Belçika’nın Gent şehrinde doğmuştur. Şarlken, I. Carlos (V. Karl) olarak da adlandırılmaktadır. Annesi İspanya Kralı II. Fernando'nun kızı Aragon Prensesi Kastilyalı Juana, babası Habsburg Hanedanından I. Filipe’dir. I. Maximilian (Kutsal Roma İmparatoru) baba tarafından dedesidir. Hem Alman hem de İspanyol kanı taşıyan Şarlken, Hollanda'da büyüdü.

Şarlken, 1506'da 6 yaşında iken İspanya kralı olan babası erken yaşta ölünce ve annesinin ruhsal olarak rahatsız olması sebebi ile halası Prenses Margarete tarafından eğitildi. Şarlken, 6 yaşında iken Kutsal Roma İmparatoru I. Maximilian (Kutsal Roma İmparatoru) tarafından halası Prenses Margarete’nin naipliğinde Burgonya Düklüğünün valiliğine atandı. 15 yaşına gelince halası naiplik görevinden alınmış ve Şarlken reşit ilan edildikten sonra Burgonya Dükü olmuştur.

Şarlken’in anne tarafından büyük babası II. Fernando'nun 1516 yılında ölümüyle Kastilya, Aragon, Napoli ve Sicilya krallıklarının taçları şahsında birleşti. Aragon Kralı, Kastilya Kralı, Napoli Kralı ve Sicilya Kralı unvanını aldı.

Baba tarafından dedesi olan Kutsal Roma İmparatoru I. Maximilian (Kutsal Roma İmparatoru)’ın 12 Ocak 1519 tarihinde ölümü sonrasında 28 Haziran 1519'da Alman imparatoru seçilerek Avrupa'daki en büyük imparatorluğun hükümdarı oldu. 26 Ekim 1520 tarihinde de Aachen’daki katedralde resmi bir törenle Kutsal Roma Cermen İmparatoru ilan edildi. Şarlken 1530'da Papa tarafından Kutsal Roma İmparatoru olarak kutsandı.

Mayıs 1521’de imparatorluk sınırları içinde yayılmaya başlayan Martin Luther’ci reform hareketini engellemek için, Jorn Diyet Meclisi’ni topladı. Bu meclis Martin Luther’in cezalandırılmasına karar verirken, Worm bildirisiyle Protestanlığa karşı savaş açıldı.

Şarlken, 1516-1556 yıları arasında İspanya kralı olarak, 1516-1556 yıları arasında Hollanda-Belçika kralı ve 1519-1556 yıları arasında Alman imparatoru olarak arasında hüküm sürdü.

Teyzesi Aragonlu Catherine Tudor Hanedanı'ndan İngiltere Kralı VIII. Henry'nin birinci eşi olup İngiltere Kraliçesidir.

Şarlken, 1520 yılında Kutsal Roma İmparatoru olunca teyzesi Aragonlu Catherine’i çok sevdiğinden ve ona düşkün olduğundan İngiltere'ye dostça yaklaştı. İngiltere Kralı VIII. Henry'nin birçok metresi vardı ve ilişkilerinde sorunlar yaşanıyordu. Henry bir süre Aragonlu Catherine'den boşanmak istedi. Amacı, Aragonlu Catherine'den daha güzel bulduğu Anne Boleyn'le evlenmekti ancak İngiliz kilisesi bu boşanma davasını kabul etmedi çünkü Aragonlu Catherine'nin yeğeni Şarlken, Roma'yı ve Papalık Devletini 1527 yılında işgal edip, papaya evliliğin iptal edilmemesi için baskıda bulunduğundan Papa evliliği iptal etmedi. Bu duruma karşı çıkan VIII. Henry'de Katolik Kilisesinden ayrılarak Anglikan Kilisesini kurdu ve Aragonlu Catherine'den 1533 yılında boşandı. Şarlken de İngiltere ile ilişkilerini kesti.

Şarlken'in ordusu 1527 yılında Roma’ya girerek kenti yağmaladı ve Papa VII. Clemens'i tutsak aldı. 1529’da Milano’yu ele geçirdi. Şarlken 1530'da Papa tarafından Kutsal Roma İmparatoru olarak kutsandı.

Şarlken'in İmparatorluğu dönemindeki en büyük düşmanları, sırasıyla Osmanlı İmparatorluğu, Fransa Krallığı, İngiltere Krallığı ve Hıristiyanlığın Protestanlık mezhebinin kurucusu meşhur Alman papaz Martin Luther idi.

1525 yılında Fransa kralı I. François'in komutasındaki Fransız ordusu ile yapılan Pavia Muharebesi'nde François'in ordusu yenilince Fransa kralı I. François’i esir aldı. I. François'in annesi Louise de Savoie, Osmanlı Sultanı Kanuni Sultan Süleyman'a oğlunu kurtarmasını, Fransa'ya yardım etmesini yazmıştı. Kanuni Sultan Süleyman bu mektuba karşılık vermiş ve ordusuyla Macar seferine çıkmıştır. 29 Ağustos 1526'da Mohaç'ta büyük bir savaş yaşanmıştır.

Şarlken, savaşta esir aldığı Fransa kralı I. François’i serbest bırakmanın bedeli olarak Fransa'nın üçte birinin kendisine verilmesini, bu ülkenin İtalya üzerindeki hak iddiasından vazgeçmesini, Bourbon düküne topraklarının geri verilmesini ve bunlara Provence'ın da eklenmesini istedi. François buna, "krallığıma zarar verecek koşulları kabul etmektense Tanrı'nın layık gördüğü sürece hapiste kalmaya kararlıyım" biçiminde karşılık verdi. Madrid'de bir kuleye hapsedilen kral, ağır yenilgi, ülkesinin içinde bulunduğu tehlikeli durum, tutsaklık, vücudundaki eski yaralar ve yeni tutulduğu frengi yüzünden sağlığını yitirdi.

Barbaros Hayreddin Paşa’yı Fransa'nın Akdeniz kıyısındaki Nice şehrine gönderen Kanuni Sultan Süleyman, 1543 yılında Şarlken'in donanmasını alt ederek, Nice kentini kuşattı ve ele geçirerek Fransa'ya bıraktı.

Şarlken, Portekizli İsabella ile evlendi. II. Felipe (İspanya Kralı), Maria İspanyalı, Juanna (Portekiz Prensesi) adlarında 3 çocuğu oldu. Ayrıca gayrimeşru olarak Don Juan Avusturyalı ve Margaret (Floransa ve Parma Düşesi) adlarında 2 çocuğu daha olmuştur.

Gelir kaynakları savaş giderlerini karşılayamaz duruma gelince Şarlken yeni kredi fırsatları aramaya başladı. Antwerp ve Augsburg borsalarından borç para alındı. 1550’lerde Alman prensleriyle Fransa arasında Şarlken'e karşı bir antlaşma yapıldı. Önceleri onu desteklemiş olan Saksonya Dükü Maurice Avusturya’ya girince Şarlken kaçmak zorunda kaldı. Ferdinand da prenslerle uzlaşınca Şarlken Passau Antlaşması’nı imzaladı.

1555’te yapılan Augsburg Antlaşması’yla Protestanlar’a Katolikler ile aynı haklar tanındı. Hollanda’ya çekilmek zorunda kalan Şarlken, İspanya ile İngiltere’yi birleştirmeyi amaçlayarak oğlu II. Felipe’nin İngiltere Kraliçesi Mary Tudor (I. Mary) ile evlenmesini sağladı. Fakat Mary’nin çocuğu olmayınca İngiliz parlamentosu II. Felipe’ye kral unvanını vermedi.

Şarlken, 1555 yılında İspanya Krallığı'nı ve Alçak Ülkeler'i (Felemenk- şimdiki Hollanda ile Belçika) oğlu II. Felipe'ye, 1556 yılında da imparatorluk makamını kardeşi I. Ferdinand'a bıraktı. Sonra da 1557 yılında İspanya'da Extramaura eyaletindeki Yuste manastırında inzivaya çekildi. Şarlken, akut gut hastalığından rahatsız idi.

Şarlken, manastıra çekildikten 1 yıl sonra, 21 Eylül 1558 tarihinde Yuste, İspanya’da 58 yaşında sıtma hastalığından ölmüştür. 1574'de cesedi oğlu İspanya Kralı II. Felipe tarafından Madrid'de inşa ettirilen El Escorial Manastırına defnedildi.

Şarlken Avrupa'da kendi egemenliği altında Katolik bir imparatorluk kurmak istemişti. Bu amaçla uzun yıllar Fransa, Protestanlar ve Osmanlılarla savaştı. Ancak geniş bir alana yayılmış farklı iktisadi, dinsel ve kültürel yapılara sahip krallıkları Katoliklik etrafında bir araya getirmeyi başaramadı. Kısaca Şarlken, ne Türk yayılmasını önleyebilmiş, ne Fransa'nın artan gücünü durdurabilmiş ne de Alman halkları arasındaki karışıklığı bitirebilmiştir.

Kanuni Sultan Süleyman’ın Şarlken yazdığı Mektup :
25 Nisan 1532 tarihinde, yüz bin kişiyi aşan bir orduyla sefere çıkan Kanuni Sultan Süleyman, bütün Avusturya'yı ordusu ve akıncıları ile işgal etti. Niş'e yaklaştığı sırada, Avusturya elçilik heyeti geldi. Macaristan'ın Ferdinand'a verilmesi karşılığında, her yıl vergi vermeyi teklif ettiler. Bu teklifi kabul etmeyen Kanuni Sultan Süleyman, Avusturya topraklarında ilerlemeye devam etti. Bölgedeki pek çok şehir, kasaba ve kale zaptedildi. Erşak, Siklos, Babocca, Belovar, Kanije, Guns, Kösek gibi şehir ve kaleler ele geçirildi. Güney Almanya içlerine kadar, akıncıların dolaşmadıkları yer kalmadı. Ortalıkta ne Ferdinand, ne de Şarlken görünüyordu.

Kanuni Sultan Süleyman’ın bu güçlü saldırıları ve fetihleri karşısında, cesaret edip karşısına çıkamıyorlardı. Osmanlı ordusu, aylarca Avusturya ve Almanya topraklarında dolaştığı halde, her iki hükümdar savaşmaktan kaçınıyordu. Bunun üzerine Kanuni Sultan Süleyman, Şarlken'i savaş alanına çekebilmek için, onu ve Ferdinand'ı tahrik edip karşısına çıkarmak maksadıyla, bir mektup gönderdi. Kanuni mektubunda Şarlken'e şöyle sesleniyordu:

	"Bu kadar zamandır erlik davasın eder, merdi meydanım dersin. Şimdiye değin kaç keredir ki üzerine geliyorum ve mülküne dilediğim gibi tasarruf ediyorum. Ne sende, ne karındaşında nam ve nişan yok. Size saltanat ve erlik davası haramdır. Askerlerinden, belki avradından da utanmaz mısın ki, belki avratta gayret var sende yoktur. Er isen meydana gelesin. Hak Teala Hazretlerinin takdiri ne ise o olur. Senin ile saltanatı Beç (Viyana) kapılarında görüşelim. Reaya fukarası dahi asude olsun. Yoksa meydanı aslanlardan boş buldukça tilki gibi fırsatla avlanmayı erlik sayma. Bu kere meydana gelmezsen kadınlar gibi yün ve çıkrık alıp padişahlık tacını almaya kalkmayasın. Erlik adını diline getirmeyesin."

Kanuni'nin bu mektubuna rağmen, ne Ferdinand, ne de Şarlken büyük kuvvetler topladıkları halde karşısına çıkamadı. Viyana'ya askerler yığıp, kendileri Viyana'nın batısındaki Linz kentinde beklediler. Osmanlı ordusu, yine ileri hareketine devam etti. Geçtikleri yerlerde birçok şehir ve kaleler işgal edildi, ganimetler, esirler ele geçirildi. Mevsimin geçmiş olmasından dolayı ordu geri döndü. Şarlken ve Ferdinand'ın Kanuni Sultan Süleyman ile anlaşmaktan başka çaresi kalmadı. Avusturya Arşidük'ü, Macaristan üzerinde hak iddia etmeyerek, Osmanlı'ya bağlı kalacak ve yıllık vergi verecekti.

Muhteşem yüzyıl dizisinde 39. bölümde Şarlken'i Ünal Silver canlandırmıştır.

Kaynak:Biyografi.info