novella

Novella Nedir?

Uzun öykü, kısa roman olarak değerlendirilebilecek; hikâye ve noveletteden uzun, romandan kısa olan bir edebî türdür.

Novella, Avrupa’da öykü ve romanın gelişimini etkileyen, gerçekçi ve yergili bir anlatımla yazılmış sağlam yapılı kısa anlatı.

Novella terimi bazen, öyküden uzun ama romandan kısa bir anlatı türü olan “kısa roman” ya da novelette’yi belirtmek için de kullanılır. Novellayı, roman ve hikayeden ayıracak ölçütler tartışmalı olsa da, Science Fiction and Fantasy Writers of America derneğinin Nebula Ödülleri'ni dağıtırken kullandığı ölçüte göre 17.500 ila 40.000 arası kelime içeren eserler Novella olarak kabul edilir.

Ortaçağda İtalya’da ortaya çıkan novella, siyasal ya da aşkla ilgili, gülünç yöresel olaylara dayanıyordu ve tek tek öyküler genellikle anekdotlar, efsaneler ve aşk öyküleriyle birlikte bir kitapta toplanıyordu. Daha sonra Boccaccio, Franco Sacchetti ve Matteo Bandello gibi yazarlar bu öyküleri çoğu zaman ortak bir tema etrafında birleştirerek novella’yı sağlam yapısı ve psikolojik derinliği olan bir tür haline getirdiler.

Novella’yı İngiltere’ye tanıtan, The Canterbury Tales (Canterbury Öyküleri) adlı yapıtıyla Chaucer oldu. Elizabeth döneminde de Shakespeare ve başka yazarlar oyunlarının olay örgülerini kurarken İtalyan novella’larından yararlandılar. Bu anlatıların gerçekçi içeriği ve biçimi 18. yüzyılda İngiltere’de romanın, 19. yüzyılda da öykünün gelişmesini etkiledi.

Bu tür, Novelle olarak bilindiği Almanya’da 18. ve 19. yüzyıllarla 20. yüzyılın başında Heinrich von Kleist, Gerhart Hauptmaun, J.W. von Goethe, Thomas Mann ve Franz Kafka gibi yazarların yapıtlarıyla gelişti. Boccaccio’nun türün ilk örneği olan Decamerone’si gibi Alman Novelle’leri de genellikle veba salgım, savaş, sel gibi gerçek ya da düşsel olabilecek çarpıcı bir olaya dayanan bir öykü etrafında kuruluydu. Tek tek öyküler çeşitli anlatıcılar tarafından dinleyenlerin dikkatini yaşanan talihsiz olaydan uzaklaştırmak amacıyla anlatılıyordu.

Duygulara pek yer vermeyen edebi ama kolay bir üslupla yazılmış, öznel değil nesnel bir anlatım taşıyan ve çoğu zaman bir ironiyle sonuçlanan bağımsız olay örgülerine sahip bu öyküler, Almanya’da çağdaş öykünün gelişmesinde önemli bir rol oynadı. Novelle özgün bir tür olarak günümüze değin geldi, ama zamanla olay birliğinin yerini üslup birliği aldı, ana öykünün önemi azaldı, ayrıca üslupta nesnellik ilkesi eski kesinliğini yitirdi.

Örnekler :
Kürk Mantolu Madonna-Sabahattin Ali
Fareler ve İnsanlar - John Steinbeck
İnci - John Steinbeck
Dönüşüm - Franz Kafka
Ceza Sömürgesi - Franz Kafka
Hayvan Çiftliği - George Orwell
Yeraltından Notlar - Fyodor Dostoyevski
Tiffany'de Kahvaltı - Truman Capote
Yaşlı Adam ve Deniz - Ernest Hemingway
Death in Venice - Thomas Mann
Goodbye, Columbus - Philip Roth
Heart of Darkness - Joseph Conrad
Pic - Jack Kerouac
Tristessa - Jack Kerouac
The Subterraneans - Jack Kerouac
Satori in Paris - Jack Kerouac
The Shadow out of Time - H. P. Lovecraft
The Dunwich Horror - H. P. Lovecraft
The Shadow Over Innsmouth - H. P. Lovecraft
Küçük Prens - Antoine de Saint-Exupéry
Kedi ve Fare - Günter Grass
Martı Jonathan Livingston - Richard Bach
Ölüler - James Joyce