Sanayi-i Nefise Mektebi

Sanayi-i Nefise Mektebi

Sanayi-i Nefise Mektebi, güzel sanatlar alanında eğitim vermek üzere İstanbul’da 1882’de kurulmuş bir yüksekokuldur.

Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk güzel sanatlar okuludur. Günümüzde Eski Şark Eserleri Müzesi olarak hizmet veren binada 2 Mart 1883’te eğitime başlayan okul, 1928’de Güzel Sanatlar Akademisi adını almıştır; 1982’den beri Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi adıyla eğitime devam etmektedir.

Sanayi-i Nefise Mektebi, Osman Hamdi Bey’in, Abdülhamit II tarafından Sanayi-i Nefise Mektebi Müdürlüğü’ne tayin edilmesiyle 1882’de kurulmuş olup, okulun kuruluşundaki resmi adı, kuruluş fermanındaki şekliyle Mekteb-i Sanayi-i Nefise-i Şahane ‘dir. Okulun adı, resmi yazışmalarda ve dönemin arşiv belgelerinde ise Sanayi-i Nefise Mekteb-i Âlisi olarak geçer. Okul Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk güzel sanatlar okuludur. Günümüzde Eski Şark Eserleri Müzesi olarak hizmet veren binada 2 Mart 1883’te eğitime başlayan okul, 1928’de Güzel Sanatlar Akademisi adını almıştır; 1982’den beri Mimar Sinan Üniversitesi adıyla eğitime devam eden üniversitenin adı 2004 yılında Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi olarak değişmiştir.

İlk Eğitim Kadrosu
Müdür-ü Umumi: Osman Hamdi Bey
Dahili Müdür ve Heykel Muallimi: Osgan Efendi
Fenn-i Mimari Muallimi: Alexandre Vallaury
Yağlıboya Resim Muallimi: Salvatore Valeri
Karakalem Resim Muallimi: Joseph Warnia Zarzecki
Tarih ve Tarih-i Sanat Muallimi: Aristoklis Efendi
Ulum-u Riyaziye Muallimi: Kaymakam Hasan Fuat Bey
Teşrih Muallimi: Kolağası Yusuf Rami Efendi
Hakkaklık Muallimi: Mösyö Napier

Tarihçesi
Paris Güzel Sanatlar Okulu (Ecole Des Beaux-Art)’nu örnek alarak kurulan okulda 1882 yönetmeliğine göre resim, heykeltıraşlık, mimarlık ve hakkaklık ile sanat dersleri okutulup öğretilecekti. Dersler antik sanat ağırlıklı idi. Osman Hamdi Bey, okulun Arkeoloji Müzesi’ne yakın olması gerektiğini düşünüyordu. Mimar Alexandre Vallaury’den okulu müzenin ana giriş kapısının karşısına, Çinili Köşk’ün yanına inşa etmesini istedi. Vallaury beş derslik ve bir atölyeden oluşan küçük bir bina yaptı. 1916’ya kadar kullanılan bu bina, 1892 ve 1911’de yapılan eklerle genişletilmiştir. Alexandre Vallaury aynı zamanda mektebin ilk mimarlık hocası olarak görevlendirilmiştir.

Okul binasının yapımı, kütüphane oluşturulması, akademik ve idari kadro temini gibi meseleler halledildikten sonra, okul eğitime resmen 2 Mart 1883 tarihinde başladı. Sekiz eğitmen ve yirmi öğrenci vardı. Öğrencilerin hepsi erkek, çoğu gayri-müslimdi. Okulu dahili öğrencileri mektepte tahsil görüp orada yatılı kalırlarken, harici öğrenciler yalnız binayı yatıp-kalkmak için kullanırlar, eğitimlerini diğer Fransız okullarında alırlardı. 1890’ların sonlarında öğrenci sayısı 200’ü bulmuştur.

Osman Hamdi Bey ölümüne kadar bu okulun müdürlüğü görevini sürdürdü. 1910’da ölümü üzerine kardeşi Halil Ethem Bey okul müdürlüğüne atandı.

1911 yılında okulun yapısı ve müfredatı hakkında yeni bir talimatname yürürlüğe girdi. Bu talimatnamede öğrencilerin 1 sene hazırlık gördükten sonra, resim bölümü 5 sene, mimarlık ve heykeltıraşlık 4 sene, hakkaklık ise 3 sene olarak okuyacakları belirtilmiştir. Önceden 17 olan öğrenci yaşı 16’ya indirilmiş; sınır 25 yaş olarak belirlenmiştir. Öğrencilerin lise mezunu olması şartı vardı. Atölye çalışmalarında canlı model kullanılacağı belirtilmişti.

Okul binası, artan öğrenci sayısına yetersiz gelmekteydi; savaş dolayısıyla eski binayı onarmak imkansızdı. Okul, öğrenim için uygun olmayan çeşitli yapılarda çalışmaya devam etti. 1916’da Cağaloğlu’ ndaki Lisan Mektebi binasına nakledildikten sonra 1920 döneminde Şehzadebaşı’ndaki bir binaya ardından, Divanyolu’nda “Gedikler Kahyası Salih Efendi Konağı” adıyla bilinen, şimdiki Sıhhiye Müzesi binasına taşındı. 1921’de tekrar Lisan Mektebi binasına döndü.

Bu dönemde okul müdürlüğüne Nazmi Ziya Bey gelmişti . Okul müdürlüğünü 1921-1924 arasında Cemil Cem üstlendi. 1924’te Nazmi Ziya Bey yeniden okul müdürü oldu. O yıl yeni bir talimatname hazırlandı ve 1934’e kadar uygulandı. Okula tezyinat ve resim öğretmenliği bölümleri eklendi.

Cumhuriyet dönemi ile birlikte yabancı hocaların yerini Türk hocalar aldı. Öğrenciler klasikten uzak daha rahat ve serbest çalışmalar yapmaya başladı.

Kız öğrenciler için 1914’te İnas Sanayi-i Nefise Mektebi Zeynep Hanım Konağı’nda hizmete girmişti. Bu okul öğretim kadrosu büyük ölçüde Sanayi-i Nefise Mektebi’nden sağlamaktaydı. İlk müdürü Ali Sami Boyar oldu bir ay sonra görevini Mihri Müşfik Hanım'a devretti. 1926’da iki kurum birleşti. Sanayi Nefise Mektebi’ne Fındıklı’ daki eski Meclis-i Mebûsân binası (Cemile Sultan, Münire Sultan Sarayı ) tahsis edildi. Kız ve erkek öğrencileri bu binada ve bir arada öğrenim görmeye başladılar.

Çifte Saraylar’ın Tahsisi ( Cemile Sultan ve Münire Sultan Sarayı )
Sultan I. Abdülmecit’in kızları Cemile Sultan ve Münire Sultan için 1856 ile 1859 yılları arasında inşa ettirdiği bu sarayların mimarı Garabet Amira Balyan’dır. Binalar, günümüzde halen Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi tarafından kullanılmaktadır.

Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasından sonra III. Kolordu Komutanlığı karargahı olarak kullanılan bina daha sonra İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi ve Atatürk Kız Lisesi olarak hizmet verdi ve daha sonra 1969 yılında Güzel Sanatlar Akademisi’ne devredildi. Sedat Hakkı Eldem’in projesi ile yeniden inşa edilen bina 1975 yılından itibaren 21 Kasım 1975’te öğrenime açıldı.

1927’de ise Namık İsmail’in müdürlüğünde mektebin ismi önce “Sanayi-i Nefise Akademisi” olarak değişti fakat Zamanla halk tarafından ‘’Güzel Sanatlar Akademisi’’ adı benimsendi.

1929’da mektepte seramik bölümü faaliyete geçti. 1930’larda atölyeler daha da çeşitlendi. 1936’da “Türk Tezyini Sanatlar Bölümü” eklenmiştir. 1938’de alınan kararla, mimarlık bölümü liseden sonra 5 sene oldu; bölümün adı da “Yüksek Mimarlık” bölümü olarak değişti. 1959’da artık tüm bölümlere liseyi bitirenler, imtihanla alınmaktadır. Ayrıca tüm bölümler 5 senelik olmuştu.

1969 yılındaki yasa ile akademi, bilimsel bir özerkliğe kavuşmuştur ve artık ismi “İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi” olarak geçmektedir. 1975’te akademiye birçok bölüm eklendi.

Güzel Sanatlar Fakültesi Bölümleri

Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, 2 Mimarlık Fakültesi, 9 Güzel Sanatlar Fakültesine bağlı olarak toplamda 11 bölüm eğitimi sağlamaktadır. Resim, Heykel, Seramik ve Cam Tasarımı, İç Mimarlık, Endüstri Ürünleri Tasarımı, Grafik Tasarımı, Tekstil ve Moda Tasarımı, Geleneksel Türk El Sanatları, Sahne Dekorları ve Kostümü, Fotoğraf, Sanat Eserleri Konservasyonu ve Restorasyonu Bölümü.

1981’de Akademi YÖK çatısı altına girdi ve adı da artık “Mimar Sinan Üniversitesi” oldu. Üniversite kuruluşunun 121.yılında tekrar isim değiştirdi ve “Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi” ne dönüştü. Üniversite 2014 yılında İstanbul Şişli bölgesinde ‘’Bomonti Kampüsü’’ nü faaliyete açtı. Şu an üniversitenin Fen – Edebiyat Fakülteleri bu yerleşkede yer almakta ve üniversitenin yetenek sınavlarına girecek olan adayların sınavları bu kampüste düzenlenmektedir…