Jim Sanborn

Jim Sanborn, 14 Kasım 1945 tarihinde ABD’nin başşehri Washington DC’de doğmuştur. Tam adı Herbert James Sanborn, Jr’dır. Annesi Katherine Blood Sanborn idi. Jim Sanborn’ın babası Herbert James Sanborn Kongre Kütüphanesi'nde sergi başkanıydı, annesi bir konser piyanisti ve fotoğraf araştırmacısıydı. Jim Sanborn, Virginia'daki Alexandria ve Arlington, şehirlerinde büyüdü, Burgundy Farm Country Day School'da, ardından JEB Stuart Lisesi'nde - her ikisi de Fairfax County'de - ve ardından Randolph-Macon College'da paleontoloji, güzel sanatlar ve sosyal antropoloji dalında okuyarak mezun oldu. Ardından Pratt Enstitüsü'nden heykel alanında Güzel Sanatlar Yüksek Lisans derecesi ile 1968 yılında mezun oldu.

Jim Sanborn'un sanat eserleri High Museum of Art, Los Angeles County Museum of Art, Corcoran Gallery of Art ve Hirshhorn Museum and Sculpture Garden'da sergilendi. Massachusetts Teknoloji Enstitüsü, Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) ve Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi için heykelsi eserler yaptı.

1980'li yılların sonunda dönemin CIA başkanının emriyle, CIA'nin Virginia'daki merkez karargâhı için ABD'li heykeltıraş Jim Sanorn’a heykel yapma görevi verildi. Jim Sanborn, kendisine 1980'li yıllarda verilen görevi 1990 yılında tamamladı. 6 metre uzunluğunda ve 3.6 metre yüksekliğinde olan, 'harika bir sanat eseri' olarak kabul edilen Kryptos Heykeli, adını 'gizli' anlamına gelen Yunancadan aldı. Sanat ve gizemi bir araya getirerek tasarlanan heykelin üzerinde tam 1800 harf ve dört bulmaca yer aldı.

Jim Sanborn, heykeli yapmadan önce emekli bir CIA ajanından kriptoloji konusunda eğitim aldı.

Jim Sanborn, yapıtığı ilk kriptografik heykel olan Kryptos heykelini 3 Kasım 1990 tarihinde (CIA) Merkezi İstihbarat Teşkilatı’nın Virginia, Langley’deki binasının önüne koydu. Heykel, 1800 alfabetik harfin içerdiği şifreli mesajları çözmeyi umanlar için hem bir bilmece hem de bir gizem olmuştur. Kryptos kurulduğundan beri dört bölümden üçünün çözüldüğü doğrulandı. Kalan 97 karakterlik mesajı henüz kimse çözebilmiş değil. Ayrıca, heykelin kodu kırılmadan ölmesi durumunda, iddiayı doğrulamak için "bir tür tarihi kayıt" kalacağını da söyledi.

Üzerinden onlarca yıl geçmesine rağmen kimse o heykelin sırrını çözmeyi günümüzde dahi başaramadı. Aslında Jim Sanborn bu heykeli tasarlarken şifresinin kısa sürede birileri tarafından çözüleceğine inanıyordu. Hatta 3 Kasım 1990'da heykel halkla paylaşıldığında içindeki şifrelerin sadece birkaç hafta içinde keşfedileceğini düşünmüştü. Ancak işler pek de onun tahmin ettiği gibi gelişmedi. Başta CIA ajanları olmak üzere dünyanın dört bir yanından kripotologlar (şifre bilimciler) dahi sanatçının sakladığı şifreyi çözemediler.

1990 yılında tamamlanan Kryptos heykeli.

2000'li yılların başında tüm uğraşlar sonunda dört aşamalı gizli şifrenin ilk üç bölümü CIA ve halktan oluşan kriptolog uzmanlar tarafından sonunda çözülmeyi başardı. İlk bölümdeki şifre şiirsel kelimeler içeriyordu ve şu şekildeydi: "Gölge ve ışıkların yalanları arasında, hayallerin detayları vardı…"

İkinci bölümdeki şifrede birincinin aksine şiirsel ifadelere değil koordinatlara yer verilmişti. Şifrede CIA binasının koordinatları vardı.

Üçüncü bölümde ise, bulunan şifrede 1922 senesinde Mısır firavunu Tutankamon’un mezarını açan Arkeolog. Howard Carter’ın günlüğündeki yazılar vardı. Üçüncü bölümdeki şifrede Howard Carter’ın günlüğündeki şu kesite yer verilmişti:

	"Oldukça yavaş enkaz kalıntıları tarafından bloklanan kapı boşluğundan dışarıya çıkarılabildi. Ellerim titriyordu ve sol tarafta küçük bir boşluk açarak alanı genişletebildiğimde elimdeki mumun ışığıyla karanlığı zar zor görebildim. Mum alevini titretti sıcak hava dışarı çıktığında. Sisler arasında saklanan her şey ortaya çıktı. Bir şeyler Görebiliyor musun?"

Heykelin son sırrı olan dördüncü bölümdeki şifre bugüne kadar tüm uğraşlara rağmen hâlâ çözülemedi. Ancak kriptologlar şifrenin çözülmesine dair önemli anahtar kelimelere sahip. Bulunan anahtar kelimeler 'saat', 'Berlin' ve 'kuzeydoğu'.

Eserlerinden Bazıları :
- Kryptos , CIA, 1990. Dört şifreyle gömülü, CIA çalışanlarına meydan okuması amaçlanmıştı. Şu anda dört mesajdan sadece üçü deşifre edildi.
- Coastline , 1993, Silver Spring, Maryland'deki Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi kompleksindeki bir açık hava dalga havuzu heykeli.
- Kiril Projektörü, 1997'de Charlotte'taki Kuzey Karolina Üniversitesi'nde kurulan bir heykel.
- A,A, 2004 yılında Houston Üniversitesi kampüsünde, MD Anderson Kütüphanesi'nin bitişiğinde.
- Lingua, Walter E. Washington Kongre Merkezi'nde yer almaktadır. MÖ 1400'den günümüze uzanan tarihi metinler içerir.
- Critical Assembly, 2003, Manhattan Projesi'nin ilk atom bombasını ve önemli deneylerini modelledi ve Corcoran Sanat Galerisi'nde sergilendi.
- Radiance , 2003, Louisiana Eyalet Üniversitesi, Enerji Araştırmaları Merkezi'nin önüne dikildi.
- Terrestrial Physics, 2009, tam ölçekli çalışan bir parçacık hızlandırıcı içerir. Amerika Bienali'nin bir parçası olarak Haziran 2010'da prömiyerini yaptı.

Ödülleri :
1982 - Ulusal Sanat Bursu Vakfı.
1983 - Kawasaki Uluslararası Heykel Sempozyumu, Kawasaki Japonya.
1984 - Sanat Bursu On 1984 Virginia Komisyonu.
1986 - Ulusal Sanat Bursu Vakfı.
1987 - Kaoshiung Tayvan Uluslararası Heykel Sempozyumu, Kaoshiung Tayvan.
1988 - Görsel Sanatlar Hibesinde 1988 Ödülleri.
1988 - Louis Comfort Tiffany Vakfı Bursu.
1990 - Art Matters Inc. Hibesi.
1991 - Virginia Müzesi Bursu.
1992 - Virginia Sanat Bursu Komisyonu.
1992 - Pollock-Krasner Vakfı Bursu. 1994 - Virginia Sanat Bursu Komisyonu. 1997 - Sirius Project Residency, Cork İrlanda.

Kaynak:Biyografi.info