Hipparkos

Matematikçi ve astronom

İlk sistematik astronomi ve trigonometriyi bulan kimsedir.

Hipparkos, M.Ö.190 yıllarında şimdiki İznik bölgesinde var olan Bitinya Krallığının Nicaea kentinde doğmuştur.

Helenistik dönemde yaşamış Eski Yunanlı gökbilimci, matematikçi ve coğrafyacı. Trigonometrinin kurucusu olarak tanınmaktadır.

Rodos adasındaki kendi gözlemevinden gökcisimlerinin konumlarını gözledi ve 850 yıldızlık bir katalog hazırladı. Bu katalog yıldızların adı, konumu (koordinatları) ve parlaklıklarını içermektedir. Teleskopsuz yaptığı gözlemlerle en mükemmel sonuçları elde etti. Bu katalog ilk astronomik katalog değil, daha önceden Çinliler'den bu yana çeşitli kataloglar hazırlanmıştır. Hipparkos önceden yapılmış kataloglarla kendi kataloğunu karşılaştırmış ve tüm yıldızların koordinatlarında sistematik bir kayma olduğunu bulmuştur. Bu sistematik kaymanın Dünya'nın presesyon hareketinden kaynaklandığını ileri sürmüş, bu bulgu doğrudur.

Bu karmaşık harekete bağlı olarak koordinat sistemlerinde kullanılan başlangıç noktasının (koç noktası) yılda 46" kadar kaydığını da bulmuştur. Gerçek değer 50" dir. O zamanlar Koç noktası Koç burcu hizasında iken günümüzde balık burcu hizasındadır yani, 30° derece kaymıştır. Hipparkos da ekvator ile ekliptik arasındaki epsilon açısını ölçmüş ve 23° 21` bulmuştur.

Ekinoks noktalarının değişimi olayını bulmuştur. Güneş ve Ayın uzaklığını hesaplamıştır. Enlem ve boylam daireleriyle, Dünya’daki herhangi bir noktanın konumunu belirtme yöntemini bulmuştur. Herhangi bir tarih için Güneş ve Ay'ın konumlarını doğru olarak önceden belirledi.

Ay'ın her zaman ekliptik üzerinde hareket etmediğini görmüş ve tutulum çemberi ile 5° lik açı yaptığını saptamıştır. Gerçek değer 5° 8` dir. Bugün ekliptikle Ay yörüngesi arasında açı olduğunu biliyoruz.

Hipparkos, M.Ö. 129 yılında, gezegen parlaklıklarının değiştiğini gözlemiş ve nedenini şöyle yorumlamıştır. Gezegenler çember yörüngelerde Dünya etrafında dolanırken parlaklıklarının değişmemesi gerekir. Gezegen parlaklıkları değiştiğine göre Dünya evrenin tam merkezinde değil merkezden biraz kaymış durumdadır.

En büyük buluşu "presesyon"dur. Kendinden önce yapılan yıldız konumlarıyla kendi ölçümlerini karşılaştırarak ardalan yıldızlarına göre kuzey gök uçlağının (kutbunun) ilkbahar ve sonbahar ılım noktalarının konumlarındaki kaymaları ortaya çıkardı.

Hipparkos, M.Ö. 120 tarihinde Eski Yunan’da Rodos adasında ölmüştür.

Kaynak:Biyografi.info