Adana

Adana

Adana, Türkiye'nin bir ili ve en kalabalık dördüncü şehridir. 2020 yılı verilerine göre 2.258.718 nüfusa sahiptir. İlin yüzölçümü 13.844 km2dir. İlde km2ye 160 kişi düşmektedir (en yüksek Seyhan ilçesinde (1787 kişi)).

01.02.2018 TÜİK verilerine göre 5'i merkez ilçe (Seyhan, Yüreğir, Çukurova, Sarıçam, Karaisalı) olmak üzere toplam 15 ilçesi ve belediyesi vardır. Bu ilçelerde 831 mahalle bulunmaktadır. Adana; kuzeyinde Kayseri, doğusunda Osmaniye, kuzeydoğusunda Kahramanmaraş, güneydoğusunda Hatay, kuzeybatısında Niğde ve batısında Mersin illeri ve güneyinde Akdeniz ile çevrilidir.

Türkiye'deki altıncı büyük metropolitan alan olup ülkenin önde gelen tarım, ticaret ve kültür merkezlerinden biridir. Türkiye'deki maden zengini 4. bölge olan Adana; krom, demir, manganez, kurşun ve çinko yatakları açısından önem taşımaktadır.

Adana'nın merkezi; Mersin, Adana, Osmaniye ve Hatay illerini kapsayan coğrafi, ekonomik ve kültürel bir bölge olan Çukurova'nın merkezinde bulunur. Yaklaşık 6,33 milyon insana ev sahipliği yapan bölgenin büyük bir bölümü, tarıma oldukça elverişli, geniş ve düz bir arazidir.

Il Trafik No: 01

Yüzölçümü: 13.844 km2

Nüfusu: 2020 yılı verilerine göre 2.258.718

Cografi Konumu: Adana Toros dağlarının güneyinde yer alan Çukurova'da Seyhan nehri üzerinde kurulmustur. Akdeniz’e yaklaşık 160 km'lik kıyısı bulunan Adana Avrupa'yi, Asya'ya bağlayan önemli ulaşım yolları üzerindedir.

Komşu illeri: Doğusunda Osmaniye 90 km, Hatay 190km, Kuzeydogusunda K.Maras 187 km, Kuzeyinde Kayseri 332 km, Kuzeybatısında Niğde 205 km, Batısında İçel 70 km.

Topografyası: (Dağlar, Nehirler, Göller vb.)

Orta doğu ile kara ve demiryolu bağlantısı Adana üzerinden yapılır. Bu bağlantı Toroslar'da Gülek Bogazi'ndan sağlanır. İl yüzölçümünün % 49 dağlık, % 23 yaylalar ve %27 ova ve düzlük alandır. Güneyden kuzeye gidildikçe Toroslara varınca yükseklik 2500 m. aşar. Torosların etekleri Akdeniz’e doğru ova biçimini alır. İç Anadoludan doğan Seyhan ve Ceyhan Nehirleri Akdenize akar. Toros Dağlarının zirvesinde yedi göller vardır. Seyhan nehri üzerinde Seyhan ve Çatalan Baraj gölleri, Ceyhan Nehri üzerinde Aslantas Baraj gölü ile, Karataş’ da Akyatan ve Ağyatan kuş cenneti gölleri vardır.

İklimi : Adana Akdeniz iklim özelliklerini taşır. Yazlari sıcak ve kurak, kışlarıı ılık ve yağışlıdır. Ortalama yağış miktarı 625 mm.'dir. Yağışlar % 51 kışın, % 26 ilkbaharda, %18 sonbaharda, % 5 yazın düşer. En soğuk ay Ocak (ortalama 9 C), en sıcak ay Ağustostur (Ortalaması 28C ).

Bitki örtüsü:

Akdeniz iklimi özellikleri taşıyan bitki örtüsü, yüksekliği 700-800 metreye kadar olan kesimde, mersin (murt) (myrturs cummunis) sandal (arbutus andrachne) kermes mesesi (quercus coccifera), çınar (platanus orientatis), yabani zeytin (oleaeuropea sylvestris), akça kesme (philyrea latifolia), menengiç (pistacia terebinthus), sakız ağacı (pistacia lentiscus), funda (erica verticillata), erguvan (cercis siliquastrum), kara çalı (paliurus spina), zakkum (nerium oleander), okaliptus (ecalypus spp) gibi maki türü ağırlıklıdır. 800 metreden itibaren yayvan yapraklı meşe (quercus calliprinus), kızılcık (cornusman), defne (laurus canseriensis), daha yükseklerde çam türleri (pinus nigra, pinus sylvestres), ardıç (junipearus), kayın (fagun), toros göknarı (abies cilicica), sedir (cedrus libani) ve 2000 metreden sonra alp tipi çayırlar rengarenk çiçekleriyle doğal bir hali görünümündedir.

Çukurova bölgesinde yumrulu bitkilerden kardelen (galanthus plicus), yabani siklamen (cyclamen mirabille hidebr), ada soğanı, nergis (narissus), sümbül (ylacinthus) ve benzeri bitkilere bahar aylarında sıkça rastlanır.

Yine bölgede kırsal kesimde yetişen, gelincik (pampal) çiçeğinin Avrupa'daki türlerinden farklı olduğu bilinmektedir.

Tarihçesi:
M.Ö. 1900 Luvi Krallığı (Hititlerin bir kolu), M.Ö. 1500-1333 Arzava Krallığı (Hititlerden ayrı doğu kökenli bir grup), M.Ö. 1900-1200 Hitit Krallığı, M.Ö. 1190-713 Kue Krallığı (Frigler), M.Ö. 713-660 Asur Krallığı, M.Ö. 663-612 Kilikya Krallığı, M.Ö. 612-333 Pers Satraplığı, M.Ö. 333-323 Helenistik dönemi, M.Ö. 312-1333 Selökidler, M.Ö. 178-112 Karsunlar dönemi, M.Ö. 395-638 Bizanslılar ve M.S. 638 İslam devri sirasıyla Ermeni Krallığı, Misir Türk Memlukluları, Ramazanogulları Osmanlılar, Fransızlar tarafindan işgal edilen Adana 5 Ocak 1922'de kurtarılmıştır. Böylece tarih boyunca on ayrı ve büyük medeniyete, 18 ayrı siyasi yapılaşmaya şahit olmuştur.

Seyhan ve Ceyhan nehirlerinin deltasında verimli sulak arazide kurulu Adana'nın tarihi, coğrafi konumu nedeni ile M.Ö. 6000 yıllarına uzanmaktadır. Adana, Antik Kilikya Bölgesinin en önemli şehirlerinden birisidir. Hititler’den Osmanlı’ya, gelmiş geçmiş birçok medeniyetlerin beşiğidir. Adını Yunan mitolojisine göre Gök tanrısı Uranus’un oğlu Adanus’dan almıştır. Toroslardan ovada geniş kıvrımlar yaparak Akdeniz’e dökülen Seyhan (Sarus) nehrinin kıyılarında kurumuştur. Adana’nın merkezinde bulunan Tepebağ höyüğü, İnsan oğlunun yerleşik hayata geçtiği neolitik döneme aittir. Tarihi M.Ö.6000 lere kadar dayanan Dünyanın en eski yerleşim birimlerinden birisidir. Adana Kiznuwatna Kralliığı’nın Merkezi iken M.Ö.1350 lerde Hitit Federasyonuna dahil olmuştur. M.Ö. 9.yy.da Asurlular’ın M.Ö. 7.yy.da İranlıların eline geçmistir. M.Ö. 333’ de Büyük İskender ve ordusuna ev sahipliği yapan Adana, Issos savaşından sonra Makedonyalılar’ın , İskender’in ölümünden sonra da Selefkiler’in eline geçmiştir.

M.Ö. 1. yy. da Bölgede Eyalet valisi olarak görev yapan ünlü Hatip Marcus Tullius Cicero zamanında Roma devletinin hakimiyetine giren Adana, Doğu Roma’nın en büyük ticaret merkezi olmuştur. M.S. 260’da Sasaniler’in, M.S. 4. yy. da Bizanslılar’ın, 8. yy. da Abbasilerin, 10, yy, yine Bizanslılar’in, 11. yy. da Selçuklular’ın, 12. yy. da Ermeniler’in, 14.yy.da da Memlüklüler’in eline geçerek tamamen Türklerin olmuştur.

Türk Memlük Devleti zamanında Orta Asya’dan Çukurova’ya gelen Türkler, bu verimli ve sulak topraklar üzerine yepyeni bir medeniyet kurulmasında öncülük etmişlerdir. Pyramos nehrinin adı Ceyhan, Sarus nehrinin adı ise Seyhan olmustur.

Adana’da 1352 yılında kurulan Ramazanoğlu beyliği 1517 yılına kadar devam etmiştir. Bu tarihte, Mısır seferine giden padisah Yavuz Sultan Selim, Adana’yı Osmanlı İmparatorluğuna bağlamıştır. 1535 yılında doğu seferine çıkan Kanuni Sultan Süleyman’a, 1638’de Bağdat seferine çıkan padisah IV. Murat’a,1833’de Osmanlı devletine baş kaldıran Mısır valisinin oğlu İbrahim Paşa’ya ve ordusuna ev sahipliği yapmıştır.

I. Dünya Savaşının bitiş tarihi olan 1918’de Türkler için yeni bir mücadele başlamıştır.

31 Ekim 1918’de Adana’ya gelerek Alman maresali Otto Liman von Sanders’den Yıldırım Orduları Komutığı’nı devralan Mustafa Kemal Paşa , “Savaş, müttefikler için bitmis olabilir; Ama bizi ilgilendiren savaş, kendi istikbalimizin savaşı, ancak şimdi başlıyor” diyerek, Adana’da Kurtuluş savaşının ilk işaretini vermiştir. Bu sırada düşman kuvvetleri Adana ve yöresini işgal etmeye başlamılardır. Amaçları, Avrupa devletlerine destek veren bir Ermeni devleti kurmaktır. 1918-1919 yıllarında, işgalciler, Adana’da zulüm ve işkence uygulamişlardır. Bunca baskıya dayanamayan Adanalılar örgütlenerek “Kilikya Milli Kuvvetler Teşkilati”nı kurmuşlardır.

5 Agustos 1920’de Mustafa Kemal Paşa, Fevzi Bey (Mustafa Fevzi Çakmak) ve milletvekilleri Pozantı’ya gelerek burayı il merkezi haline getirmişler ve Pozantı kongresini yapmışlardır. 1920 Kasım ayında Fransızlar yenilgiye uğramışlar ve Fransız Hükümeti, TBMM Hükümeti’ni resmen tanımıştır. 20 Ekim 1921’de Fransızlar’la “Ankara Antlaşması” imzalanmıştır. Bu antlaşmaya uygun olarak 5 Ocak 1922’de Fransızlar, Çukurova’dan tamamen ayrilmışlardır. Bu tarihten itibaren il merkezi tekrar Adana’ya taşınmıştır.