Afganistan

Afganistan

Afganistan, resmi adıyla Afganistan İslam Cumhuriyeti Asya'da denize sınırı olmayan bir ülkedir. Orta Asya'da bulunur ama etnik ve kültürel bağlarından dolayı bazı kaynaklar tarafından Orta Doğu'da kabul edilir. Doğu ve güneyde Pakistan, batıda İran, kuzeyde Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan ile çevrilidir.

Batı ve doğu arasındaki yolların kesişme noktasında bulunan Afganistan, bir etnik grup ve kültürler mozaiğidir. Ticaretin merkez noktalarından birinde olan Afganistan, bu stratejik konumu nedeniyle tarih boyunca İranlılar, Yunanlılar, Araplar, Türkler, Moğollar, İngilizler ve Sovyetler gibi çeşitli ulusların istilasına uğramıştır.

Uzun seneler Britanya ve Rus imparatorlukları arasında tampon bölge görevi yapan Afganistan, 1919’da Britanya ile girdiği savaş sonrası bağımsızlığını kazandı.

İstikrarsızlık nedeniyle nüfusu gün geçtikçe azalan Afganistan, henüz el değmemiş zengin yer altı kaynaklarına sahip.

Birçok alanda hala dışarıya bağımlı olan Afganistan topraklarında çok zengin kömür ve demir yataklarının yanı sıra bakır, kurşun, berilyum ve çinko bulunuyor. Ülkedeki zengin hidro enerji potansiyeli ise yoksulluk nedeniyle kullanılamıyor.

Künye
Nüfus: 33,32 milyon (2016 tahmini)

Etnik yapı: Nüfuzun yüzde 42’si Peştun, yüzde 27’si Tacik, yüzde 9’u Türk (Türkmen ve Özbek), yüzde 1’i diğer

Yüzölçümü: 652,864 kilometrekare

Dil: 3 resmi dil Peştuca, Farsça, Türk (Türkmence-Özbekçe)

Din: Yüzde 99,7 Müslüman, yüzde 0,3 diğer

Para Birimi: Afgani

Resmi dilleri: Peştuca, Darice

Genel Durum
Dünyada yüzölçümü bakımından 41. sırada bulunan ve yüzyıllar boyu birçok medeniyete ev sahipliği yapan Afganistan, 18. yüzyılın ortasında İngilizlerin işgaline uğradı. Kral Emanullah Han'ın 19. yüzyılın başında başlattığı bağımsızlık mücadelesi 1919'da başarıyla sonuçlandı.

Pakistan, Çin, İran, Tacikistan, Özbekistan ve Türkmenistan ile komşu olan Afganistan’ın oenize kıyısı bulunmuyor.

Dünyanın en sert coğrafi koşullarından birine sahip olan Afganistan'ın üçte ikisi dağlarla kaplı. Çöllerden sık ormanlara ve dağlara kadar çeşitli coğrafi özellikler gösteren, yer yer 6 bin metre yüksekliğe çıkan dağların bulunduğu ülkenin coğrafi yapısı ulaşım, iletişim ve ticareti zorlaştırıyor.

Biyolojik çeşitliliğiyle tanınan ülkede, Babür Şah Bahçesi, Ravzai Şerif, Amu Nehri, renkli görüntülere sahne olan spor festivalleri ve yemek kültürü öne çıkıyor.

Ekonomi
Dünyanın 173. ekonomisi Afganistan'ın gayri safi yurt içi hasılası 2015 tahminlerine göre 19,2 milyar dolar. Ülkede kişi başına gelir 590,27 dolar civarında, ihracat 865 milyon, ithalat 7,63 milyar dolar seviyesinde.

Afganistan'da enflasyon 2016 yılında yüzde 5,9, işsizlik oranı yüzde 40 çıktı.

Siyasi Durum
Stratejik konumu ve ticaretin kesişme noktalarından biri olması nedeniyle Afganistan, uzun yıllar İranlılar, Araplar, Moğollar, İngilizler ve Sovyetlerin istilasına uğradı.

Afganistan'ın tarihini değiştiren olaylardan biri Sovyet işgali oldu. 1979-1989 arasında Sovyet istilasına uğrayan Afganistan, bu işgal sonucu yüzbinlerce kayıp verdi.

Dünya tarihinin önemli dönüm noktalarından 11 Eylül 2001 saldırıları, Afganistan için yeni bir dönemi başlattı. ABD, saldırıdan Afganistan'da üslenmiş el Kaide örgütünü ve lideri Usame Bin Ladin'i sorumlu tutarak, ülkeyi yöneten Taliban'dan el Kaide üslerini kapatmasını ve bin Ladin’i ABD'ye teslim etmesini istedi.

Taliban'ın bu talebi reddetmesi üzerine 7 Ekim 2001'de ABD ve İngiliz uçaklarının Taliban ve el Kaide hedeflerine hava saldırısı düzenlemesiyle Afganistan'da yeni bir savaş başladı. 13 yıl süren savaş büyük tartışmalara ve insan hakları ihlallerine sahne oldu.

Devlet başkanlığı sistemiyle yönetilen Afganistan'da 250 sandalyeli Halk Meclisi (Vulusi Cirge) ve 102 sandalyeli Senato Meclisi (Mişranu Cirge) olmak üzere iki yasama kanadı bulunuyor. Afganistan, 34 vilayetten oluşuyor. Vilayetler merkezi hükümete bağlı çalışıyor.

Afganistan'da 5 Nisan 2014'te yapılan son devlet başkanlığı seçimde oyların yarısından fazlasını alan Eşref Gani, yolsuzlukla mücadele ve ekonomiyi büyütme vaadiyle iktidara geldi.

Afganistan'ın Pakistan ile de yıllardır çözülemeyen Durand sınırı sorunları bulunuyor. Özellikle Taliban’a bağlı güçlerin, ülkedeki yabancı askerler ve güvenlik güçlerini hedef alan saldırılarında her yıl binlerce kişi hayatını kaybediyor.