Şam

Şam, İngilizce, Latince Damascus, Arapça دمشق (Dimeşk) ya da الشام (Eş-şam), Suriye'nin başkentidir ve en büyük şehridir. Dünya tarihi boyunca, hiç aralıksız en uzun süre kullanılan şehir olarak anılır. Şu anki nüfusu yaklaşık 2 milyondur.

Şam İli, Suriye'nin on dört ilinden biridir. 2009 Suriye nüfus sayımlarına göre nüfusu 1,272,000 kişi civarındayken, 2010'daki global verilere göre nüfusu 1,279,500 kişi civarındadır. Şehrin nüfusunun, 2018 verilerinde 6 milyonu geçtiği görülmektedir. Yüzölçümü ise 125 km² ve 46,3 milkaredir. Nüfus ve yüzölçümü bilgilerine göre, nüfus yoğunluğu, kilometrekareye 10236,12, milkareye 26511,4 kişi yapar.

İl, federal bölge olduğu için herhangi bir ilçeye bölünmemiştir. Ülke'nin ve ilin başkenti Şam dışında ilde sadece tek bir yerleşim yeri vardır. O da Yarmouk adında bir mülteci kampıdır

Dünya tarihindeki ilk cinayet olan Kabil ile Habil olayının Şam'ın kuzeyindeki Kasiyun Dağı'nda gerçekleştiğine inanılır.

Mescid-el-EmeviyyeEn bilinen tarihi mekanlardan biri Emevi Camiidir. Ayrıca, bazı müslümanlar arasında ahir zamanda Mehdi'nin ve İsa'nın bu camiye ineceği inancı vardır.

Şam adı nereden geliyor?
Şehrin adı ilk kez MÖ 15. yüzyılda 3. Tutmosis’e ilişkin kaynaklarda görülmüştür. Eski Aramice’de “iyi sulanan yer” anlamına gelen “Dammeśeq (דמשק)” sözcüğü önce Yunancaya daha sonra da Latince ve İngilizceye “Damascus” olarak geçmiştir. Arapça adı “Dimaşk el-Şam” olan şehir Arap dünyasında kısaca “el-Şam” olarak anılır. Şehrin Türkçe adı da buradan gelmektedir.

1516 yılında Yavuz Sultan Selim'in Suriye'yi ele geçirmesiyle oluşturulan Şam Vilayetinin merkezi haline gelen Şam kenti, hac yolu üzerindeki toplanma noktası olması nedeniyle de ticari yönden önemini korumuştur.

I. Dünya Savaşı'nın son günlerinde İngiliz işgaline giren kent Sykes-Picot Anlaşması uyarınca 1920'de Fransa'ya bırakılmış olup, Fransız sömürgeliği yıllarında çok sayıda tahribata ve yağmalamaya uğramıştır. 1946 yılındaki ayaklanmayla Fransız sömürgesi olmaktan kurtulmuş ve Suriye'nin başkenti olmuştur. Bugün hala devam etmekte olan Suriye İç Savaşı'nda büyük hasar alan şehir, tarihi dokusunu kaybetme ihtimali ile yüz yüzedir.

Dini Yaşantı
Bugün Suriye’nin en kalabalık şehri olan Şam’ın nüfusu her geçen gün hızla artmaktadır. Nüfusun çoğunluğunu Sünni Müslümanlar teşkil ediyor olsa da, Şiilerin azınlıkta bulunduğu Şam’da Hıristiyanlar ve Filistinliler de yaşamaktadır.

İslam tarihi boyunca önemli idare, ilim, kültür, ticaret merkezlerinden olan şehir ve civarı Hz Ömer’in halifeliği sırasında Halid bin Velid ve Ebu Ubeyde bin Cerrah idaresindeki İslam orduları tarafından fethedilmiş ve Şam (Dımaşk) şehri, Şam vilayetinin merkezi olmuştur.

Emevi Halifeliği’nin (661-750) başkenti konumunu kazandıktan sonra İslâm Dünyası’nın merkezi durumuna gelmiştir. Halifeliğin, Abbasilere geçmesi ve halifeliğin Bağdat’a taşınması üzerine, gerilemeye başlamış ve Haçlı Seferleri’nde çeşitli savaşlara sahne olmuştur.

Yavuz Sultan Selim 1516 senesinde Mercidabık’ta Memluk Sultanı Kansu Gavri’yi mağlup edince bütün Şam bölgesiyle birlikte şehir de Osmanlı hakimiyetine girmiştir. Osmanlılar zamanında Şam’da pek çok cami, medrese ve ticari hayatın canlanması için han ve kervansaray yaptırılmıştır.

Suriye’nin Akdeniz kıyılarındaki limanlarının Avrupalıların ticaretine açılmasından sonra ticari faaliyetler fazlalaşmış, Mekke ve Medine’ye giden hac yolu üstündeki en önemli menzillerden biri olması da Şam’a büyük kazançlar sağlamıştır.

Şehir, 1.Dünya Savaşı’nda Osmanlı hakimiyetinden ayrılmıştır. Mart 1920’de Suriye bağımsızlığını ilan etmiş ve Emir I. Faysal, kral olmuş, Şam ise Suriye’nin başşehri olmuştur. 25 Temmuz 1920’de Şam, Fransız kuvvetlerince işgal edilmiştir. Ekim 1925’te meydana gelen büyük bir ayaklanma üzerine Fransızlar tarafından şehir bombalanmıştır. Suriye 1946 yılında kesin olarak bağımsızlığını ilan edince, Şam şehri başşehir olmuştur. Şehrin bu kanlı ve çatışmalı geçmişi, 2012’de çıkan iç savaş nedeniyle hala sürüyor. 2012’den beri şehirde çokça kişi yaşamını yitirdi ve çokça mimari yapı yerle bir oldu.