Akhenaton

Doğumu : Teb, Antik mısır
Ölümü : M.Ö 1336 Amarna, Antik mısır
Mısır firavunu

Mısır firavunu Akhenaton veya IV. Amenhotep, antik dünyanın en tanınmış dini reformcuları arasında yer alır.

Akhenaton, M.Ö 14 Yüzyılda yaşamıştır. MÖ 15. asrın sonlarında veya MÖ 14. asrın hemen başlarında dünyaya geldi. IV. Amenotep diye de bilinir. Amenhotep, doğum ismi. Anlamı "Amon hoşnuttur". Babası III. Amenhotep, annesi Tiye’dir. Akhenaton yaklaşık M.Ö 1350 yılında babası ölünce tahta çıktı. Akhenaton ilk başlarda IV. Amenhotep olarak anılmaya başlamıştır fakat hükümdarlığının dördüncü yılında kendisinin antik çağın önemli dini reformcuları olarak anılmasını sağlayacak olan yeni dini kurarak eski isminden de vazgeçmiştir. Akhenaton, kendisi için kendi belirlediği isimdir.

Krallığının beşinci senesinden itibaren, Atenciliği resmi din ilan etmesinden sonra ölene dek bu ismi kullandı. Anlamı "Aten'in hizmetkarı". Bu ismin kaynaklarda alternatif yazılışları çoktur: Akhenaton, Akhnaten, Akhnaton, Ikhnaton... Günümüzde yenilikçi olarak anılan hükümdar oluşturduğu yeni din ile çoğu kesim tarafından tek tanrılı dinlerin atası olarak anılmaktadır.

Mısır firavunu Akhenaton veya IV. Amenhotep, antik dünyanın en tanınmış dini reformcuları arasında yer alır. Eski inançları ortadan kaldırarak güneş tanrısı olarak adlandırılan Aton'un etrafında oluşan tek tanrılı inanç sistemini yerleştirip ülkesinin dini geleneklerini yenilemeye çalıştı.

Kralığının 6. yılında yüz yıllardır Mısır'ın başkenti olan Teb'i terk ederek bugün Tel el Amarna olarak bilinen el değmemiş topraklara yeni bir başkent kurmaya karar verdi. Akhenaton, diğer tanrılara olan inancı yok etmek için tapınaklardan diğer tanrıların isimlerini sildirdi.

Akhenaton'dan önce Mısırlılar bereket tanrısı Osiris ve savaş tanrısı Horus gibi eski tapınak tanrılarına tapıyorlardı. Eski Mısır'da 2000 civarında tanrıya tapılıyordu. Bunlara tapılmasını yasaklayarak pek çok tapınağın yıkılmasını emretti. Akhenaton'un bu yeni dine kendini tam olarak vermesi ve uygulaması ülkede var olan rahiplerin tanrı ile insan arasındaki aracılık uygulamasını ortadan kalkmasına neden oldu. Yeni inanç sistemine göre tanrı ile insan aracısız olarak iletişim kurabilirdi. Bu sayede kendi otoritesini de güçlendiren Akhenaton, Mısır başkentini Teb'den çölün ortasında yeni kurdurduğu Akhetaton isimli şehire taşıttırarak egemenliğini pekiştirdi. Çok kuvvetli olan rahipleri başkent Teb'de bırakarak halkıyla beraber 300 km uzakta Amarna da Akhetaton isimli yeni bir şehir kurdu. Kısa sürede tanrı Aton için tapınaklar inşa ettirdi.

Akhenaton, MÖ 1344 yılında Nefertiti ile evlendi. Beşi salgın hastalıktan dolayı ölmüş altı kız çocuğu oldu. Akhenaton, Nefertiti ile evliliğinden olma kızı Ankhesenamun ile evli olan Prenses Kia’dan olma oğlu Tutankamon’un hem babası hem de kayınbabasıdır.

Akhenaton, eşi Nefertiti’nin MÖ 1331 yılındaki ölümünden daha önce M.Ö 1336 yılında ölmüştür. Diğer eşlerinin adları Ankhesenamen, Kia’dır. Nefertiti’den 6 kızı oldu. Çocuklarının adları : Tutankamon, Smenkhkare, Ankhesenamun, Meritaten, Meketaten, Setepenre, Neferneferuaten Tasherit, Neferneferure, Ankhesenpaaten Tasherit

Akhenaton, M.Ö 1336 yılında 14 yıl hüküm sürdükten sonra bir salgın hastalık ile ölmüştür. Ondan sonra tahta 9 yaşındaki oğlu Tutankamon geçmiştir.

Tutankamon ruhban sınıfından gelen şiddetli baskılara boyun eğerek eski adetlerin hayat bulmasını sağladı. Teb'i yeniden başkent ilan etti. Bir süre sonra Akhenaton'dan kalan ne varsa red ederek onun yaptırdığı eserleri imha ettiler. Daha sonra Horemheb, Tutankamon’u da tarihten silecektir.

Ananın karnında çocuğa Sen hayat verirsin. Sen ana rahminde dahi çocuğu besleyensin. Ne zaman civciv kabuğu içinde bağırsa, sen ona hayat vermek için nefes verirsin. Ey Tanrım, senin ne kadar çok eserlerin vardır. Bu sözler Akhenaton'a ait.

Akhenaton'un ağzından yazılan bu yazı size çok tanıdık gelecek. "Tanrı Uludur, birdir, tektir. Hiçbir şey yokken o vardı. Her şeyi o yarattı. Varlığı ezelden beri süregelen ve ebediyete kadar sürecek."

Akhenaton’un tanrısı Aton’a yazdığı şiir :
Tanrı, uludur, birdir, tektir.
Ondan başkası yoktur.
Bir tanedir,
O’dur her varlığı yaratan.
Bir ruhtur Tanrı, görünmeyen bir ruh…
Ta başlangıçta vardı Tanrı.
Tek varlıktı o.
Hiçbir şey yokken o vardı.
Herşeyi o yarattı…
Ezelden beri gelen varlığı,
Ebediyete kadar sürecek.
Gizlidir Tanrı, kimse görmemiştir onu.
İnsanlara ve yarattıklarına sır kalır her zaman…


Kaynak:Biyografi.info