Bezmialem Valide Sultan

Osmanlı Padişahı II. Mahmut'un ikinci eşi ve I. Abdülmecit’in annesidir. Bezm-i-Âlem "Dünya meclisi" anlamına gelir. Osmanlı tarihinin en tanınmış valide sultanlarından biridir.

Bezmialem Valide Sultan, 1807 yılında Gürcistan’da doğmuştur. Doğum yeri ve tarihi hakkında kesin bilgi bulunmamasına rağmen küçük yaşta esirciler tarafından saraya câriye olarak getirilen bir Gürcü kızı olduğu iddia edilmektedir.

Sarayda yetiştirilip eğitildikten sonra Sultan II. Mahmut'un hanımı oldu; daha sonra 25 Nisan 1823 tarihinde ondan bir şehzade (I. Abdülmecit) dünyaya getirince “ikinci kadın”lığa yükseldi. Sultan II. Mahmut'un 1 Temmuz 1839 tarihinde veremden dolayı vefatından sonra, on altı yaşını henüz bitirmiş olan oğlu I. Abdülmecit) tahta geçince Bezmiâlem de Vâlide Sultan ve Mehd-i Ulyâ-yı Saltanat unvanını kazandı. Daha çok Bezmiâlem Vâlide Sultan adıyla tanındı.

Bezmialem Valide Sultan, 1822 yılında Osmanlı Padişahı II. Mahmut ile evlendi. 25 Nisan 1823 tarihinde oğlu I. Abdülmecit dünyaya geldi. Torunları Abdülhamit II, V. Murat, Vahdettin VI. Mehmet de Osmanlı padişahlığı yaptılar.

Bezmialem Valide Sultan, Osmanlı Padişahı II. Mahmut ile evlendiğinde 15 yaşındaki oğlu I. Abdülmecit 1839 yılında tahta çıktığında ise 32 yaşında idi. Oğlunun hükümdarlığı döneminde, öldüğü tarihe kadar 14 yıl süreyle (1839-1853) Valide Sultan oldu.

Oğlu I. Abdülmecit tahta çıktığında henüz çocuk denecek bir yaşta bulunması ve devlet işlerinde tecrübesiz oluşu, annesinin devlet ve hükümet işlerinde bizzat yol gösterici ve müessir rol oynamasına yol açtı. Padişahın memleket içindeki seyahatleri sırasında saray ve devlet işleriyle ilgilendi, gerektiğinde devlet ve hükümet erkânına emirler verdi, hatta resmikabul ve ziyafetler de düzenledi. Fakat mevkiini hiçbir zaman kötüye kullanmamıştır. Oğlunun padişahlığı sırasında devletin kendisine tahsis etmiş olduğu maaş ve diğer gelirlerini fakirleri doyurmak, ihtiyaçlarını gidermek, rahmet ve şükranla anılmasına vesile olacak pek çok hayır eseri yaptırmak yolunda sarfetmiştir.

Bu arada tarikat erbabını gözetmeyi, tekke ve dergâhlara büyük ölçüde bağışlarda bulunmayı da ihmal etmemiştir. Bizzat mahalle aralarında dolaşarak fakir ve muhtaçlara yardım elini uzatması, yetim ve kimsesiz kızları evlendirmesi, borcunu ödemeye gücü yetmeyenlere ve hapse düşmüş kimselere çeşitli malî ve nakdî yardımlarda bulundu.

Bezmialem Valide Sultan, Tanzimat'ın ilanı konusunda Koca Mustafa Reşid Paşa'ya güvenmesini oğlu I. Abdülmecit’e tavsiye etti. 3 Kasım 1839 tarihinde Tanzimat Fermanı (Gülhane Hatt-ı Hümayunu) ilan edildi. Ayrıca oğlu I. Abdülmecit annesini çok sevdiği için, hükümetteki nazırları (bakan) seçerken annesine danıştığı bilinmektedir.

Bezmialem Valide Sultan, hayırseverlik için yaptığı çalışmalardan dolayı sevilen ve saygı duyulan bir Valide sultan olarak tarihe geçmiştir.

Bezmialem Valide Sultan, yakalanmış olduğu amansız bir hastalık sonucunda 2 Mayıs 1853 tarihinde İstanbul’da dolmabahce-sarayi’nda 46 yaşında ölmüştür. II. Mahmut Türbesi'ne defnedilmiştir. Öldüğünde inşaatına başlattırdığı Dolmabahçe Camii henüz bitmemişti. Camiyi oğlu Sultan I. Abdülmecit annesinin anısına 1855 yılında tamamlattırarak Bezmialem Valide Sultan Camii adı altında hizmete açtı. Cami zamanla Dolmabahçe Sarayına yakınlığı nedeniyle Dolmabahçe Camii olarak anılmağa başladı.

Bezmialem Valide Sultan, birçok mimari eserlerin yapılmasına öncülük etmiştir. Bu eserlerden bazıları şunlardır:
1839 - Beşiktaş-Maçka Bezm-î-Âlem Valide Sultan Çeşmesi
1841 - Silivrikapı Uzunyusuf Mahallesinde Bezmialem Çeşmesi
1841 - Kasımpaşa’da Bezmiâlem Çeşmesi
1842 - Yıldız Sarayı'ndaki Dilkuşa Kasrı
1843 - Bezm-î-Âlem Valide Sultan Vakıf Gureba Hastanesi
1843 - Sultanahmet'te Üçler Çeşmesi
1843 - Topkapı Bezm-î-Âlem Valide Sultan Çeşmesi
1843 - Yıldız Sarayı'nda Bezm-î-Âlem Valide Sultan Çeşmesi
1844 - Bezmiâlem Sıbyan Mektebi
1845 - Gureba Hastahanesi Camii
1845 - Gureba-yi Müslimin Hastahanesi Çeşmesi
1845 - Haliç üzerinde yapılan ilk ahşap Galata köprüsü
1846 - Beşiktaş Cihannümâ Mahallesinde Bezmiâlem Çeşmesi
1847 - Kerbela'da Bezmialem Sebili
1850 - Günümüzde Cağaloğlu Anadolu Lisesi'nin binası olarak kullanılan Mekteb-i Maarif ve Valide Mektebi
1851 - Medine'de Bezmialem Sebili
1852 - Tarabya'da Bezmialem Çeşmesi
1853 - Dolmabahçe Camii


Kaynak:Biyografi.info