Donatello

Donatello, 1386 yılında İtalya, Floransa’da doğmuştur. Kısaca Donatello diye anılırsa da tam adı Donato di Niccolò di Betto Bardi’dir. Floransalı bir dokuma işçisinin oğludur.

İtalyan Rönesansı'nın başlangıcını belirleyen verimli dönemin en büyük heykeltıraşı sayılır.

Mermerden ve tunçtan heykellerinin yanı sıra ahşap oyma ve pişmiş toprak çalışmaları da bulunan sanatçı aynı zamanda kuyumculuk ressamlık ve mimarlık yaptı. Aynı ustalıkla mermeri de, bronzu da, tahtayı da işlemeyi başardı.

İtalya’daki kiliselerde 500 yıl önce yapmış olduğu bezemeler bugün de eşsiz güzelliktedir. Donatello Michelangelo Buonarroti ve Raffaello Santi gibi büyük sanatçılar üzerinde de etkili oldu.

Başarı ve övgüler Donatello'yu hiç değiştirmemiş, çevresinde sade ve alçakgönüllü bir insan olarak tanınmıştı. Öğrencileri de, ailesi de, dostları da onun tükenmek bilmez cömertliğinden yararlandılar, çünkü para konusu onu hiç ilgilendirmezdi; onun ilgi duyduğu tek şey sanatıydı.

Yapıtlarıyla Floransalı ressamlar için esin kaynağı oldu. 1403 yılında bir süre Ghiberti'nin atölyesinde çalıştıktan sonra, 1406 yılında Floransa Katedrali'nin süslemesini üstlendi. 1408 yılında yaptığı mermerden "Davut" heykeli ve ardından gerçekleştirdiği peygamber dizisi en önemli yapıtları arasına girdi. 1416-1420 yılları arasında tamamladığı "Aziz Georgius" heykelinde (Bargello) geleneksel giyimli heykel anlayışından uzaklaştı.

Donatello, Floransa'da bir Kilise olan Orsanmichele için bir koruyucu azizler dizisi hazırladı; Floransalı loncalar hesabına gerçekleştirilen bu dizideki heykeller dıştaki nişlere yerleştirildi. Aziz Markos (1411'e doğru-1415) ve Aziz Giorgio (1415'e doğru-1417) heykelleri tam anlamıyla bağımsız heykele doğru atılmış kesin bir adım sayılabilir. İkinci heykelin oturtmalığı üstüne Donatello ilk alçak kabartması olan Aziz Georgius'un Ejderhayı Öldürmesi'ni yaptı.

Donatello tunç kullanmaya başladığı Toulouselu Aziz Luigi (1422'ye doğru-1425) adlı eseriyle birlikte, o sıralarda gotik mimariye özgü olan niş sorununa kesin bir çözüm getirdi: bundan böyle nişler Korinthos üslubundaki iki gömme ayak arasında kalan dev bir cephe üzerinde, iki küçük İyon sütunu arasına sıkışmış küçük bir apside açılacaktı.

1443-1453 yıllarında Padova'ya gitti. Burada antik çağa Floransalılardan daha çok ilgi duyan bir çevrede bulunması, Donatello'nun daha büyük heykel çalışmalarına yönelmesinde etkili oldu. Marcus Aurelius'un atlı heykelinden esinlendiği milis kumandanı "Gattamelata" adlı bronzdan anıtsal yapıtını 1453'te tamamladı. Sant Antonio Bazilikası'ndaki kabartma ve heykeller, "Oturan Bakire" Padova'da gerçekleştirdiği öteki önemli yapıtlarıdır. Daha sonra döndüğü Floransa'da "Çarmıha Gerilme", "Maria Magdelana" ve Bernardo ile Bertaldo'nun tamamladığı kabartmalarıyla dikkati çekti.

1446'ya doğru-1460 yılında tamamladığı ve önceleri Lorenzo de Medici’nin sarayında bulunan şimdilerde ise Bargello Müzesi'nde yer alan Davud heykeli, Kutsal Kitap'ta adı geçen genç kahramanın düşmanı Calut'u yenmesinden sonraki halini canlandırır. Doğal boyutlardaki bu çıplak heykel, Antikçağ'dan beri ilk olarak yapılmış bir tam kabartmadır ve heykelcilik tarihinin önemli anıtlarından birini oluşturur.

Donatello, 13 Aralık 1466 tarihinde İtalya, Floransa’da 80 yaşında ölmüştür.

Başlıca Heykelleri :
1411-1415 Aziz Yuhanna, mermer.
1415'e doğru-1417 Aziz Georgius'un Ejderhayı Öldürmesi, mermer.
1425-1427 Herodes'in Şöleni, yaldızlı tunç.
1427'ye doğru-1436 Habakuk (Zuccone), mermer.
1435'e doğru Meryem'e müjde, kireçtaşı.
1438 Aziz Yuhanna, ahşap.
1445'e doğru-1453' Condottiereyi at üzerinde gösteren Gattamelata, tunç.
1446'ya doğru-1460 Davud, tunç. (Yudit ve Holofernos), tunç.
1454'e doğru Azize Maria-Magdalena, ahşap.

Donatello’nun İlk Davud’u

1408 yılında yapımına başlanan heykel mermerden oyulmuş olup oldukça gelenekseldir. Önden bakıldığında genç kahraman giysileri içinde, zafer kazandığının bir göstergesi olarak ayaklarının altında Golyat’ın başıyla durmaktadır. Davud’un Antik Yunanda ya da Roma’da bulunan heykeller gibi geleneksel ve klasik özellikleri taşıyarak ‘zafer kazanmış genç’ pozu verdiği görülür.

Heykel insansal boyutlarda yapılmış olup, 1 metre 91 santim olarak yapılmıştır. Eserin ortaya çıkmasında bazilikada sanat işlerinden sorumlu katedral işçilerinin de katkısı vardır. Özgün fikir; Duomo’nun terası etrafındaki kornişler üzerine kutsal kitaptaki figürlere ait heykellerinin yerleştirilmesi şeklindeydi. Heykeller payandalar üzerine yerleştirildikten sonra yerden bakıldığında görülemeyecek kadar küçük ve uzakta olduğuna karar verildi. Böylece başta kararlaştırılan yerden alındı. 1416 yılına kadar bu heykel kendisine bir yer bulamadı. Floransa yönetimi 1416 yılında Palazo Vechio’da yani şehrin idari binasında sergilenmesine karar verdi. Böylece Davud şehir için politik bir anlam kazandı.

Donatello’nun İkinci Davud Heykeli

1440’larda yapılan bu heykel bronzdan yapılmış olup 1 metre 58 santimdir. Başlangıçta tamamen çıplak olarak sunulan heykele daha sonra bir çift çizme ve çiçeklerle birlikte kenarlı bir şapka eklenmiştir. İlk Davud’dan farklı olarak elinde kılıç da gördüğümüz ikinci Davud bazı uzmanlar tarafından ‘bir fetiş Davud’ olarak tanımlanmıştır. Bu heykelde Davud’un kahramanlığı oldukça açık yansıtılsa da ilk heykelden farklı olarak burada daha feminen bir heykelle karşılaşmaktayız. Burada heykel ‘erkeksi bir kuvvet’e bürünmemiş; hatta flört pozu vermiştir olarak yorumlanır. Bakışlarından elini beline koyuşuna kadar feminen bir etki yaratan heykel ayrıca arkasına doğru uzanan lüleli saçlara sahiptir.

İki heykelin de çıplak oluşu, özellikle ikinci heykeldeki feminen tavır ve görseller tartışmalara yol açmıştır. Bazıları Donatello’nun Davud’u eşcinsel olarak ifade etmek istediğini öne sürmüştür. Hatta Rönesans döneminde yasak sayılan eşcinselliği Donatello’yu tanımlarken de kullanmışlardır. 14 bin insan bunu kanıtlamak için Floransa’da uğraşlar vermiştir. Fakat bu varsayımları destekler nitelikte kanıtlar bulunmamaktadır.

Davud hakkında en yaygın görüş; sanatçının klasik döneme özgü ‘geleneksel çıplak erkek’ düşüncesinden sıyrılmak istemesidir. Bu geleneğe uymayarak benzersiz bir erkek çıplaklığı oluşturulmuş ve Rönesans’tan bugüne bir model olmayı başarmıştır.

İkinci Davud Heykeli Medici Ailesi tarafından sipariş edilmiştir. Heykel önce evlerinin avlusuna konulmuştur daha sonra şehir yönetiminde bulunan Signoria ailesine satılmıştır. Şuan iki heykel de Bargello Müzesi’nde sergilenmektedir.

Heykelin Konusu

Davud Peygamberin Golyat –bazı yerlerde Calut- ismiyle bilinen savaşçı bir dev/yaratıkla yaptığı düelloyu anlatmaktadır. Golyat’a meydan okumaya cesaret eden Davud, onu kolayca yenmiş izlenimini yaratıcak biçimde heykelleştirilmiştir. Heykelin ayaklarının altında Golyat’ın kafası görülmektedir. Golyat’ın kafasını kesen kılıcı (ilk heykelde kılıcın bulunmamasından dolayı sanılarak sapan da varsayılır) elinde tutan Davud’un ayaklarının dibindeki miğfer ise Donatello’nun yontma becerisine dikkat çeker. Ayaklarının en altındaki çelenk ise defne yapraklarından yapılmıştır ve zaferi temsil etmektedir. Burada defnenin seçilmesindeki sebep; Yunan Tanrılarından Apollo’nun Daphne’yi unutmamak için savaşlarda galip gelenlere defne ağacından çelenkler takılması gerektiğine dair inanıştır.

Kaynak:Biyografi.info