Efraim Kişon

Efraim Kişon, Dünyanın en çok okunan çağdaş hicivcilerinden biriydi.

Efraim Kişon, 23 Ağustos 1924 tarihinde Macaristan'ın Budapeşte kentinde Yahudi bir ailenin çocuğu olarak Ferenc Hoffman adıyla doğmuştur. Resim ve heykel öğrenimi gören Efraim Kişon, bir yandan da mizah yazıları yazdı.

Efraim Kişon, II. Dünya Savaşı sırasında naziler tarafından çeşitli toplama kamplarına gönderildi. İlk gönderildiği toplama kampında kurşuna dizilen on kişinin yanında olmasına rağmen kurşun ona isabet etmeyince kurtulmuş. Bu deneyimini “hata yaptılar, bir hicivciyi canlı bıraktılar” sözleriyle anlatır, Kïshon. Daha sonra yollandığı kampta ise çok iyi satranç oynadığından hayatta kalabilmiş. Daha sonra Polonya'nın güney doğusundaki Sobibor İmha Kampına nakledilirken kaçtı ve savaşın geri kalanında "Stanko Andras" adlı bir Slovak işçi kisvesi altında saklanarak yaşadı. Savaştan sonra, Yahudi kimliğini gizlemek için soyadını Kişon olarak değiştirip Macaristan'a geri döndü.

1949 yılında bu kez komünist rejimden kaçmak için ilk eşi Eva ile beraber yeni kurulan İsrail devletine göç etti. Efraim Kişon ismi iltica işlemlerini yapan memur tarafından verildi. Efraim Kişon, başlangıçta Hayfa yakınlarındaki "Sha'ar Ha'Aliyah" transit kampında yaşadı ve kısa bir süre sonra Kibbutz Kfar Hahoresh'e taşındı ve burada hemşire olarak çalıştı ve boş zamanlarında komşusu Joseph'in yardımıyla İbranice öğrendi. Hayatı boyunca bir daha Macarca konuşmadığını yazmıştır. Efraim Kişon, göç ettiği İsrail’de, Maariv gazetesinde mizah yazarlığı yaparak kariyerine başladı. Daha sonra kendi tiyatrosunu kurup 7 de Film çekti. Bu filmlerin çoğu İsrailler için ‘klasik’ hale geldi.

1952 yılından itibaren İbranice yayınlanan günlük "Ma'ariv" gazetesinde "Had Gadya" adında düzenli bir hiciv köşesi yazmaya başladı ve yaklaşık 30 yıl boyunca sütunu yazmaya devam etti.

Evlilikleri :
1.eşi: Eva Klamer (e. 1946–1958 Boşanmış. Rafael Kishon (d. 1957) adında çocuğu vardır.
2.eşi: Sara Lipovitz (e. 1959–2002) ) eşi ölmüş. Amir Kishon (d. 1964) ve Renana Kishon (d. 1968) adlarında çocukları vardır.
3. Eşi: Avusturyalı yazar Lisa Witasek (e. 2003–2005)

Efraim Kişon’un 37 dile çevrilen eserlerinden birçoğu çeşitli zamanlarda Türkçeye de çevrilmiştir. Senaryosunu yazıp yönetmenliğini yaptığı Sallah Shabati filmi 1964 yılında, The Policeman filmi ise 1972 yılında En İyi Yabancı Film dalında Oscar ödülüne aday gösterildi, ancak ödülü kazanamadı.

Efraim Kişon, Avrupa'da, özellikle de en çok satan kitaplarını yayınladığı ve sadık bir hayran kitlesine sahip olduğu Almanya'da çok popüler bir mizah kitabı yazarıydı.

1960'ların başında sinemaya başlayan Efraim Kişon, komedi / hiciv türünde beş uzun metrajlı film senaryosu yazdı, yönetti ve yapımcılığını yaptı.

Efraim Kişon, özellikle İsrail’e yönelik keskin hicivleriyle ünlüydü. Bu yüzden, dünyada çok sevilmesine karşın ülkesinde fazla hayranı yoktu. İnceden inceye kendi ulusunun yanlışlarıyla da dalgasını geçmeyi pek severdi.

1981 yılında İsrail'de takdir edilmediğini hissettikten sonra İsviçre'nin kırsal kantonu Appenzell'de ikinci bir ev kurdu, ancak sadık bir Siyonist olarak kaldı.

Efraim Kişon’un "Bir Tavsiye Mektubu" adlı komedi oyunu 1981 yılında Enis Fosforoğlu tiyatrosunda "İsmail Nasıl Büyüdü" adıyla oynadığında yoğun bir ilgi görmüştü.

Efraim Kişon, William Shakespeare’nin Romeo ile Jüliet adlı oyununu yeniden yorumlayarak ‘Tarla Kuşuydu Jüliet’ adı ile yazdı. Ülkemizde de pek çok kez sahnelenen bu "Tarla Kuşuydu Jüliet" adlı oyunda Romeo ile Juliet'i evlendirmiş ve aradan, yirmi sene geçtikten sonraki halleriyle karşımıza çıkarmıştı.

2003 yılında İsrail'in en saygın ödülü olan ‘İsrail Hayat Boyu Başarı Ödülü verildi.

Efraim Kişon, 29 Ocak 2005 tarihinde Appenzell, İsviçre’de evinde duş yaparken kalp krizi geçirerek 81 yaşında ölmüştür. Cesedi uçakla İsrail'e götürüldü ve Tel Aviv'deki Trumpeldor Mezarlığı'na gömüldü.

Kitaplarından bazıları :
1960 - Look Back Mrs. Lot
1962 - Noah's Ark, Tourist Class
1965 - The Seasick Whale
1967 - So Sorry We Won (Altı Gün Savaşı ve sonrası hakkında)
1969 - Woe to the Victors (Altı Gün Savaşı ve sonrası hakkında)
1953 - Shemo Holekh Lefanav (İbranice)
1959 - Ma'acronym (İbranice)

Türkçeye çevrilen kitapları :
1977 - Tavuk Kümesinde Tilki
1969 - Adanmış Topraklar Üstünde
1973 - Katilini Seveceksin
1976 - Başbakanı Kim Öptü?
1977 - Savunmayı Bırak Saldırmaya Bak
1985 - Herkese Bir Bomba
1987 - Kadın Aklı
1987 - Kahkahaya Vergi Yok
1990 - Can Boğazdan Gelir
1990 - Ne Şeker Şeyler
1991 - ... Bir Nefes Sıhhat Gibi
1991 - İnsanoğlu Nankördür
1994 - Vergi Yükümlülerine Benden Selam
1998 - Gülecek Bir Şey Göremiyorum
1998 - Sevgili Yalancım
2000 - ...Peki Öğleden Sonra Ne Yapacağız?

Tiyatro Oyunları :
- Bir Tavsiye Mektubu
- Tarla Kuşuydu Juliet
- Nikah Kağıdı
- Karımla Evleniyorum
- Evlilik Curcunası


Kaynak:Biyografi.info