Grigori Zinoviyev

Yahudi kökenli Ukraynalı devrimci ve Sovyetler Birliğinin siyasetçisidir. 1917, Sovyet Devrimi’ni gerçekleştiren Bolşevik Partisi’nin önderlerindendir.

Grigori Zinoviyev, 23 Eylül 1883 tarihinde Yelizavetgrad, Rus İmparatorluğunda bugünkü Ukrayna’nın Herson ili Kirovograd kentine yahudi bir ailenin çocuğu olarak doğmuştur. Asıl adı Ovsel Gerşon Aronov Radomıslski’dir. Babası süt danası yetiştiren bir çiftlik sahibiydi. Gençliğinden itibaren devrimci faaliyetlerine katılmış ve 1901 yılında Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisine üye olmuştur. 1902 yılında tutuklanmaktan kurtulmak için İsviçre’nin Bern kentine iltica etmiş ve Paris’te de faaliyetlerini sürdürmüştür. Bu dönemde Bern Üniversitesi’nde kimya ve hukuk okumuştur.

Grigori Zinoviyev, 1903 yılında parti bölündüğünde Bolşevik’in kurucuları arasında yer almış ve Vladimir Ilyich Lenin’in en yakın yoldaşı olarak tanınmıştır.

1906 yılında Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisinin Sankt-Peterburg komitesi üyesi olup “Вперёд” gazetesinin yönetim kurulu üyesi olmuş ve sendikaları örgütlenmekle meşgul olmuş ve Parti merkez komitesi üyesi seçilmiştir. 1908 yılında tutuklanmış ve daha sonra hastalığından dolayı tahliye edilince tekrar iltica etmiştir.

Grigori Zinoviyev, İsviçre’de Vladimir Ilyich Lenin ile aile dostu olmuş ve Nisan 1917’de Vladimir Ilyich Lenin ile aynı trenle Rusya’ya dönmüştür. Fakat Temmuz ayında Petrograd’da silahlı ayaklanmasına karşı çıkmıştır. Yine de komployu teşvik ettiği gerekçesiyle dava açıldığı için Vladimir Ilyich Lenin ile birlikte yeraltına saklanmıştır. 10 ve 16 Ekim tarihinde düzenlenen Parti Merkez komitesinde Lev Kamenev ile birlikte hemen silahlı ayaklanmasına başvurmayı savunan Vladimir Ilyich Lenin’e karşı çıkarak gazetede ayaklanma planını açıklamıştır. Vladimir Ilyich Lenin Bolşevik Parti Üyelerine Mektup adlı eserinde, Grigori Zinoviyev ve Lev Kamenev’in Menşeviklere ait Novaya Şisn gazetesinde yer alan bu makalesinden bahsetmiş ve Bolşeviklere gönderdiği bu mektubunda bu iki ismin yazdığı yazıları eleştirmiştir.

Vladimir Ilyich Lenin bu davranışına kızarak artık onları yoldaş olarak kabul edemem. diyerek Lev Kamenev ve Grigori Zinoviyev’in partiden ihraç edilmelerini istemiştir. Fakat Grigori Zinoviyev, Vladimir Ilyich Lenin’e karşı sadakat andını içerek affedilmiş ve Petrograd Sovyeti’nin başkanlığına getirilmiştir.

Brest Litovsk Antlaşması meselesinde Vladimir Ilyich Lenin’i destekleyerek “Petrograd” adını “Leningrad” olarak değiştirmesini teklif etmiştir. 1919’da kurulan III. Enternasyonal (Komintern) yürütme komitesinin başkanlığına getirildi. Aynı yılda Parti Politbüro üyesi seçilmiştir.

Daha sonra 1924 yılında Lev Troçki’ye karşı cephe alıp Lev Kamenev ve Josef Stalin'le birlikte “Troika”‘yı kurdu.

Fakat 1924’de Vladimir Ilyich Lenin’in ölümünden sonra 1925 yılında güçlerin Josef Stalin’e toplandığından endişelenerek 1925’de Leningrad merkezli yeni bir muhalefet oluşturmuştur. 14. Parti Kongresi’nde Josef Stalin’in savunduğu “Tek ülkede sosyalizm” tezine karşı çıkarak Lev Troçki ile “Birleşik Muhalefet”i oluşturmuştur. 1926’de Politbüro üyeliği ve Komintern başkanlığından alınarak partiden ihraç edilmiştir.

1927 yılında 15. Parti Kongresi’nde öz eleştirisini yaparak tekrar partiye dönmüş ve Kazan Üniversitesi rektörlüğü ve Komünist Partisinin organ yanını olan Bolşevik’in genel müdürlüğüne getirilmiştir. 1932’de tekrar partiden ihraç edilerek Kaluga’ya sürgüne gönderilmiştir. 1933’de affedilerek Moskova’ya dönmüş ve Moskova Tüketici Birliği Merkez Birliği kadrolarına alınmıştır.

1934 yılında 17. Parti Kongresi’nde yaptığı konuşmasında Josef Stalin’e övgü yağdırmıştır.

Fakat Aralık 1934’te Sergey Mironoviç Kirov’un cinayetine adı karıştığı iddiasıyla partiden ihraç edilerek tutuklanmıştır. 1935 yılında 10 yıllık hapis cezasına çarptırılmış ve Ural’ya siyasi mahkûm kampına gönderilmiştir.

1936’de “Moskova Davası”nda 1932’de Josef Stalin’e karşı suikastı planladıklarına dair iddiaya dayanan “Birleşik Merkezi” olayının yanı sıra Ekim Devrimine karşı ettiği “ihanet”iyle de yargılanmıştır. Josef Stalin’in kendilerini öldürmeyeceğine dair sözüne inanarak kerhen suçlarını kabul etmiştir.

Ancak 25 Ağustos 1936 tarihinde idama mahkûm edilmiş ve cezası aynı günü infaz edilmiştir. Grigori Zinoviyev, 25 Ağustos 1936 tarihinde Rusya, Moskova’da 53 yaşında idam edilerek ölmüştür. Bütün aile fertleri de idam edilmiştir.

13 haziran 1988’de SSCB Yüksek mahkemesi, 1936'da Zinovyev hakkında verilen kararı iptal etti.

Kaynak:Biyografi.info