Henri Bergson

Fransa doğumlu ünlü filozof ve düşünce adamı.
18 Ekim 1859'da Paris'in Rue Lamartine bölgesinde, Paris Opera Binası yakınlarındaki bir evde dünyaya geldi. Babası Polonya Yahudisi, annesi ise anne ve baba tarafından İrlanda & İngiltere Yahudisi idi.

Doğumunun ardından ailesi Londra'ya taşındı ve 9 sene burada yaşadı. Annesinin İngiliz kökenli olması ve Londra'da yaşamasından dolayı ana dili İngilizce oldu.

Condorcet Lisesinde klasik eğitim aldıktan sonra, 1877’de açılan bir genel retorik müsabakasında onur mükafatını kazandı. O zamanlarda dahi, geniş bir hayal gücüne, orjinal şahsi düşüncelere sahip olduğunu hissettiriyordu. Aynı zamanda matematik mükâfatını da kazanmıştı. Hocası, öğündüğü öğrencisinin Blaise Pascal’la boy ölçüşecek bir matematikçi olacağını düşünüyordu.

1877 - 1881 yılları arasında Ecole Normale Supérieure'de öğrenim gördü. Öğrenimini bitirince 1881'de felsefe öğretmeni olarak görevlendirildi. Bunu izleyen on altı yıl liselerde matematik öğretmenliği görev yaptı. Önce Angere, daha sonra Clermont liselerinde felsefe okuttu. Fakat Bergson, matematik bilimlerini "çok yorucu" buldu ve hayatını felsefe ile geçirmeye karar verdi.

1889'da "L'Essai Sur Les Donnees Immediates de la Consdence" adlı yapıtıyla Sorbonne Üniversitesinde felsefe doktoru sanını kazandı.

Bergson'un tahsil hayatı bir tekamüldü. Lisan yeteneği kuvvetliydi. Canlı ifadelere bayılırdı. İki özelliği göze çarpıyordu: Sert bir titizliği ve geniş bir hayâl gücü. İlim adamı kafasında şair ruhu taşıyordu.

Oldukça başarılı bir çalışma sayılan bu yapıtından sonra Rollin Koleji'nde felsefe öğretmenliğine, daha sonra IV. Henry Lisesi'ne atandı. Öğretmenlik görevini sürdürürken, bir yandan da felsefe çalışmalarını hızlandırdı. 1896'da Matiere et Memoirc adlı yapıtını yayımladı. Bir süre Yüksek Öğretmen Okulu'nda "konferansçı" olarak çalıştı (1898-1900). Sonra College de France'a felsefe profesörü olarak atandı. 1900'de Le Rie adını verdiği yapıtı yayımlandı. Bir süre sustu. 1907'de en büyük yapıtı sayılan ve kendisine büyük ün sağlayan "Devolution Creatrice"i yayımladı. Fransa dışında da ününün yayılmasına yol açan bu yapıtın yayımından sonra uzun bir süre gene sustu. 1924'te Akademi üyeliğine seçildi. 1927'de Nobel Ödülü'nü aldı. 1932'de "Leş deux Sources de la Morale et de la Religion" yayımlandı. Yapıtlarında deneycilik, usçuluk ve görecelik akımlarına karşı eleştiriye dayalı savlar ileri sürdü.

Bergson zamanında geçerli görüş ve moda eğilimler hep maddeci idi. Tamamen materyalist bakış açısı revaçtaydı. Önceleri Bergson bu akımlara kapıldı ve tanrı-tanımaz olarak tanındı.

Mezun olduktan sonra Auvergne vilayetinde bir kasabaya öğretmenliğe tayin edildi. Buraya geldiğinde şüpheciydi, fakat burada şüpheciliği yok oldu. Kırda yürüyüşler yapıyordu. İçindeki şair ve isyan ruhu nihayet kendini gösterdi. Laboratuar denemeleri, fizik formülleri, ateist aydınların gösterişli cümleleri onun tanrı anlayışında önemli dönüm noktalarını oluşturdu.

Yaradılışın sonsuz sadeliğini karışık formüllerle ve zahiri teorilerle izaha çalışan bilim, Bergson tarafından eleştirilmeye başlandı.

Ona göre bilime "sığınmak" (19. yüzyıl pozitivizmi böyleydi) "Ümit ve cesaretini kaybeden yorgun kafaların" işiydi.

Üniversiteden ve kamunun dikkatinden uzaklaşması sonucunda, felsefi görüşleri 1920'lerden itibaren popülerliğini yitirdi. 1927'de Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazandı.

Bergson, iki dünya savaşı arasındaki yıllarda önemli bir kişilik haline geldi. Savaş sırasında Nazi kuklası Vichy hükümetinin kendisini anti-semitik yasaların getirdiği yaptırımların kapsamından çıkarma önerisini reddetti. Mazlumların tarafına katılmaya karar vererek 1940 yılının sonunda kendisini nüfus kütüğüne Yahudi olarak kaydettirdi. Bununla birlikte din hakkındaki düşünceleri onu Katolikliğe yakınlık duymasına yol açmıştı. Eklem kireçlenmesi rahatsızlığı yüzünden hayatının son on yedi yılında yürüyemeyen Bergson, 4 Ocak 1941’de ağır bir bronşit yüzünden hayatını kaybetti.

Henri Bergson, bu çalışmalarının yanı sıra değişik felsefe dergilerinde araştırmalar, incelemeler yayımladı. Einstein'ın zamanla ilgili kuramı konusunda, kendi görüşlerini, özellikle "süre" sorununu içeren bir çalışma yaptı. Bu çalışmasında, Albert Einstein'ın "zaman" kavramı ile kendisinin "süre" kavramının bağlantılı olduğu görüşünü savundu.

Bergson felsefeye kendinden önce gelen ve yaşadığı dönemde özellikle pek yaygın olan Darwincilik, Lamarckçılık ve Entelektüalizm gibi akımları eleştirmekle girdi. Ona göre yaşamı birtakım değişmelerle, dönüşümlerle açıklama olanağı yoktur. Bu nedenle Darwin'in, Lamarck'ın gelişim kuramları insanı anlamaya, açıklamaya yetmez. Onlar gibi, insanı yalnız özdek ya da tin olarak gören öğretiler de soruna çözüm getirecek güçte değildir. İnsanı anlamak başka varlıklardan yola çıkmakla değil, onun özünü, kişiliğini, benliğini kuran öğeleri bulmakla bağlantılıdır.

İnsan, eski felsefenin ileri sürdüğü gibi, yalnız gövdenin birliğinin kurduğu bir bütün değildir, onun bugüne değin işlenmemiş öğeleri, üzerinde durulmamış yönleri vardır. Bu alanların sınırları içine girebilmek için bütün ön yargılardan sıyrılmak, yeni bir yöntemle işe koyulmak gerekir.

Henry Bergson'un Bazı Eserleri:
1889 - Essais sur les données immédiates de la conscience (Bilincin dolaysız verileri üzerine deneme)
1896 - Matière et mémoire (Madde ve bellek)
1899 - Le Rire
1907 - L'Évolution créatrice (Yaratıcı evrim)
1919 - L'Énergie spirituelle (Ruhsal Enerji)
1932 - Les Deux sources de la morale et de la religion (Ahlak ve dinin iki kaynağı)
1934 - La pensée et le mouvant


Kaynak:Biyografi.info