İdil Biret

Türk müzik tarihinde yer alan en büyük yeteneklerden biri olan Biret, piyanist olarak kendini dünyaya kabul ettirmiştir.
İdil Biret, 21 Kasım 1941 tarihinde Ankara’da doğmuştur. Annesinin adı Leman Biret’dir.

İlk piyano dersleri beş yaşındayken Mithat Fenmen’den aldı.Bir yıl sonra Ankara Radyosu’nda Riyaseticumhur Filarmoni Orkestrası eşliğinde Bach’ın Re Minör Piyano Konçertosu’nu seslendirdi ve harika çocuk olarak nitelendirildi.

Çocukluk döneminde Babamın Çikolata Çalışı, Kedilerin Kavgası, Keloğlan, Süleymaniye, Şimendifer gibi besteler yaptı.

1948 yılında özel bir yasa ile müzik eğitimi almak için ailesiyle birlikte Paris’e gönderildi.Paris Konservaruarı’nda Jean Doyen’den yüksek piyano, Nadia Boulanger’den piyano eşliği ve Jacques Fevrier’den oda müziği dersleri aldı.8 yaşına geldiğinde Paris radyosunda ilk konserini verdi.

1953’de Theatre der Champ-Elysee’de ünlü piyanist Wilhelm Kempff’le birlikte Mozart’ın iki piyano için konçertosunu çaldı.

1954’de Boston’daki Lily Boulanger Vakfı’nın armağanını kazandı.1957’de Paris Konservatuarı’nın yüksekpiyano ile piyano eşlikçiliği sınıflarını birincilik ödülü kazanarak bitirdi.

Emil Giles’in çağrısı üzerine gittiği SSCB’deki turnelerinde sayısız konserler verdi.Perscpolis, Gstaad, Eastburn, La Rochelle, Berlin Festivallerine solist olarak yapıldı.

1968 ve 1970’te Royal kentindeki piyano yarışmasında, 1978’de Brüksel’de düzenlenen Reine Elisabeth piyano yarışmasında jüri üyeliği yaptı.

1973’te Uluslararsı İstanbul Festivali’nde Yehudi Menuhin’le birlikte Beethoven’ın keman ve piyano sonatlarını seslendirdi.

1954 ve 1956’da iki kez Boston’daki Lily Boulanger Anısal Vakfı armağanı, 1959’da da Londra’da Harriet Cohen Uluslararsı Müzik Ödülleri'nden Dinu Lipatti Altın Madalyası’nı, Polonya’da Kültürel Yararlılık Nişanı, Fransa’da Ordre Natronal du Merite Nişanı'nın “Chevalier” unvanını aldı.

Ayrıca 1971 yılında “Devlet Sanatçısı” olan Biret, Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’nın yurtiçi ve yurt dışı konserlerinde birçok kez çaldı.

1986 yılında, Beethoven’in en önemli eseri sayılan günümüzde (Avrupa Birliği’nin Marşı) olan dokuzuncu senfonisi dahil Liszt tarafından yapılan Beethoven’in dokuz senfonisinin piyano uyarlamalarını kayda aktaran ilk piyanist oldu. Beyin ve kol gücü olarak piyanistlik sınırları zorlayan İdil Biret, Fransa’da Montpellier Festivali’nde, eleştirmenler tarafından yapılması imkansız olarak nitelendirilen bir denemeye girişerek bu uyarlamaların hepsini, 9 senfoniyi, art arda 4 konserde seslendirdi.

1992 yılında Frederic Chopin’in tüm eserlerini içeren 15 CD’lik bir seriyi Naxos firmasıyla kayda aldı. Bu kayıtlar ona 1995 yılında Varşova’da gerçekleştirilen “Chopin Diskleri Büyük Ödülü” çerçevesinde jüri özel ödülünü kazandırdı.

Daha sonraki yıllarda 1997 yılında Johannes Brahms’ın 12 cd, 2000 yılında Rachmaninoff’un 10 cd tüm piyano yapıtlarını kayda aldı.

1997 yılında Brahms’ın ölümünün yüzüncü yılı nedeniyle, bestecinin piyano eserlerinin tamamını Almanya’da 5 resitalde icra etti. Ayrıca bir konserde Brahms’ın iki konçertosunu birden çalarak bunu yapabilmiş çok az sayıda piyanistin arasına girdi. 1998 yılında, Beethoven’ın 5 piyano konçertosunu 3 günlük konser dizisinde art arda seslendirdi. Biret, ayrıca 7 günlük bir konser dizisinde Beethoven’in tüm piyano sonatlarını art arda çaldı. Beethoven’in 32 Piyano Sonatını da kaydetmiş olan piyanist, bu projesiyle dünyada Beethoven’ın piyano için yazdığı sonat, konçerto ve senfoni uyarlamalarının tamamını seslendiren tek piyanist unvanına sahiptir. Sanatçı son olarak 2002 yılında da György Ligeti’nin piyano etütlerinin kaydını yaptı. Olağanüstü bir hafıza, mükemmel bir teknik ve yorumlama gücüne sahip olarak nitelendirilen İdil Biret dünyanın en geniş repertuarlı piyanisti unvanını taşımaktadır.

Fransız yazar Prof. Dominique Xardel'in İdil Biret’in hayatını ve görüşlerini anlatan "İdil Biret-Une pianiste Turque en France” (Fransa’da bir Türk Piyanist İdil Biret) kitabı 2006 yılının Eylül ayında Fransa'da yayınlanmıştır. 2007 yılında "Dünya Sahnelerinde Bir Türk Piyanisti: İdil Biret" adıyla Türkçe olarak da yayınlandı.

İdil Biret, Şefik Büyükyüksel ile evlidir.

Kaynak:Biyografi.info