Moliere

Fransız komedi yazarıdır.

Moliere, 15 Ocak 1622 tarihinde Paris'te doğmuştur. Asıl adı Jean Baptiste Poquelin'dir. Babası Jean Poquelin bir mobilyacıydı, annesi Marie Cresse idi. Annesi 10 yaşındayken öldü. Baba mesleğine devam etti.

1636 yılında Clermont Kolejindeki öğrenimi sırasında Yunan ve Latin yazarlarını okudu, 1641 yılında okuldan ayrıldı. Orleans Üniversitesinde Hukuk öğrenimi gördü.

Moliere, 1643 yılında İllustre-Théâtre topluluğunu kurdu. Sahne adı olarak Fransa'nin Midi bölgesinde Vigan şehri civarında bir köy olan Moliere ismini kullanmaya başladı. 1646'da topluluğu dağıldı. 1645-1658 yılları arası gezici bir tiyatro topluluğu kurarak taşrada oyuncu, oyun yazarı ve tiyatro yöneticisi olarak temsiller verdi.

Moliere ve topluluğunun ilk başarılı temsili ise 1658'de Louvre Sarayı'nda Kral XIV. Louis önünde oynanan Pierre Corneille'in Nicomede'iydi. Moliere, ertesi yıl ilk önemli komedisi sayılan ve Paris'te sahnelenen ilk oyunu olan Les Precieuses ridicules'ü (oynanışı Dudukuşları, 1876; yayımlanışı Gülünç Kibarlar, 1943) yazdı. Sosyetenin kibar davranışlarına özenen iki taşralı genç kızı konu alan bu oyun, Moliere'in bütün yapıtlarında öne çıkan bir temanın ilk işlenişiydi; Moliere burada, toplumsal kuralların gerektirdiği yüzeysel kibarlıkla altta yatan içgüdüsel davranış arasındaki uyumsuzluğun yarattığı gülünçlüğü ele alıyordu.

31 yaşında Conti prensinin hizmetine girerek, İtalyan komedilerinin uyarlamalarını oynamıştır. 33 yaşında iken ilk komedisi olan "Şaşkın"ı , sonra "Küskün Aşıklar"ı yazdı. 36 yaşında Paris'e dönerek, ekibiyle birlikte bu kente yerleşti. Ekibi "Kralın Kardeşleri Topluluğu" adını almıştır.

1660 yılında Kral XIV. Louis'in önünde birkaç kez oyunlar oynadı. 1661’de yeni Theatre du Palais-Royal’de topluluğuyla oyunlar vermeye başladı. O dönemin komedi anlayışının yalnızca güldürmeyi amaç edinmesine rağmen o, güldürürken düşündüren bir komedinin çığırını açmıştır. Moliere, insanlığın gülünç yanlarını en doğal, en yalın, ancak en geniş bir biçimde yansıtmıştır. Moliere’in karakterleri, mizah dolu gerçek kişilerdir.

Eserlerini, gülünç gelenekler ve toplumsal aksaklıklar üzerine oturtmuştur. Kibarlık budalalarını, hastalık hastalarını, cimrileri, züppe soyluları, bilgisiz ve şarlatan doktorları, bilgiç kadınları, iki yüzlüleri büyük bir başarıyla canlandırmıştır.

Soylulara sataşmaktan korkmayan Moliere, eserlerinde alaya aldığı pek çok meslek grubu tarafından, şiddetle saldırılara uğradı. Öyle ki sahte dindarlara yergide bulunduğu "Tartuffe" adlı eseri ilk temsilinden sonra oynanma iznini beş yılda alabilmiştir.

Aralarında "İnsandan Kaçan", "Kibarlık Budalası", "Bilgiç Kadınlar" ve "Hastalık Hastası"da dahil otuz altı oyun yazdı. Bu oyunlardan on üçünün danslı ve müzikli olma gibi önemli bir özelliği vardır.

Moliere’in birçok eseri dilimize çevrildi, tiyatrolarımızda oynandı.

Fransa kralı tarafından 1662 yılında Moliere’e yıllık 1.000 livre maaş bağlandı. 166 yılında Kral, Moliere'in oğlunun vaftiz babası oldu ve o yıl Kral’ın bağladığı yıllık maaş 7.000 livreye çıkartıldı.

1662 yılında Armande Bejart’la evlendi. Üç çocukları oldu, sadece bir oğlu yaşadı.

Başrolünü oynadığı "Le malade imaginaire (Hastalık Hastası)" oyununun oynandığı 17 Şubat 1673'teki oyunun dördüncü sahnesinde, Molière sahnede fenalaşıp yere düştü. Verem hastası olan yazar kanlı öksürük krizini atlattıktan sonra, tüm ısrarlara rağmen rolünü tamamladı. Oyundan birkaç saat sonra evinde yeniden fenalaşan yazar, bu ikinci krizi atlatamayarak 51 yaşında öldü.

Moliere, klasik çağın ve günümüzün ölçülerine göre, profesyonel bir yazar ya da edebiyatçı değildi. Oyunlarının tümünü, yayımlamak amacıyla değil, hemen oynanmak amacıyla yazmıştır.

Moliere'in çok sayıda yapıtı Türkçeye çevrilmiş, birçok yapıtı da 1870'lerde uyarlanarak sahnelenmiştir. Bunlar arasında. Ahmet Vefik Paşa'nın George Dandin'den uyarladığı Yorgaki Dandini (1872) ve Hastalık Hastası'ndan uyarladığı Merakı (1876) ile Teodor Kasap'ın Le Cocu imaginaire'den (1660) uyarladığı işkilli Memo (1874) sayılabilir. Ayrıca, Cimri'yi Teodor Kasap Pinti Hamid (1873), Ahmet Vefik Paşa Azarya (1876) adlarıyla, Scapin'in Dolapları'nı Direktör Ali Bey Ayyar Hamza (1871), Ahmet Vefik Paşa ise Dekbazlık (1876) adlarıyla uyarlamıştır.

Eserleri :
1645 - Le Médecin volant (Kaçan Doktor)
1650 - La Jalousie du barbouillé (Lekelinin Kıskançlığı)
1655 - L'Étourdi ou les Contretemps (Şaşkın yahut Beklenmedik Engeller)
16 Aralık 1656 - Le Dépit amoureux (Kedi Sevmek)
24 Ekim 1658 - Le Docteur amoureux (Aşık Doktor)
18 Kasim 1659 - Les Précieuses ridicules (Gülünç Kibarlar)
28 Mayıs 1660 - Sganarelle ou le Cocu imaginaire (Sganarelle veya Hayalde Aldatılmış Koca)
4 Şubat 1661 - Dom Garcie de Navarre ou le Prince jaloux (Navarre'li Don Garcie veya Kıskanç Prens)
24 Haziran 1661 - L'École des maris (Kocalar Okulu)
17 Ağustos 1661 - Les Fâcheux (Talihsiz)
26 Aralık 1662 - L'École des femmes (Kadınlar Okulu)
15 Nisan 1663 - La Jalousie du Gros-René (Gros-Rene'nin Kıskançlığı)
1 Haziran 1663 - La Critique de l'école des femmes (Kadınlar Mektebinin Tenkidi)
14 Ekim 1663 - L'Impromptu de Versailles (Versailles Tulûatı)
29 Ocak 1664 - Le Mariage forcé (Zorla Evlenme)
27 Nisan1664 - Gros-René, petit enfant
8 Mayis 1664 - La Princesse d'Élide (Elide Prensesi)
12 Mayıs 1664 - Tartuffe ou l'Imposteur (Tartuffe)
15 Subat 1665 - Dom Juan ou le Festin de pierre (Don Juan)
15 Eylul 1665 - L'Amour médecin (Aşk Doktoru)
4 Haziran 1666 - Le Misanthrope ou l'Atrabilaire amoureux (İnsandan Kaçan)
6 Ağustos 1666 - Le Médecin malgré lui
2 Aralık 1666 - Mélicerte (Melicerte)
5 Ocak 1667 - Pastorale comique (Komik Pastoral)
14 Subat 1667 - Le Sicilien ou l'Amour peintre (Sicilyalı veya Ressamın Aşkı)
13 Ocak 1668 - Amphitryon (Amphitryon)
18 Temmuz 1668 - George Dandin ou le Mari confondu (George Dandin)
9 Eylul 1668 - L'Avare ou l'École du mensonge (Cimri)
6 Ekim 1669 - Monsieur de Pourceaugnac (Mösyö de Pourceauggnac)
4 Subat 1670 - Les Amants magnifiques (Muhteşem Aşıklar)
14 Ekim 1670 - Le Bourgeois gentilhomme (Kibarlık Budalası)
17 Ocak 1671 - Psyché (Psyche)
24 Mayıs 1671 - Les Fourberies de Scapin (Scapin'in Dolapları)
2 Aralık 1671 - La Comtesse d'Escarbagnas (Escarbagnas Kontesi )
11 Mart 1672 - Les Femmes savantes (Bilgiç Kadınlar)
10 Şubat 1673 - Le Malade imaginaire (Hastalık Hastası)


Kaynak:Biyografi.info