Müfide Ferit

Müfide Ferit, 1913 yılında yazmaya başladığı hikâyeleri, makaleleri ve romanlarıyla Türk edebiyatında Halide Edip Adıvar ile birlikte Türkçülük akımının roman türündeki ilk kadın yazarlarından biridir.

Müfide Ferit, 24 Nisan 1892 tarihinde babasının görevli olduğu Kastamonu’da doğmuştur. Tam adı Meryem Fevziye Müfide Ferit'dir. Babası Kemahlı Mahzar Paşa'nın oğlu Şevket Mazhar Bey, annesi Feride Hanımdır. Fahire İnhan, Selma AKÇURA, Nemide Moran ve Mazhar Şevket İpşiroğlu adlarında kardeşleri vardı.

Babası Şevket Mazhar Bey, Müşir Recep Paşa (1842-1908)'nın yaverdir. Müşir Recep Paşa Trablusgarp’a 2 Temmuz 1898 Trablusgarp’taki fırka komutanlığıne gönderilince yaveri olan babası da ailesi ile birlikte Trablusgarp’a gitti.

Müfide Ferit, Trablusgarp’da kızlara mahsus Türk okulu olmadığı için İtalyanların yönetimindeki St. Joseph Rahibe okuluna gönderildi, burada İtalyanca ve Fransızca öğrendi. Yine bir İtalyan'dan piyano dersleri aldı. Babası da kızına evde Türkçe, Arapça, Farsça ve Fransızca öğretti.

Trablusgarp’ta iken 1900 yılında babası Şevket Mazhar Bey henüz çocuk yaşında olan kızı Müfide’yi Trablusgarp’ta sürgün bulunan Ahmet Ferit Tek ile nişanladı. Ahmet Ferit Tek buradan Fransa’ya kaçınca, Müfide de öğrenim için ardından 1903 yılında Paris’e gitti. Paris’de Versailles Lisesi'nde eğitimine devam etti. Ancak babasınn 1905 yılında vefatı üzerine, orada üç yıl boyunca sürdürdüğü eğitimini sonlandırarak Trablusgarp’a dönmüştür.  Aile 1908 yılına dek İskenderiye’de yaşadıktan sonra Istanbul’a dönmüştür. 

Müfide Ferit, 15 yaşındayken Ahmet Ferit Tek ile 1907 yılında Mısır’da İskenderiye’de evlendi. II. Meşrutiyetin ilânından sonra 1908’de İstanbul'a döndüler. Emel Esin (d.1914-ö.1987) adında bir kızı oldu.

Müfide Ferit, Süyüm Bike takma adıyla Türk Yurdu dergisinde ve Şehbal dergilerinde yazılar yazdı. Ahmet Ferit Tek’in İttihat ve Terakki’ye muhalefetten sürgün edilmesi üzerine 1913- 1918 arasındaki yıllarını Sinop ve Bilecik'te geçirdi. Bu arada 1918 yılında, kardeşi Selma’nın eşi Yusuf Akçura’nın teşvikiyle, yaşadığı döneme ilişkin anılarına dayanan Aydemir romanını yazmıştır. İlk romanı olan Aydemir’i 1918 yılında yayınlattı. Bu Roman, bir kuşağı etkiledi ve yıllar sonra Şevket Süreyya Aydemir, Aydemir soyadını bu romandan etkilenerek aldı. Halide Edip Adıvar’ın 1912'de yayımlanan Yeni Turan adlı romanından sonra ikinci "Turancı" roman olan bu eser, birkaç gazetede tefrika edildi.

İşgal yıllarında yazdığı makaleler nedeniyle İngilizler tarafından arandığı için Millî Mücadele sırasında Ankara’ya geçtiler. Mütareke ve Millî Mücadele yıllarında Hakimiyet-i Milliye gazetesinde Milli Mücadele’yi destekleyen makaleler yazdı. Hakimiyet-i Milliye'deki ilkyazısı"TürkAskeri" isimli makaledir. Bu makale askerleri yüreklendirmesi amacıyla çoğaltılarak cepheye gönderilmiş ve dağıtılmıştır. 7 Şubat 1921 tarihinde yayınlanan ikinci makalesi "Gazi Antep" de cephede askerlere dağıtılır. Müfide Ferit, bu makalesi ile Antep'e Gazi ünvanının verilmesin iteklif eder. Teklif TBMM tarafından kabul edilir ve Antep'e Gazi ünvanı verilir.

Ankara Hükümeti’nin Ahmet Ferit Tek’i 1919-1922 yılları arasında Paris’te büyükelçi olarak görevlendirmesi üzerine Müfide Ferit burada Milli Mücadele, Türk Tezi, Türk Kadını, Feminizm konularında konferanslar vermiş, makaleler yazmıştır.

Savaşın sonlarına doğru Mustafa Kemal Paşa ile Türk-dostu Pierre Loti arasındaki yazışmalara aracılık etti.

1923-1925 yılları arasında İçişleri Bakanlığı yapan eşi Ahmet Ferit Tek, 1925 yılında Londra'ya sefir olarak gönderilir. Eşi ile birlikte Londra'ya giden Müfide Hanım, yarım kalan eğitimini tamamlamak üzere Paris'te "EcoledesSciences Politiques"e devam eder ve iki yıl içinde 1928 yılında mezun olur.

Eşi Ahmet Ferit Tek'in sefir olması dolayısıyla 1925-1932 yıllarında Londra'da, 1932-1939 yıllarında Varşova'da, 1939-1943 yıllarında Tokyo'da bulunan Müfide Ferit'in diplomatik çalışmaları, edebi çalışmalarının yerini alır. Bu dönemdeki tek edebi faaliyeti, 1933 yılında Almancaya tercüme edilen “Affolunmayan Günah” isimli romanıdır.

1943 yılında eşinin emekli olması nedeniyle Türkiye'ye döndüler ve önce İstanbul’da Göztepe'ye, sonra Moda semtine yerleştiler.

Türkçülük akımının roman türündeki ilk temsilcilerindendir. Yazılarında Halide Edip Adıvar’ı örnek aldı. Mütareke ve Millî Mücadele yıllarında İrfan, Hâkimiyet-i Milliye, İrade-i Milliye gazetelerinde; Türk Yurdu ve Şehbal dergilerinde Milli Mücadele'yi destekleyen yazılar yazdı. “Tezli roman” niteliğinde olan eserleri çeşitli gazetelerde tefrika edildi ve büyük ilgi gördü.

 Türk Yurdu dergisinde yayınlanan “Süyüm Bike” müstear isimli ilk hikayesi 1911 yılında “Hayat Hanım” adını taşır. Beş farklı sayısında dört müstakil hikâyesi yayımlanır. “Edirne’den Bursa’ya”, “Gecelerimden” ve son hikâyesinin adı “Mezarlıkta” ismini taşır. Son derece sanatsal tasvirlerin hâkim olduğu bu metinde Türkistan’dan İstanbul’a gelen bir gencin (Yusuf Akçura) varlığı, idealizm izleği eşliğinde verilir.

İki roman yazmış olan Müfide Ferit’in ilk romanı “Aydemir”’de Türkçülük ideolojisini işlemiş, ikinci romanı “Pervaneler” ise misyonerliğin ve kültür emperyalizminin tehlikesine işaret etmiştir. Affolunmayan Günah adlı eserinin ise yalnız Almancası çıktı: Dile Unverzihliche

Müfide Ferit, 1948 yılında Pakize Tarzi ile beraber Türkiye’deki ilk Soroptimist (en iyiyi amaçlayan kadınlar) Kulübünü kurdu ve kurucu başkanlığı üstlendi.

Müfide Ferit, 24 Mart 1971 tarihinde İstanbul’da 79 yaşında ölmüştür.

Kitapları :
Roman :
1918 - Aydemir
1924 - Pervaneler
1925 - Leyla (roman) (cumhuriyet Gazetesinde tefrika olarak yayınlanmıştır)
1933 - Dile Unverzihliche (Affolunmayan Günah),


Kaynak:Biyografi.info