Tomas Garrigue Masaryk

Eski Çekoslovakya Cumhurbaşkanıdır. Çekoslovakya’da "Ulusun Babası" olarak anılan Tomas Garrigue Masaryk Birinci Dünya Savaşı sırasında, Avrupalı güçlerce tanınan Çekoslovakya devletini kurmuş ve bağımsız Çekoslovakya'nın temellerini atmıştır.

Tomas Garrigue Masaryk, 7 Mart 1850 tarihinde Hodonín, Çekoslovakya’da doğmuştur. Babası Slovak bir arabacı, annesi ise Almanlaşmış Moravyalı bir aileden gelen bir hizmetçiydi. Öğretmen okulunu bitirdiyse de kısa süre ailesinin geçim güçlükleri nedeniyle bir çilingirin yanında çıraklık yaptı. Daha sonra, 1865 yılında Çek Cumhuriyeti'nin en büyük ikinci kenti Brno'da Alman Yüksekokulu'na girdi. 1872 yılında eğitimine Viyana Üniversitesi'nde devam ederek görüşlerinden derin bir biçimde etkilendiği Platon (Eflatun) üzerine yazdığı bir tezle 1876 yılında felsefe dalında doktora çalışmasını tamamladı. Ardından bir yıl süre ile Almanya'da Leipzig üniversitesinde eğitim görürken orada tanıştığı Amerikalı müzik öğrencisi Charlotte Garrigue ile 1878 yılında evlendi. Karısının soyadını kendisine ikinci ad olarak aldı. Aynı dönemde ulusal özelliklerine daha uygun bir din olarak gördüğü Protestanlık’ı benimsedi.

Tomas Garrigue Masaryk, 1878 yılında Charlotte Garrigue ile evlendi. eşi 1923 yılında öldü. Alice Masaryková, Herbert Masaryk, Jan Masaryk, Olga Masaryk, Eleanora Masaryková adlarında çocukları oldu.

Tomas Garrigue Masaryk, 1879 yılında Viyana'da felsefe dersleri vermeye başladı.

1881 yılında Der Selbstmord als soziale massenersheinung der modernen Zivilisatiorı (“Çağdaş Uygarlıkta Kitle Davranışı Görünümü Almış Toplumsal Bir Sorun: İntihar”) adlı ilk önemli kitabını yayımladıktan bir yıl sonra, Prag’da yeni kurulan Çek Üniversitesi’nde felsefe profesörlüğüne atandı.

Felsefe üzerine çalışmalarıyla büyük bir ün kazandığı bu dönemde, Çekler’in ulusal ve kültürel tarihi üzerine incelemelerde de bulundu; Athenaeum adlı bir eleştiri dergisiyle, Naşe Doba (Çağımız) adlı siyasi dergiyi çıkarttı.

Tomas Garrigue Masaryk, 1889 yılında siyasetle ilgilenmeye başladı. 1890'ların başında dikkatini Kuzey Macaristan'da yaşayan Slovaklara yöneltti.

1899'da bir dinsel ayin sırasında cinayet işlemekle suçlanan Yahudilerin suçsuz olduğunu kanıtlayarak, ahlaki dürüstlüğünü bir kez daha gösterdi. Siyasal etkinliklerinin yanı sıra 1914'ten önce iki önemli yapıt yayımladı. 1898 yılında Marksizm üzerine yazdığı kitabında kapitalizm ve sosyalizmin iç çelişkilerini ele aldı. 1913 yılında yazdığı Rusya ve Avrupa'yı konu aldığı eserinde Ortodoks Kilisesi ile gerici düşüncelerin Rusya'da yol açtığı dinsel, düşünsel ve toplumsal bunalımların eleştirel bir incelemesini yaptı.

Siyasetçi olarak önceleri 1848'de öngörülmüş olan Avusturya-Slav federal birliğinden yanaydı. Ama zamanla Ulusal Parti'nin tutucu kanadını oluşturan Yaşlı Çekler'den uzaklaşarak liberal eğilimli Genç Çekler'e katıldı. 1891'de Avusturya Devlet Konseyi'ne (Reichsrat) seçilse de Genç Çekler'le milliyetçilik anlayışı konusunda anlaşmazlığa düşerek 1893'te görevinden istifa etti.

Tomas Garrigue Masaryk, Mart 1900'de Gerçekçi Parti'yi kurdu. Bu arada daha demokratik bir nitelik kazanmış olan konseye yeniden seçildi ve Slav muhalefetin sol kanadının önderlerinden biri durumuna geldi. Avusturya'nın Bosna-Hersek'i ilhakı sırasında Sırp ve Hırvatların haklarını savundu.

I. Dünya Savaşı'nın başlamasından sonra 1915 başlarında Avusturya’dan kaçtı, dört yıl İsviçre, Fransa, İngiltere, İtalya, Rusya, Amerika Birleşik Devletleri gibi yabancı ülkelerde dolaşarak hür bir Çekoslovak hükümeti kurmak üzere çalışmalarda bulundu. Yeraltı Çek kurtuluş hareketinin önderi olarak Avusturya-Macaristan ve Almanya'ya karşı etkili bir kampanya başlattı. 1917 baharında General Milan Rastislav Štefánik ile Çar II. Nikolay’ın mutlakıyetçi çarlık rejiminin Şubat Devriminde devrilmesinden sonra Rusya’ya giderek, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Ordusundan firar eden ve esir edilen Çek savaş tutsaklarından oluşan Çekoslovak Lejyonu'nu örgütledi.

Sovyet Ekim Devrimi'nden sonra ABD'ye giderek Başkan Woodrow Wilson ve Dışişleri Bakanı Robert Lansing ile Çekoslovakya'nın bağımsızlığı konusunu görüştü. Mayıs 1918 tarihli Lansing Bildirisi'nde ABD'nin Çek özgürlük hareketini desteklediği ifade edildi.

3 Haziran 1918 tarihinde Çekoslovakya İtilaf devletlerinden biri olarak tanındı ve sınırları Masaryk'ın öngördüğü biçimde belirlendi. Tomas Garrigue Masaryk, çok uluslu yeni devletin kalabalık Alman ve Macar etnik gruplarının azınlık haklarına saygı göstereceğine söz verdi. 14 Kasım 1918'de Çekoslovakya cumhurbaşkanı oldu. Aynı göreve 1920, 1927 ve 1934'te yeniden seçildi.

Çekoslovakya’da "Ulusun Babası" olarak anılan Tomas Garrigue Masaryk Birinci Dünya Savaşı sırasında, Avrupalı güçlerce tanınan Çekoslovakya devletini kurmuş ve bağımsız Çekoslovakya'nın temellerini atmıştır. 14 Kasım 1918 - 14 Aralık 1935 tarihleri arasında Çekoslovakya'da başkanlık görevini ifa eden ilk kişi olmuştur.

14 Aralık 1935 tarihinde cumhurbaşkanlığı görevinden istifa eden Tomas Garrigue Masaryk, 14 Eylül 1937 tarihinde Lány, Çekoslovakya’da 87 yaşında ölmüştür.

Kaynak:Biyografi.info