Kristal Gece

Kristal Gece

Yahudi Pogromu

Kristal Gece, 1938'de 9 Kasım'ı 10 Kasım'a bağlayan gece, Nasyonal Sosyalist Parti idâresi tarafından düzenlenen ve Yahudiler'e âit ev, iş yeri ve sinagoglara yapılmış kanlı ve ölümcül saldırıların gerçekleştiği gecenin adıdır.

Nazilerin milis kuvveti (Sturmabteilung) tarafından yönlendirilen antisemitist çeteler, Yahudilere yönelik organize saldırılar düzenlediler. Yüzlerce sinagog, iş yeri ve ev tahrip edildi ve ateşe verildi. O gece en az 91 Yahudi öldürüldü, yüzlercesi yaralandı. Ertesi sabah 30 bin Yahudi erkek toplama kamplarına gönderildi.

O gece gerçekleşen yağma eylemleri sırasında ev, işyeri ve ibâdethanelerin tuz buz olmuş camları her yere saçılmış ve o meşûm gece ve o gecede yaşanan olaylar, halk arasında "kristal gece" şeklinde hatırlanır olmuştur. Olayların "resmî" asıl ismi, Almanca "Novemberpogrom", yâni "Kasım Kıyımı"dır. Günümüzde ise daha çok Pogrom (Katliam/Kıyım) Gecesi ya da Kasım Pogromları olarak biliniyor.

"Kasım Kıyımı" adı verilen süreçte, 7 ile 13 Kasım 1938 arasında toplam 400 kişi öldürüldü. 1400 sinagog, Yahudîlere âit çok sayıda dinî veya sivil toplantı mekânı, binlerce işyeri, dükkân, ev ile birlikte Yahudî mezarlıkları talan ve yağma edildi. 10 Kasım'dan sonra 30.000 Yahudî, toplama kamplarında gözaltına alındı, yüzlercesi bu kamplarda ya da kamplarda gördükleri muamelenin etkileri sonucu öldü.

Şiddet olaylarından sonra Almanya’da yaşayan Yahudilerin, Nazilerin niyetleri hakkında hiçbir şüphesi kalmamıştı. Ama olayların yabancı basına kötü bir şekilde yansıması, çoğu Alman üzerinde ülkede daha fazla düzene ihtiyaç duyulduğu hissine yol açtı. Yahudi karşıtlığı daha fazla bürokratik bir biçim almaya başladı: Kıyafetlerde sarı Davud yıldızını taşıma zorunluluğu o günden sonra getirildi.

Naziler, Pogrom'dan sonra Yahudi karşıtı tedbirlerine hız verdi. Bunlara 9 Kasım 1938 gecesi yaşanan zararı karşılayacak bir vergi düzenlemesi de dahil edildi. Üçüncü Reich’ın en güçlü ikinci adamı olarak bilinen Hermann Göring bu dönemde "Almanya’da bir Yahudi olmak istemem" demişti.

"Kasım Kıyımı", 1933'te başlayan Yahudî düşmanlığının düzenli bir takibe dönüşmesinin başlangıcı olarak kabul edilir. Olaylar, 3 yıl sonrasında da Yahudî Soykırımı'na dönüştü. Bu süreçte "Kasım Kıyımı", Yahudî Soykırımı'nı hazırlayan temel olaylar arasında kabul edilir.

Olayların perde arkası
1933'te Nazilerin iktidara gelmesinin ardından Yahudilere yönelik yürütülen sistematik takibat ve gözdağı nedeniyle birçok bölgede saldırılar çoktan başlamıştı. Ancak Rath’ın ölümünden sonra, Adolf Hitler, Propoganda Bakanı Joseph Goebbels’e katliamın başlatılması için sözlü talimat verdi. Goebbels, Yahudi işyerleri ve sinagoglara saldırı düzenlenirse polisin müdahale etmeyeceği yönünde bir konuşma yaptı.

Bu saldırıların gerekçesi Paris'te meydana gelen bir suikasttı. 1938'de Almanya ülkede yaşayan 17 bin Polonyalı Yahudiyi sınırdışı etti. Polonya tarafından da ülkeye kabul edilmeyen bu kişiler iki ülke arasında sıkışıp kaldı, çoğu soğuk, açlık ve hastalıktan yaşamını yitirdi. Bu kaderi paylaşanların arasında kendi ailesinin de bulunduğunu öğrenen 17 yaşındaki Herschel Grynszpan, Paris'teki Alman Büyükelçiliği'ni basarak karşısına ilk çıkan kişi Konsolos yardımcısı Ernst vom Rath'ı vurdu.

Adolf Hitler'in sağkolu Joseph Goebbels, bunun planlanarak düzenlenmiş bir Yahudi komplosu olduğunu öne sürerek Alman ırkının öcünü alması gerektiğini konuşmalarında halka empoze etti. Yahudilere karşı arada sırada yapılan saldırıları öven Joseph Goebbels, partisinin bu tür saldırı girişimlerinin olmayacağını, ancak bu tür olayların olması halinde asla müdahale edilmeyeceğini basın yoluyla duyurdu. Sivil ajanların da halkı kışkırtmasıyla Kasım'ın 9'unu 10'una bağlayan gece kanlı saldırılara göz yumuldu. Polis ve itfaiye olaylara kasıtlı olarak müdahale etmedi. Olaylar yer yer 13 Kasım'a kadar sürmüştür..

Olaylar pek çok ülkede tepkiyle karşılandı. ABD, 14 Kasım günü büyükelçisini Berlin'den geri çekti.

1938 yılında henüz Holokost’un başlamasına iki yıl daha vardı. Fakat Kristal Gece'den Avrupa’daki Yahudi Soykırı'mına kadar geçen süreçte Naziler, antisemitist kin ve nefretinin yayılıp artmasını sağladı. Çağdaş tarihçiler Kristal Gece'yi "Soykırım'ın açılış sahnesi" olarak adlandırıyor.