UNESCO

UNESCO

Birleşmiş Milletler teşkilatına bağlı bir kuruluş olup UNESCO’nun açılımı; United Nations Educational Scientific and Cultural Organization’dur. Dilimize Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu şeklinde geçmiştir. Amacı, milletler arasında eğitim, bilim, kültür alanlarında işbirliğini gerçekleştirip, yakınlaşmayı sağlamaktır.

Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü ya da UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization), Birleşmiş Milletler'in özel bir kurumu olarak 1946 yılında kurulmuştur.

Bu kurumun yasası 1945 yılı Kasım ayında Londra'da 44 ülkenin temsilcilerinin katıldıkları bir toplantıda kabul edilmiştir.

Türkiye UNESCO sözleşmesini imzalayan ilk 22 devlet arasındaki onuncu devlet olmuştur. 195 üye devleti ve 10 ortak üye devleti bulunan UNESCO, Türkiye tarafından 20 Mayıs 1946’da 4895 sayılı kanunla onandıktan sonra ise UNESCO Türkiye Milli Komisyonu 25 Ağustos 1949 tarihinde faaliyete geçmiştir.

Okuma yazma bilmeyenlerin sayısının azaltılması, okul ve kütüphanelere yardım edilmesi, gelişmemiş ülkeler için kültürel etkinlikler düzenlenmesi, UNESCO’nun çalışmalarına örnek olarak gösterilebilir. Teşkilat çalışmalarını Birleşmiş Milletler’e rapor etmesi dışında organları, bütçesi ve diğer statüleri bakımından tamamen bağımsızdır. Her BM üyesi devlet, UNESCO’nun üyesi olabilme hakkına sahiptir. Yapı olarak BM’ye paralellik gösteren kuruluşun üç organı bulunmaktadır.

Merkezi Paris'te bulunan ve Genel Konferans, Yürütme Konseyi, Sekreterlik olmak üzere üç organı olan UNESCO eğitim, bilim ve kültür alanlarındaki amaçlarını kendisine üye olan her devlette kurulan Milli Komisyonlar aracılığıyla gerçekleştirmeye çalışmaktadır.

UNESCO'nun Filistin'i üye olarak kabul etmesinden sonra Amerika Birleşik Devletleri kuruma yaptığı maddi desteği çekti. Bunun üzerine 2011 Kasım ayında UNESCO, Bali'de Dünya Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi ile ilgili düzenlenecek toplantı dışındaki tüm programlarını yıl sonuna kadar iptal etti.

Yönetim
Genel Konferans
Üye devletlerin temsilcilerinden oluşan Genel Konferans 1946-1953 yılları arasında halinde her yıl toplanmışken 1954'dan bu yana iki yılda bir toplanmaktadır. Bugüne kadarsa 37 Genel Konferans toplanmıştır.

UNESCO'nun çalışma programlarını kabul eder ve bütçeyi belirler.

Yürütme Konseyi
Genel Konferans'a katılan ve hükümetlerince aday gösterilen temsilciler arasından dört yıl için seçilen UNESCO Yürütme Konseyi 58 üyeden oluşur.

Sekreterlik

Genel Konferansça altı yıl için seçilen bir Genel Direktör'ün yönetimi altında çalışan UNESCO Sekreterliği, eğitim, bilim, kültür ve iletişim bölümlerine ayrılmıştır.

Sekreterliğin başlıca görevi, iki yıllık UNESCO programlarının uygulanması için gerekli bütün teknik çalışmaları yapmak, tedbirleri almaktır.


Unesco Eğitim, bilim ve Kültür alanındaki amaçlarını üye devletlerde bulunan komisyonları aracılığı ile gerçekleştirmeye çalışır.
Unesco yukardaki üç konu ile ilgili olarak birçok çalışmalar yapar, üye ülkelerde bu konularla ilgili sorunların çözülmesinde çalışmalar yürütür.

Örneğin Unesco’nun en önemli görevlerinden bir tanesi de üye ülkelerde bulunan tarihi eserler, yapılar vb. gibi önemli sayılan eserleri dünya mirası olarak kabul edip bunların korunmasında ve tanıtılmasında büyük görevler üstlenir.

UNESCO tarafından Dünya Miras listesine alınmış ülkemizdeki yerler şunlardır: İstanbul, Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası (Sivas), Hattuşa (Boğazköy) – Hitit Başkenti (Çorum), Nemrut Dağı (Adıyaman – Kahta), Xanthos-Letoon (Antalya – Muğla), Safranbolu Şehri (Karabük), Troya Antik Kenti (Çanakkale), Edirne Selimiye Camii ve Külliyesi (Edirne), Çatalhöyük Neolitik Kenti (Konya), Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı (İzmir), Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğunun Doğuşu (Bursa), Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri, Efes (İzmir), Ani Arkeolojik Alanı (Kars), Göreme Milli Parkı ve Kapadokya (Nevşehir) ve Pamukkale-Hierapolis (Denizli)


UNESCO’nun görevleri ve faaliyetleri :
Dünyada okur yazar oranını yükseltmek, ülkelerin eğitim düzeylerini düzenlemek, uluslararası barışı sağlamak, temel ve teknik eğitimde görev alacak öğretmenleri yetiştirmek, önemli sanat olaylarını desteklemek, tiyatro, sinema televizyon ve basın gibi sanatla ilgili iletişim araçlarının gelişmesi amacıyla araştırmalara yardım etmek. Bu saydıklarımızı ayrı ayrı inceleyecek olursak da şu bilgileri verebiliriz.

Örneğin; UNESCO okur yazar oranını yükseltmek için her yıl çeşitli devletlerdeki yetişkinlere temel eğitim kursları vermektedir. Kuruma bağlı Education Clearing House Paris’te çalışmakta ve üç senelik yayın organı World Survey of Education’ı çıkarmaktadır. Ayrıca “kurak bölgeler” programı 1950’li yılların sonunda kurumun en önemli projeleri arasına girmiş, kayda değer çalışmalara imza atılmıştır.