Birleşmiş Milletler

Birleşmiş Milletler, kısaca BM, 24 Ekim 1945'te kurulmuş uluslararası bir örgüttür. Birleşmiş Milletler kendini "adalet ve güvenliği, ekonomik kalkınma ve sosyal eşitliği uluslararasında tüm ülkelere sağlamayı amaç edinmiş global bir kuruluş" olarak tanımlamaktadır.

Örgütün, kurulduğu yıllarda 51 olan üye sayısı şu an itibariyle üyeliği kaldırılan Vatikan ve değiştirilen Çin Halk Cumhuriyeti dahil 192'ye ulaşmıştır. (Türkiye kurucu üyeler arasında yer alır). Örgütün yönetimi New York'ta bulunan genel merkezinden yürütülür ve üye ülkelerle her yıl düzenli olarak yapılan toplantılar yine bu genel merkezde gerçekleştirilir.

Örgüt yapısal olarak idari bölümlere ayrılmıştır; Genel Kurul, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Ekonomik ve Sosyal Konsey, Yönetim Konseyi, Genel Sekreterlik ve Uluslararası Adalet Divanı. Örgütün en göz önündeki mercisi Genel Sekreterdir.

Birleşmiş Milletler fikri ilk olarak, 2. Dünya Savaşı'nın bitiminde savaşın galibi ülkeler tarafından, ülkeler arasındaki anlaşmazlığı ortadan kaldırarak ileride meydana gelebilecek bir savaşın önüne geçebilmek amacıyla ortaya atılmıştır. Örgüt yapısının halen bu amacı koruduğunu Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin varlığı ve çalışmalarıyla göstermektedir. BM Güvenlik Konseyinde veto hakkına sahip 5 daimi üye bulunur; Amerika Birleşik Devletleri, Rusya (SSCB.'nin yapılanmasının ardından), İngiltere, Fransa ve Çin Halk Cumhuriyeti.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi on beş ülkeden oluşmakta olup, bu üyelerden beşi daimi üye statüsündedir ve mutlak veto yetkisine sahiptir. Bu ülkeler ABD, Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa'dır. Güvenlik Konseyinin karar alabilmesi için 9/15 oranı gerekli olup, daimi üyelerden herhangi birisinin aksi yönde oy kullanmaması gereklidir. BM içtihatlarına göre Güvenlik Konseyi karar alırken veto yetkisine sahip üyelerden biri veya birkaçının oylamaya katılmaması bu üyelerin kararı veto ettiği anlamına gelmemektedir. Ayrıca daimi üyelerin çekimser kalmaları da aynı sonucu vermektedir.

Birleşmiş Milletler (United Nations) tabiri ilk olarak Franklin Roosevelt tarafından II. Dünya Savaşı sırasında müttefik ülkeler için kullanılmıştır.

Örgüt yapısı
Genel Kurul

Birleşmiş Milletler'in New York'taki karargâh binası
Genel Kurul, üye devletlerden oluşur. Her üyenin Genel Kuruldaki temsilcileri 5 kişiden çok olamaz. Genel Kurul'un görevleri şunlardır:

Silahsızlanma ve silah denetimi konusunda önerilerde bulunmak.
Barış ve güvenliği etkileyecek görüşmeler yapmak, her konuda önerilerde bulunmak.
Ülkeler arasındaki iyi ilişkileri bozucu sorunların, barışçıl yollarla çözümü için önerilerde bulunmak
Güvenlik Konseyi
Ayrıca bakınız: Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi
Siyasal alanda bir yürütme organıdır. Konseyin 5 daimi üyesi olan ABD, Çin, İngiltere, Fransa ve Rusya'nın veto hakkı bulunmaktadır. 10 geçici üye ise iki yıllık bir süreç için seçilirler. Geçici üyelik 1 Ocak'ta başlar ve takip eden yılın 31 Aralığında sona erer. Seçimlerinde coğrafi denge esas alınır. 15 üyesi olan Konsey'in görevleri şunlardır:

Birleşmiş Milletler'in amaç ve ilkelerine uygun biçimde barış ve güvenliği korumak.
Uluslararası bir anlaşmazlığa yol açabilecek her türlü çekişmeli durumu soruşturmak.
Uluslararasında çekişmeli konularda anlaşma koşullarını önermek.
Silahlanmayı denetleyecek planlar hazırlamak.
Barışa karşı bir tehlike veya saldırı olup olmadığını araştırarak, izlenecek yolu önermek.
Saldırganlara karşı askeri birlikler kurularak önlemler almak.
Güvenlik Konseyi'nin karar alma süreci
Güvenlik Konseyinin karar alabilmesi için 9/15 oranı gerekli olup daimi üyelerden birisi aksi yönde oy kullanmaması gereklidir. BM içtihatlarına göre Güvenlik Konseyi karar alırken veto yetkisine sahip üyelerden biri veya birkaçının oylamaya katılmaması bu üyelerin kararı veto ettiği anlamına gelmemektedir. Ayrıca daimi üyelerin çekimser kalmaları da aynı sonucu vermektedir.

Konsey'e bağlı başlıca kuruluşlar
Ticaret ve Kalkınma Konferansı
Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF)
Mülteciler Yüksek Komiseri Ofisi (UNHCR)
Dünya Gıda Konseyi
Dünya Gıda Programı
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO)
Kalkınma Programı (UNDP)
Silahsızlanma Araştırmaları Enstitüsü
Sinaî Kalkınma Örgütü (UNIDO)
Çevre Sorunları Programı
Birleşmiş Milletler Üniversitesi
Birleşmiş Milletler Özel Fonu
Sosyal Kalkınma Araştırma Enstitüsü
Kadının İlerlemesi İçin Uluslararası Araştırma ve Eğitim Enstitsü
Uluslararası Arama Kurtarma Danışma Grubu

Birleşmiş Milletler'e bağlı kuruluşlar :
Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)

Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (IAEA)

Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO)

Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu (IFAD)

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)

Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO)

Uluslararası Para Fonu (IMF)

Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU)

Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO)

Birleşmiş Milletler Endüstriyel Gelişme Örgütü (UNIDO)

Dünya Turizm Örgütü (UNWTO)

Dünya Posta Birliği (UPU)

Dünya Bankası (WB)

Dünya Gıda Programı (WFP)

Dünya Sağlık Örgütü (WHO)

Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO)

Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO)

Sıra-İsim-Ülke-Göreve Başlama-Görevden Ayrılma

1 - Trygve Lie - Norveç 02.Şub.46 10.Kas.52
2 - Dag Hammarskjöld - İsveç -10.Nis.53 -18.Eyl.61
3 - Sithu U Thant - Myanmar -30.Kas.61 -31.Ara.71
4 - Kurt Waldheim - Avusturya -01.Oca.72 -31.Ara.81
5 - Javier Pérez de Cuéllar - Peru -01.Oca.82 -31.Ara.91
6 - Boutros Boutros-Ghali - Mısır -01.Oca.92 -31.Ara.96
7 - Kofi Annan - Gana -01.Oca.97 -31.Ara.06
8 - Ban ki Moon - Güney Kore -01.Oca.07 -31.Ara.16
9 - Antonio Guterres - Portekiz -01.Oca.17 -Görevde