İstanbul'da Saat 16:20'de başlayan dörtlü zirve sona erdi.

İstanbul'da Saat 16:20'de başlayan dörtlü zirve sona erdi.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Fransa Devlet Başkanı Emmanuel Macron ve Almanya Başbakanı Angela Merkel, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın davetlisi olarak Suriye Zirvesi'ne katılmak üzere İstanbul'a geldi. Saat 16:20'de başlayan dörtlü zirve sona erdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın açılış konuşmasını yapmasının ardından toplantı basına kapalı olarak gerçekleştirildi. Liderler toplantının ardından ortak basın açıklaması yapıyor.

Almanya Başbakanı Angela Merkel 13.10'da, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin 13.25'te, Fransa Devlet Başkanı Emmanuel Macron ise 13.55'te İstanbul'a geldi. Özel uçaklarıyla İstanbul'a gelen Devlet Başkanları, Atatürk Havalimanı Devlet Konukevi'nde İstanbul Valisi Vasip Şahin, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Mevlüt Uysal ve diğer ilgililer tarafından karşılandı. 3 lider daha sonra makam araçlarıyla havalimanından ayrılarak Suriye Zirvesi'nin yapılacağı Çengelköy'deki Vahdettin Köşkü'ne geçti. 2 saat 45 dakika süren dörtlü zirvenin sona ermesinin ardından 4 lider ortak açıklama yapıyor.

Dört liderin yaptığı açıklamalarda, Suriye'de siyasi çözüm, mültecilerin Suriye'ye dönüşü, Esad'ın geleceği ve İdlib'de ateşkesin kalıcı hale getirilmesi başlıkları öne çıktı.

Ortak açıklamada ilk sözü Cumhurbaşkanı Erdoğan aldı. Erdoğan'ın açıklamaları şöyle:

Bu önemli toplantı vesilesiyle dostlarımızı İstanbul'da ağırlamaktan duyduğum memnuniyeti özellikle ifade etmek istiyorum.

Suriye konusunda istişarelerde bulunmak üzere sayın Putin, sayın Merkel ve sayın Macron'a şahsım ve milletim adına şükranlarımı sunuyorum. Bu süreçten özellikle ana önceliklerimiz sahada tam olarak ateşkesin sağlanması ile akan kanın bir an önce durdurulması hedefimiz var. Ayrıca bir siyasi çözüme ulaşılmasını, böylece ülkede istikrar için neler yapılabilir etraflıca ele alma fırsatı bulduk.

Toplantımızın ve aldığımız kararların Suriyeli kardeşlerimiz için hayırlara vesile olmasını diliyorum. Ana önceliklerimiz sahada tam olarak ateşkesin sağlanması.

Suriye'nin toprak bütünlüğü ile siyasi birliğine bağlılığımızı ve ihtilafa askeri yöntemlerle çözüm bulamayacağını teyit ettik. İdlib konusunda değerli dostum Putin'in gayretiyle sağladığımız muhtıraya riayet edildiğini teyit ettik. İdlib'de sağlanan sükunetin tekrar yeşerttiği umut ile siyasi süreçte adımlar atılması gerektiğini konuştuk.

Birçok ülke durumun vahabatini krizin etkilerini kendi sınırına ulaşınca fark edebilmiştir. İnsani, siyasi ve diplomatik olarak insiyatif alınmadı.

-Akan kan bir an önce durdurulmalı. Artık bu kaygısızlığa son verilmeli.

-Sadece askeri yöntemler çözüm değil.

-Terörün palazlanmasına izin vermeyeceğiz.

-Anayasa komitesi yıl sonu tamamlanmalı.

-Sahada emrivakileri asla kabul etmeyeceğiz.

-Diğer ülkelerden Suriye halkı için desteklerini arttırmalarını umuyorum. Masum çocuk bedenleri dramın en acı sembolü Başta burada olan ülkeler olmak üzere herkesin bu trajediyi sonlandırmak çaba göstermesini bekliyorum.


Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in açıklamaları şöyle:

"Rusya'nın Türkiye'nin İran'ın Astana formatı çerçevesinde yürüttükleri faaliyetler sayesinde Suriye topraklarının büyük bir bölümü teröristlerden arındırıldı. Ve ülke adım adım barışa ilerliyor. Suriye'de barış, sadece diplomatik yollarla mümkün olabilir. Suriyeliler kendi kaderlerini kendileri tayin etmelidirler.

Radikal unsurların temizlenmesi gerekiyor. Bu hedef de güncel bir hedeftir. Sayın Erdoğan ile bizim Avrupalı meslektaşlarımızı, Rus-Türk muhtırasının hayata geçirilmesiyle ilgili bilgilendirdik. Orada çatışmasızlık bölgesi gibi geçici bir tedbir olduğunu düşünüyoruz.

Türkiye'nin bu silahsızlanmış olan bölgeden, hem muhaliflerin hem ağır silahların çekilmesi için çaba sarf edeceğini ümit ediyoruz. Bizim Türk partnerimiz elinden geleni yapıyor.

Silahlı saldırıda bulunacaklarsa Rusya, Suriye hükümetinin bu terör tehdidinin ortadan kaldırılmasına yardımcı olacaktır.

Mültecilerin ülkesine dönüşü görüşüldü. Rusya bir çok şey yapıyor. Ülkedeki durumu iyileştirmek için, ekonominin kalkınması için uluslararası toplumun el ele çaba sarf etmesi lazım. Son derece faydalı görüşmeler için teşekkür etmek istiyorum. Türk halkını yaklaşmakta olan milli bayramınızla tebrik etmek istiyorum."

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un açıklamaları:

Sayın Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı bizleri İstanbul'da kabul ettiği için teşekkürlerimi sunuyorum. Amerikan halkı ile ilgili olarak buradan taziye dileklerimi dile getirmek isterim. Hazin saldırıdan dolayı Amerikan halkının yanındayız.

Ben bir yılı aşkın süre önce birbirinin yaklaşması gerektiğini söylemiştim. Bugünkü zirvede bu aşamada başka bir adım oldu.

Terörle mücadeleyi sürdürürken aynı zamanda bugün yapılacak askeri harekatların insanı konuda yardım göstermesini unutmuyoruz. Bu konuda bizi İdlib konusuna götürüyor. Rejimin İdlib'e yapacağı harekat kabul edilemez olacaktır. Burada Türkiye'nin Avrupa'nın ve bölgenin istikrarı söz konusu. Bunu zaten gördük. Rusya ve Türkiye bir mutabakata vardılar. Biz bunu Soçi bildirgemizde de belirttik. Konuyla ilgili olarak Sayın Cumhurbaşkanı'nın insani yardım konularında eylemlerine katılıyoruz. Kimyasal silahların kullanılması kabul edilemez.

Suriye'de aslında iki savaş süre geliyor. Hep birlikte teröristlere karşı sürdürdüğümüz savaş var. Bir de Suriye'deki rejimin kendi muhaliflerine karşı sürdürdüğü savaş. Bunun çözümlenmesi siyasi çözümden geçiyor. Biliyoruz ki bugün rejim askeri olarak yeniden fetih mantığında davranıyor. Bu yaklaşım Suriye'nin istikrarını sağlamaz.

Buradan sene sonuna kadar Anayasa Komitesi listelerin onaylanmasını ve listelerin yapılmasını istiyoruz. Bu konuyla ilgili olarak irademiz tamdır. Çünkü Suriye halkı kendi geleceği hakkında söz sahibi olmalı. Şeffaf seçimlerin uluslararası gözetimde yapılması gerekiyor.

Konuyla ilgili güçler bugün yaptığımız gibi uluslararası mekanizmayı harekete geçirmek için elinden geleni yapıyor. Anayasa komitesinin toplantısının bir an önce yapılması hayati öneme sahip. Bunu Suriye halkına borçluyuz.

Bu konuyla ilgili olarak konuyla ilgili tüm paydaşların insani yardım konvoylarının erişimini sağlaması gerekiyor. Burada STK'ların iş birliğini alarak. Bugün hala insani konvoyların önünün kesildiğini görüyoruz. Bir başka nokta var. Yine nihai bildirgede değindiğimiz. Mültecilerin geri dönüşü konusu. Türkiye'nin çabalarını takdirle karşılıyoruz. Çok önemli sayıda Suriye'den kaçan sığınmacıları ağırlıyorlar. Gerçekten bu sığınmacıların ülkelerine geri dönmesi inandırıcı ve kapsayıcı olamaz. Siyasi bir çözüm olmadığı sürece. Bu kişiler rejimin gasplarından kaçıyor. Eğer burada her birimiz İdlib ile ilgili yaptığımızı ülkeye yapmazsak başka mülteci akımlarını göreceğiz.

Almanya Başbakanı Angela Merkel'in konuşmasından satır başları:

İstanbul'a olan bu davetten ötürü çok teşekkür ediyorum. Son derece üretken bir toplantı olduğunu düşünüyorum. Ortak bir bildirge yayınlayabildik. İki Astana grubundan iki small grup diye adlandırılan temsilci bir araya gelmiş bulunmakta. Bu bağlamda nihai çözüm elde etme açısından yeterli değil ama iyi bir toplantı oldu.

Burada askeri açıdan değil siyasi açıdan çözüm bulmak gerekiyor. Suriye'de birçok insani felaket gördük. Nüfusun yarısından fazlası mülteci durumunda. 17 Eylül'de Rusya ve Türkiye arasında İdlib'de bir ateşkes konusunda çok verimli bir çalışma gerçekleşmiştir. Sürdürebilir ateşkes olması için elimizden geleni yapmaya hazırız. İdlib'de büyük başarı elde edilmiş durumdadır. Kimyasal silahların kullanılmaması doğrultusunda kararlı olduğumuzu belirtmek istiyorum.

Anayasa Komitesi bir araya gelememiştir ama bütün Suriye halkının bir araya gelip oy kullanabileceği seçimlerin yapılması gerekmektedir. Anayasa komitesinin yıl sonuna kadar bir araya gelebilmesi için katkıda bulunmak istemekteyiz. Diğer taraftan ele aldığımız konu sığınmacıların tekrar geri dönebilmeli.

Geri dönen insanların tutuklanmaması gerekiyor. Belli insani alt yapının yerine getirilmesi gerekiyor. Bu şekilde bir sukunetin olması siyasi bir çözüm gerekmektedir. Suriye'nin güvenli bir vatan olması gerekmektedir. Ortak bir irademiz vardı. Çünkü çözüm aciliyeti hepimizin gördüğü bir gereksinim. Siyasi sürecin tam da bu zamanda bulunması çok çok önemli.

SORU - CEVAP

Şam'a yaptığı ziyaretten sonra açıklamalar son derece sert oldu. Burada nasıl bir manevra var? Sayın Esad'ı nasıl ikna edecek? Özellikle sene sonundan önce...

PUTİN: Bu çalışmanın ilerlemesi için saygın çalışma yürütülmeli. Suriye'nin meşru hükümetine saygı duyulmalı. Herkes burada Suriye rejimi diyor. BMGK kararında ise Suriye Arap Cumhuriyeti Hükümeti ifadesi kullanılıyor. Verimli bir diyalog kurmak maksadıyla ki biz her zaman çağırıyoruz bugünkü sonuç bildirgesini de esas alarak ilgili şartlar oluşursa Anayasa Komitesi tamamen oluşturulacaktır. Elbette hem Suriye hükümetiyle hem de İranla istişareler yapılması gerekiyor. İran olmadan bu konu çözülemez.

CEMAL KAŞIKÇI

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN: Öncelikle merhum Cemal Kaşıkçı ile ilgili olarak ikili görüşmelerimizde bu konuyu ele aldık. Gerekli bilgileri kendilerine verdik. Şunu çok açık ve net tekrar burada ifade etmek durumundayım. Uluslararası medyanın burada oluşu da böyle bir cevabı vermem gerekiyor.

Her şeyden önce 18 tutuklu var. Malum ülkemize gelen kişilerdir. Bu 18 kişiyi Türkiye'ye kimler gönderdi. Bunun cevabını Suudi yetkilerin vermesi gerekiyor. Bir diğeri daha sonra bir açıklama Suudi Arabistan'ın yetkili mercilerinden geldi. Yerli iş birlikçi kimdir? Bunu da yine bu açıklamayı yapan kişi ya da kişilerin ortaya koyması gerekmektedir. Bu konuda suçun işlendiği yer İstanbul'dur. Dolayısıyla Suudi Arabistan bu yargılamada bizim yapmaya hazır olduğumuzu Adalet Bakanlığı vasıtasıyla kendilerine resmi kanallarla yapmış bulunuyoruz. Bunun yanında Suudi Arabistan başsavcısını yarın buraya gönderiyor. İstanbul başsavcımızla kendi yanındaki heyetiyle görüşmeleri yapacaklar. Bu görüşmenin neticesini de doğrusu önemsiyoruz. Bu süreç içerisinde emniyet, istihbarat ve yargı teşkilatımız yoğun bir çalışma içerisinde olmuşlardır.

İstanbul'daki Alman ile ilgili olarak da bu kişiyle ilgili mahkeme cezasını vermiştir. Mahkemenin verdiği cezayla birlikte temyiz yolu açıktır. Türk yargısının vereceği karara hep birlikte saygı duymak zorunda kalırız.

MERKEL: Cemal Kaşıkçı ile ilgili tabii ki konuyu ele aldık. Diğer taraftan dünkü Alman vatandaşın yargılanmasıyla ilgili konuyu da ele aldık.

MACRON: Sayın Kaşıkçı cinayetini ele aldık. Tabii ki kınıyoruz. Tabii ki delilerin paylaşımı konusunda çok iyi iş birlikleri söz konusu. Türkiye'nin seferberliği son derece önemli. Ama soruşturmanın sonuna kadar gitmesi gerekiyor. Son derece somut ve orantılı olması gerekiyor. Bunların bazı sektörlerle kısıtlı kalmaması gerekiyor. Her seferinde Avrupa eş güdümlü hareket etmektedir.

ZİRVE SONRASI YAPILAN YAZILI AÇIKLAMA

Türkiye Cumhuriyeti, Fransa Cumhuriyeti ve Rusya Federasyonu Devlet Başkanları ile Almanya Federal Cumhuriyeti Şansölyesi tarafından yapılan ortak açıklamada şu ifadelere yer verildi;

Türkiye Cumhuriyeti, Fransa Cumhuriyeti ve Rusya Federasyonu Devlet Başkanları ile Almanya Federal Cumhuriyeti Şansölyesi Tarafından Yapılan Ortak Açıklama

İstanbul, 27 Ekim 2018

Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan, Fransa Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Emmanuel Macron, Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Sayın Vladimir Putin ve Almanya Federal Cumhuriyeti Şansölyesi Sayın Angela Merkel 27 Ekim 2018 tarihinde İstanbul’da Suriye konulu Dörtlü Zirve'de biraraya gelmişlerdir.

Devlet Başkanları ve Şansölye;

Suriye ihtilafına dair son gelişmeleri ele almışlar ve Suriye ihtilafından kaynaklanan bölgesel ve küresel güvenlik ile istikrara yönelik risk ve tehditler karşısındaki ortak kaygılarını ifade etmişlerdir.

Suriye Arap Cumhuriyeti’nin egemenliği, bağımsızlığı, birliği ve toprak bütünlüğü ile Birleşmiş Milletler Şartı’nın amaç ve ilkelerine olan kuvvetli taahhütlerini teyit etmişlerdir.

Süregiden ihtilafa askeri çözüm getirilemeyeceğine ve ihtilafın yalnızca BM Güvenlik Konseyi'nin 2254 sayılı kararıyla uyumlu olarak müzakere edilmiş bir siyasi süreç yoluyla sona erdirilebileceğine dair güçlü inançlarının altını çizmişler ve bu çerçevede, Suriye ihtilafına muteber ve sürdürülebilir çözüm bulunmasına katkı sağlamayı amaçlayan tüm uluslararası girişimler arasında eşgüdümün artırılmasının önemini vurgulamışlardır.

BM Güvenlik Konseyi tarafından terörist olarak tanımlanan DEAŞ, Nusra Cephesi ile El Kaide veya DEAŞ’la bağlantılı tüm diğer bireyler, gruplar, teşebbüsler, oluşumlar ve diğer terörist grupların tamamen ortadan kaldırılması amacıyla terörle mücadelede kararlılıklarını teyit etmişlerdir.

Suriye’nin egemenliği ve toprak bütünlüğü ile komşu ülkelerin ulusal güvenliğine zarar vermeyi amaçlayan ayrılıkçı gündemleri reddetme kararlılıklarını ifade etmişlerdir.

Türkiye Cumhuriyeti ve Rusya Federasyonu tarafından 17 Eylül 2018 tarihinde Soçi’de imzalanan İdlip Gerginliği Azaltma Bölgesindeki Durumun İstikrarlaştırılmasına İlişkin Muhtıra’yı memnuniyetle karşılamışlardır.

Ağır silahların ve radikal grupların Muhtıra uyarınca tesis edilen silahtan arındırılmış bölgeden çekilmesinde sağlanan ilerlemeyi takdir etmişlerdir.

Teröre karşı mücadeleye devam etme gerekliliğinin altını çizerken, Muhtıra’da öngörülen etkili önlemlerin tam olarak uygulanması ve tüm ilgili tarafların Muhtıra hükümlerine riayet etmesi suretiyle sağlanacak kalıcı bir ateşkesin önemini vurgulamışlardır.

Suriye’de herhangi bir tarafça kimyasal silah kullanılmasına azami surette karşı olduklarını teyit etmişler ve tüm taraflara Kimyasal Silahların Geliştirilmesinin, Üretiminin, Stoklanmasının ve Kullanımının Yasaklanması ve Bunların İmhası ile İlgili Sözleşme’ye tam riayet etmeleri çağrısında bulunmuşlardır.

BM’nin kolaylaştırıcılığında ve Suriyelilerin öncülük ve sahipliğinde yürütülecek kapsayıcı bir siyasi sürece desteklerini ifade etmişler ve Suriyeli taraflara bu sürece aktif katılım sağlama çağrısında bulunmuşlardır.

BM gözetiminde, en yüksek uluslararası şeffaflık ile hesap verilebilirlik standartlarına uygun olarak, diaspora mensupları da dahil seçime katılma hakkına sahip tüm Suriyelilerin katılımıyla düzenlenecek serbest ve adil seçimlerin zeminini oluşturmak üzere Suriye’de anayasal reformu gerçekleştirecek Anayasa Komitesi’nin Cenevre’de kurulması ve erken bir zamanda, şartları gözeterek, bu yıl sonu itibariyle toplanması çağrısında bulunmuşlardır.

Siyasi sürecin sürdürülmesine ve ateşkesin kalıcı olmasına katkı sağlanmasını teminen güven artırıcı önlemlerin uygulanmasının önemini vurgulamışlar ve ilgili Çalışma Grubu tarafından BM ile Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC) uzmanlarının katılımıyla çalışmalar yürütülen, zorla alıkonulanlar/kaçırılanların serbest bırakılması, cenazelerin teslimi ve kayıp şahısların tespiti konularına desteklerini beyan etmişlerdir.

İnsani yardım kuruluşlarına Suriye genelinde hızlı, güvenli ve kesintisiz erişim sağlanması ile Suriye halkının acılarının hafifletilmesi için ihtiyaç duyan herkese acil insani yardım ulaştırılması gereksiniminin altını çizmişler ve bu çerçevede, Suriye'ye yapılan yardımı artırmaları için başta Birleşmiş Milletler ve bağlı insani kuruluşları olmak üzere, uluslararası topluma çağrıda bulunmuşlardır.

Başta Türkiye, Lübnan ve Ürdün olmak üzere, evsahibi ülkelerle dayanışma içinde olduklarını teyit etmişler ve mültecilerin Suriye’ye güvenli ve gönüllü şekilde, uluslararası hukuka uygun koşullarda geri dönmelerine bağlı olduklarını hatırlatmışlardır.

Mültecilerin ve ülke içinde yerlerinden edilmiş kişilerin Suriye'de ikamet ettikleri asıl yerlere güvenli ve gönüllü olarak geri dönüşleri için gerekli şartların tüm ülke genelinde oluşturulması ihtiyacına işaret etmişler, geri dönenlerin silahlı çatışma, siyasi baskı veya keyfi tutuklamalardan korunması ve su, elektrik, sağlık ve sosyal hizmetler dahil olmak üzere insani altyapı gereksiniminin altını çizmişler ve Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) ile diğer uluslararası uzmanlık kuruluşları da dahil olmak üzere ilgili tüm taraflar arasındaki eşgüdüm ihtiyacını vurgulamışlardır.

Suriye’de barış ile istikrar için gerekli koşulların tesisini, siyasi bir çözümün teşvikini ve bu bağlamda uluslararası oydaşmanın güçlendirilmesini teminen birlikte çalışma taahhütlerini ifade etmişlerdir.

Fransa Cumhuriyeti ve Rusya Federasyonu Devlet Başkanları ile Almanya Federal Cumhuriyeti Şansölyesi, İstanbul’daki Dörtlü Zirve’ye evsahipliği yapmalarından ötürü Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan’a içten teşekkürlerini sunmuşlardır.