Ağa Han

İsmailî Tarikatı’nın lideridir.

Ağa Han, IV. Ağa Han, 13 Aralık 1936 tarihinde Cenevre, İsviçre’de doğmuştur. Aslen İngiliz vatandaşıdır. Asıl adı Kerim el-Hüseyin Şah’dır. Kerim Ağa Han olarak da söylenir. Annesi İngiliz manken Joan Barbara Yarde-Buller, Babası Prens Ali han’dır. IV. Ağa Han, 1959 yılında Harvard Üniversitesi'nden İslam Tarihi alanında eğitim alarak mezun oldu.

Harvard'da okuduğu yıllarda koleksiyonerliğe de başlayarak, bugünkü Ağa Han İslam eserleri koleksiyonunun temellerini attı. Ağa Han, İsmailî Tarikatı’nın 49. lideridir.

11 Temmuz 1957 tarihinde dedesi III. Ağa Han, (asıl adı Sultan Sır Muhammed Şah) öldüğünde; babası Prens Ali han’ın artist Rita Hayworth ile evlendiği için ona verilmeyen tarikat liderliğine, IV. Ağa Han adını alarak göreve başladı.

Ağa Han, yaklaşık olarak 12 milyar dolar civarında olan servetiyle Dünya'nın en zengin On kraliyet ailesinden birisidir. Ağa Han zengin şirketlerin yanı sıra vakıfların, dünyanın hemen her tarafındaki gayrimenkullerin ve 600 adet birbirinden kıymetli yarış atının da sahibi.

IV. Ağa Han, imâmlığının ilk yılında dünyanın çeşitli yerlerine dağılmış olan mezhep üyelerini ziyarete başladı. Cemaatine, yerleştikleri ülkelerin vatandaşlığına geçmelerini, ancak güçlük ve baskıyla karşılaştıkları ülkelerden de ayrılmalarını telkin etti.

Evlilikleri :
1.eşi: 22 Ekim 1969 tarihinde İngiliz manken Sarah ("Sally") Frances Croker-Poole ile Paris'te evlendi. Eşi evlendikten sonra Begüm Salimah Ağa Han adını aldı. 26 yıl evli kaldılar, 1995 yılında boşandılar. Prenses Zehra Ağa Han (d.18 Eylül 1970), Prens Rahim Ağa Han (d.12 Ekim 1971), Prens Hüseyin Ağa Han (d.10 Nisan 1974) adlarında bir kızı, iki oğlu oldu.
2.eşi: 30 Mayıs 1998 tarihinde Alman prensesi ve pop şarkıcısı Gabriele Prinzessin zu Leiningen ile Fransa'nın Gouvieux kentinde duvarlarla çevrili Aiglemont Şatosu'nda 30 Mayıs 1998'de evlendi. Eşi evlendikten sonra Begüm Inaara Ağa Han adını aldı. 8 Ekim 2004 tarihinde boşanmak için mahkemeye müracaat ettiler. 2011 yılında boşandılar. Prens Aly Muhammad Ağa Han (d.7 Mart 2000) adında bir oğlu vardır.

“Ağa Han”, İslamiyet’in en aşırı inanç sistemlerinden olan “İsmailiye” mezhebinin liderlerinin unvânıdır. Bu unvânı taşıyanlar Şia’nın altıncı imamı Caferü’sSadık’ın büyük oğlu İsmail’in torunları olduklarını, dolayısı ile Hazreti Muhammed’in soyundan geldiklerini iddia ederler.

İsmaili tarikatının mensupları genellikle Pakistan, Hindistan sınırları içinde yaşasalar da Ağa Han'ların Cape Town, Kinşasa, Nairobi, Kampala, Mombasa, Darüsselam, Haydarabad, Dakka, Duşanbe ve Şam'da açtığı okullarda talebeler sistemli bir İsmaili eğitiminden geçiriliyor.

İnançlarını asırlar boyunca gizleyen İsmailîler, iktidarı ilk defa bu mezhebi benimseyen ve 10. asırda Mısır’da hâkim olan Fâtımîler sayesinde elde ettiler. Fatımî Devleti’nin yıkılmasından sonra özellikle İran taraflarında yeniden iktidar mücadelesine girdiler ise de bir daha devlet hâline gelemediler. İnançtaki aşırılıklarına rağmen sanatta çok önemli bir ekol yaratmış olan İsmailî doktrininin geçmiş asırlardaki en önemli ve en tanınmış ismi, 12. asırda yaşayan ve adı zamanla efsane halini almış olan Hasan Sabbah oldu.

Bugün İran’ın sınırları içerisinde bulunan Alamut Kalesi’ni üs olarak kullanan Hasan Sabbah’ın siyasî suikastlerle görevlendirdiği müridlerine verdiği haşhaş zamanla mezhebin adıyla özdeşleşti. İsmailîlik, mezhebin gelmiş geçmiş bu en güçlü dinî lideri sayesinde “Haşhaşîlik” olarak da isimlendirildi ve batı dillerine de giren kelime “assasin” yani “suikast” anlamına gelir oldu. İsmailî mezhebinin liderleri, 19. yüzyılın sonlarından itibaren “Ağa Han” unvânını kullanmaya başladılar.

Mezhebin 46. imamı olan Hasan Ali Şah 1887’de “Birinci Ağa Han”, oğlu Ali Şah “İkinci Ağa Han” oldu; onun oğlu olan “Üçüncü Ağa Han” Sultan Muhammed de siyasî faaliyetleri ve özel hayatı ile “Ağa Han” kavramını bütün dünyada meşhur etti.

Her İsmaili mensubu o yıl ne kazanırsa kazansın gelirinin sekizde birini Ağa Han'ın İsviçre bankalarında bulunan hesabına yatırıyor. Hintli fukaralar Ağa'larını ağırlığınca altınla tartıp, cebine yüz milyonlarca dolar "harçlık" koyuyorlar. Ağa Han'ın 20 milyona yakın müridi var.

1977 yılından itibaren, 3 yılda bir verilen Ağa Han Mimarlık ödüllerinin verilmesini başlattı. İslam kültürünü başarıyla temsil edeceğine inanılan çağdaş tasarım, sosyal konut, toplumsal gelişim, restorasyon, yeniden kullanım ve bölgesel koruma projelerini kapsayan mimarlık ürünleri Ağa Han Geliştirme Ağı tarafından Ağa Han Mimarlık Ödülleri ile ödüllendirmektedir.

Kaynak:Biyografi.info