Carlo Goldoni

Tiyatro yazarı ve avukat

Carlo Goldoni, 25 Şubat 1707 tarihinde İtalya’nın Venedik şehrinde Giulio Goldoni, Margherita Goldoni çiftinin oğlu olarak doğmuştur. Babası doktor idi. Zengin bir ailenin çocuğu olan Carlo Goldoni, çocukluk döneminde, tiyatroya ilgi duyan babasıyla birlikte, değişik birçok tiyatro gösterisi izleme olanağını buldu. Sekiz yaşında kendisi de küçük bir güldürü yazdı.

Padova’da hukuk öğrenimi görerek 1731 yılında mezun oldu. 1731-1733 yılları arasında Venedik’te, 1744-1748 yılları arasında Pisa’da avukatlık yaptı. Pisa’da avukatlık yaparken Venedik San Samuel tiyatrosu için güldürüler yazmaya başladı. Topluluklar ve oyuncularca desteklendi. ilk sahne başarısını da bu kentte kazandı. Komedi yazarlığı yaptı.

Goldoni, adına çalıştığı tiyatro topluluğundaki iki oyuncuyla tanıştı. Bunlardan biri Gobinetti (Pantalone), öbürü de Sacchi’ydi (Arlecchino); bu iki oyuncu, o dönem İtalyan tiyatrosunun en önemli iki rolünü oynuyorlardı. Oyuncular rollerini yüzleri maskeli olarak yazarın saptamış olduğu bir taslağa göre yorumluyorlardı. Moliere’in yapıtlarını okumuş olan Goldoni, karakter komedisiyle İtalyan tiyatrosunda o tarihe kadar yaygın olan ve Commedia dell’arte anlayışına uygun güldürü arasındaki farkı ayırt edebiliyordu. Bu iki oyuncunun gelmesiyle yüreklenip İtalyan tiyatrosunda bir reform yapmaya karar veren Goldoni kendine üç amaç saptadı: Kaba ve garip serüvenlerin yerine insanların kusurlarını ve gülünç yanlarını işlemek; taslağa dayalı piyeslerin yerine tümüyle yazılı metinlere dayalı piyesler kullanmak; oyuncuları maskelerinden ve geleneksel kostümlerinden kurtararak, onlara yeni rollerine uygun giysiler, hareketler ve yüz anlatımları vermek.

Goldoni’nin yarısı yazılı metne, yarısı da belli bir taslağa dayalı karakter komedileriyle gerçekleştirdiği bu reform şiddetli bir tepkiye yol açtı; bu yapıtları İki Efendinin Uşağı (İl Servitore di due padroni, 1745) ve Becerikli Dul (La Vedova Scaltra, 1748), Yalancı (İl Bugiardo) izledi. Bu arada kitapçı Bettinelli, Goldoni’nin tiyatro yapıtlarını basmaya başladı (1750). Birbirini izleyen oyunlar (Otelci Kadın [La Locandiera, 1753], vb.) Goldoni’nin ününü artırdı.

Goldoni 1750 yılında üretkenliğinin doruğundaydı ve aşırı kendine güvenle giriştiği bir iddia sonucu o yıl 16 tane üç perdelik komedi oyunu yazdı. Hızlı yazılmış olmalarına rağmen bu oyunların tümü büyük gişe başarısı elde ettiler ama aşırı yoğun çalışma yazarı yatağa düşürdü.

Carlo Goldoni, 1762 yılından sonra İtalya’dan ayrılarak ömrünün son dönemini Paris’te geçirmek durumunda kaldı.

Paris’teki İtalyan tiyatrosunun, Goldoni’ye iki yıllık bir sözleşme önermesi (1763-1765) üstüne, yazar büyük başarı sağlayan çok sayıda taslak oluşturdu: bunlardan biri de Yelpazedir (İl Ventaglro, 1765). Goldoni 1765 yılında kral Louis XV’in kızlarının İtalyanca öğretmeni oldu ve kendisine maaş bağlandı. Oyun yazarlığını bıraktı. Fransa’da, Devrim olayları sırasında sarayın ödediği para kesilince, Goldoni hasta ve yoksul bir halde 6 Şubat 1793 tarihinde 86 yaşında Paris’de ölmüştür.

Carlo Goldoni, 1736 yılında Cenovalı bir noterin kızı olan Nicoletta Connio'yla evlendi.

Carlo Goldoni, 6 Şubat 1793 tarihinde 86 yaşında Paris’de ölmüştür.

Hayatının son yirmi beş yılını başka bir ülkede geçirmesine rağmen Venedik her zaman Goldoni için önemli bir şehir oldu. Sonuçta Venedik onu yaratmıştı, o da Venedik lehçesini ve Venedikli insanları sahne üzerine taşıyarak bu şehri yeniden yarattı. Venedik şehri de onu hiç unutmadı. Bugün şehrin en işlek meydanlarından birisinde sevimli bir Goldoni heykeli etrafta dolaşan insanları ve hayvanları, koşuşan çocukları izlemektedir. Ayrıca Goldoni Tiyatrosu adlı küçük bir tiyatroda tüm yıl onun oyunları oynanmaya devam ediyor.

Eserlerinden Bazıları :
İyi Yürekli Ayı (1771)
Venedikli Gondolcu (1733)
Lokantacı Kadın
Namuslu Kadın (1743)
Saray Adamı Girolamo(1738)
Sevgililer
La Pamela (1750 )
Yalancı (1742 )
Gerçek Arkadaş
Antikacının Ailesi (1749)
Kahvehane (1750 )
Venedikli Avukat (1750)
Dedikoducular (1751 )
Yabanlar (1753 )
Baruffe chiozzote (1753 )
Yelpaze (1955)
Garip Bir Olay (1760)
Chioggia Kavgaları (1762)
Meydan
Otelci Kadın (1753 )
Akıllı Kadın
Dalkavuk
Kıskanç Kadınlar
Sayfiye Merakı (1761)
Sayfiye Maceraları (1761)
Sayfiye Dönüşü (1761)
İki Efendinin Uşağı (1743 )
Tatminsiz (1755)
Aile Babası
Aile Babası
Karnavalın Son Akşamlarından Biri (1762)


Kaynak:Biyografi.info