Cemal Gürsel

Türkiye Cumhuriyeti'nin dördüncü cumhurbaşkanıdır.

Cemal Gürsel, 13 Ekim 1895 tarihinde Erzurum'da asker kökenli bir ailenin oğlu olarak doğdu. İlköğrenimini Ordu’da yaptı. Ortaokulu Erzincan’da bitirdikten sonra İstanbul Kuleli Askerî Lisesi'ne girdi. Son sınıf öğrencisi iken Birinci Dünya Savaşı'nın çıkması üzerine 16 Ekim 1914'te Subay olarak 4'üncü Kolordu Komutanlığı emrine verildi.

1915-17 yılları arasında topçu subayı olarak Topçu Batarya Takım Komutanı görevi ile 12'nci Tümen Topçu Alayında Çanakkale Cephesinde savaşlara katıldı. 12 Temmuz 1915'te Asteğmen, 1 Eylül'de Teğmenliğe yükseldi. 1 Eylül 1917'de 41'inci Tümen Obüs Bataryası Komutanlığına atanarak Filistin Cephesine gönderildi. 19 Eylül 1919'da İngilizlere esir düştü. İki yıl Mısır'da esir kampında kaldıktan sonra 6 Ekim 1920'de serbest bırakılınca Üsteğmenliğe yükseltildi ve İstiklal Savaşı'na katıldı. Kurtuluş Savaşı’nın Batı cephesindeki bütün savaşlara katıldı.

1 Eylül 1922'de Yüzbaşı oldu. Bir yıl Harp Okulunda öğrenimini tamamlayarak, 1'inci Tümendeki görevine döndü. 1 Ekim 1926'da Harp Akademisine girerek 1 Eylül 1929'da kurmay subay olarak mezun oldu.

1927 yılında Melahat Hanım ile evlendi ve bu evlilikten Muzaffer Gürsel adında bir çocuğu dünyaya geldi.

30 Ağustos 1931'de Binbaşılığa yükseltildi. 30 Ağustos 1936'da Yarbay, 30 Ağustos 1940'ta Albay ve 30 Ağustos 1946'da Tuğgeneral oldu, 15'inci Tümen Tugay Komutanlığına atandı. 2'nci Kolordu Komutanlığı Kurmay Başkanı iken 30 Ağustos 1948'de Tümgeneralliğe yükseltildi. 28 Haziran 1950'de 12'nci Tümen Komutanlığına getirildi. 18'inci Kolordu Komutanlığı Vekili iken, 30 Ağustos 1953'te görev yeri İzmir 2'nci Yurtiçi Bölge Komutanı olarak değiştirildi. 30 Ağustos 1957'de Orgeneralliğe yükseltilerek 3'üncü Ordu Komutanlığına getirildi. 21 Ağustos 1958'de Kara Kuvvetleri Komutanı oldu.

Cemal Gürsel, 27 Mayıs 1960 İhtilâli öncesinde yine Kara Kuvvetleri Komutanı iken, 2 Mayıs 1960’ta yaptığı ziyarette, Milli Savunma Bakanı İbrahim Ethem Menderes’e ve dolayısıyla hükümete kişisel görüşlerini bildirdi, Başbakan Adnan Menderes’in Cumhurbaşkanı olmasını destekleyen bir de mektup verdi. Gürsel, bunun üzerine erken emekliye sevk edildi ve 3 Mayıs 1960’ta zorunlu izinle İzmir’e gitti.

27 Mayıs 1960'ta Türk Silahlı Kuvvetlerinin ülke yönetimine el koymasıyla aynı gün Milli Birlik Komitesinin Başkanlığına getirildi. Ertesi gün, Devlet ve Hükümet Başkanlığı, Türk Silahlı Kuvvetleri Başkomutanlığı ve Milli Savunma Bakanlığı yetkilerini üstlenerek yeni Hükümeti kurduğunu açıkladı. Bu görevdeyken kendisine yapılan suikast girişiminden yaralı olarak kurtuldu. Alparslan Türkeş ve diğer 13 MBK üyesi ile birlikte yurtdışına görevli olarak gönderildi.

Cemal Gürsel, MBK Başkanı iken Erzurum Radyosu’nun kurulmasını sağladı.

Emekliye ayrılan General Ragıp Gümüşpala’ya, Demokrat Partilileri bünyesinde toplayan Adalet Partisi’ni kurma görevini verdi.

5 Ocak 1961 tarihinde Hükümeti yeniledi. 10 Ekim 1961’de yapılan genel seçimlerden sonra oluşan yeni Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından konulan adaylığı çoğunluğun desteğini alarak 21 Ekim 1961’de Türkiye’nin dördüncü Cumhurbaşkanlığına seçildi.

Cemal Gürsel’in Cumhurbaşkanlığı döneminde ilk kez planlı ekonomiye geçilerek Devlet Planlama Teşkilatı ile Devlet İstatistik Enstitüsü kuruldu. Sendikaların kurulması, grev, lokavt ve toplu sözleşme yasalarının çıkarılması onun döneminde sağlandı. Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT)’nın, Milli Güvenlik Kurulu’nun, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın, Basın Yayın Yüksek Okulu’nun kuruluşları da yine Gürsel’in cumhurbaşkanlığı döneminde gerçekleşti. Güneydoğu Anadolu’nun kalkınma ve geliştirilmesi planları, Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu (TRT)’nun başlangıcı (1964), ülkede ilk kez bilgisayar kullanımı, ilk Devlet Araştırma Kütüphanesi’nin kuruluşu, Türkiye Bilimsel Teknik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK)’nun kurulması ve daha birçok ilk onun Türkiye Cumhuriyeti’ne olan katkılarıdır. Seri üretimi hedefleyen ilk yerli otomobil “Devrim”in tasarısı ve başlatılması ile daha başka ilk girişimleri oldu.

Cemal Gürsel’in 1966 yılında başlayan rahatsızlığının sürmesi ve yurtdışında tedavi görmesine karşın ağırlaşarak komaya girmesi, dolayısıyla görevini yapamaz duruma gelmesi üzerine, Anayasa uyarınca Cumhurbaşkanlığı görevi 28 Mart 1966’da TBMM tarafından sona erdirildi. 28 Mart 1966 günü yapılan seçim sonunda Cevdet Sunay Türkiye Cumhuriyeti’nin beşinci cumhurbaşkanlığına seçildi.

14 Eylül 1966 tarihinde Gülhane Askerî Tıp Akademisi Hastanesinde 71 yaşında vefat etti. Öldüğünde, Anıtkabir alanı içindeki devrim şehitleri bölümünde toprağa verildi, mezarı sonradan devlet mezarlığına kaldırıldı.

Büyük Taarruz’a fiilen katılmış olası nedeniyle “Harp Madalyası” ile “İstiklal Madalyası”na sahipti. Devlet başkanlığı ve cumhurbaşkanlığı görevlerini ve ilgili masraflarını devletten maaş almadan, emekli asker maaşıyla karşıladı.

Kaynak:Biyografi.info