Ebussuud Efendi
Ebussuud Efendi Biyografisi
Ebussuud Efendi, 30 Aralık 1490 tarihinde Çorum, İskilip'e bağlı bir eski yerleşim yeri olan İmad (Direklibel)’da doğmuştur. Tam adı Mehmed Ebussuud Efendi’dir. Mutasavvıf Muhyiddin Mehmed'in oğlu, anne tarafından da Ali Kuşçu'nun torunudur.
Fatih Sultan Mehmed döneminden (1432- 1481) sonra doğan 1490-1574 yılları arasında yaşayan Ebussuud Efendi, 1545 yılında şeyhülislamlığa yükseltildi ve vefat edinceye kadar bu görevde kaldı. Ebusuud Efendi Kanuni Sultan Süleyman’a “Kânuni” adını kazandıran kânunların mimarıdır. Özellikle o devirde şiddetle ihtiyaç olan ârazi kanunnamesini yazdı, Tımar ve Zeametleri sisteme soktu. II. Selim döneminde verdiği fetvayla Kıbrıs'ın fethinde önemli rol oynadı.
Süleymaniye Camiî'nin temel atma merasimini Ebussuûd Efendi icrâ etmiştir. Ebussuûd Efendi gayet çalışkan, müderrisliği esnasında derslerini kaçırmayan, müftülüğünde de her gün pek çok meselede fetvalar veren bir kimsedir. Bir gün sabah namazından ikindiye kadar 1413 fetva verdiğini kendisi ifade etmektedir.
Ebussuud Efendi’nin İskilip ve İstanbul’da yaptırdığı çok sayıda cami, medrese, okul, çeşme gibi dönemi için önemli yapı vardır. Kanuni Sultan Süleyman tarafından takdir edilen Ebussuud Efendi II. Selim zamanında da önemini kaybetmedi. Osmanlı Şeyhülislamları arasında daha çok verdiği fetvalarla tanınır. Türkçe, Arapça ve Farsça bilgisi mükemmel olan Ebussuûd Efendi, daha ziyade Türkçe şiir ve manzumeler kaleme almıştır. Kendisine manzum olarak sorulan sorulara da manzum cevaplar verdiği, Hafız Divanı'nı zamanının mutaassıplarına karşı müdafaa ettiği bilinmektedir.
Ebussuud Efendi, hocalarından Seyyid Karamânî'nin kızı Zeynep Hanım'la evlenmiş, bu evlilikten üçü kız beşi oğlan sekiz çocuğu olmuştur. Oğullarından Mehmed Çelebi Halep kadılığı yapmış, Mustafa Çelebi ise Anadolu ve Rumeli Kazaskerliği görevlerinde bulunmuştur.
Memleketi İskilip'e babasının türbesi yanında cami, imaret ve mektep; Kırım'ın Kefe şehrinde cami; İnebahtı'da mescid; Şehremini Ereğli mahallesinde sıbyan mektebi; İstanbul'da Macuncu Odabaşı mahallesinde çeşme ve hamam yaptırmıştır.
Ebussuud Efendi, 23 Ağustos 1574 tarihinde İstanbul’da 83 yaşında ölmüştür. Ebussuud Efendi’nin kabri, Eyüp’te kendi yaptırdığı bir okulun bahçesindedir.
Soyu, Rumeli Kazaskerliği'ne kadar yükselen küçük oğlu Mustafa Efendi'den devam etmiştir.
2011 yılında başlayan “Muhteşem Yüzyıl” dizisinde Ebussuud Efendi karakterini; vefatına kadar Tuncel Kurtiz canlandırmıştır.
Kanuni döneminde, Osmanlı yasalarına yaptığı katkılara rağmen Ebussuud Efendi, Anadolu’da Kızılbaş olarak nitelendirilen Türkmen Alevileri için verdiği acımasız fetvalarıyla bilinir. Verdiği fetvalar arasında:
![]() | ![]() | ![]() |
“Kızılbaşların canları, malları helâldir, onlarla savaşırken ölmek şehitliğin en yücesidir” ve “Kızılbaşların kestiği hayvanın eti mundardır, yenmez” |
Eserleri:
Tefsir:
- İrşadü’l-Aklu’s-Selim Mezaye’l-Kitabü’l-Kerim (Arapça tefsir)
- Maâk'dü t-tarrâffi evveli sureti'l-Feth minel-Keşşâf
- Tefsirü sureti'I-Furtan
- Tef sini sureti'I Müminin
- Risale fi bahsi imâni'l-Firavn
Hukuk:
- Fetavayı Ebussuud Efendi
- Kanunname-i Ali Osmani (Fatih devrine adını veren kanun)
- Maruzaat (çeşitli fıkhî ve ameli hükümler)
- Arâzî-yi Harâcıyye ve Oşriy-ye Hacında Kanun ve Fetvalar
- Risale fi vakfı'I-men kül ve'n-nufçûd
- Bidâatü'l-kadî li-ihtiyâcihi fil-müstakbel ve'l-mâzî
- Fe-tâvâ Kâtiblerine Tenbih
- el-Fetva'l müteallikti bı-beyânı'I-valftı'I-muteber e lı'l-hasad ve istihlâk) I-galat
- Gamezâtü I-melih fi evveli mebâhisi kasri'l-âmm mine't-Telvîh
- Sevâkjbii'l-enzâr fi evâılı Menârı'l-envâr
- Hasmü'l-hılâffi'l-mesh ale'l-htfaf
- Risale fi val^fi'I-arazî ve bazı âhkami'l-vakj
- Rishile fi tescili'I-evkaf Risale fi vakfı't-tâvahîn ale'I-arzı'l-mevkûfe li'l-gayr
- Öşür Hakkında Risale
Dil ve edebiyat:
- Calatüt-ı Ebussuud (Gala-tât-ı Avam)
- el-Kasîdetü'l-mîmiyye
- el-Kasâidü'l-Arabiyye
- Ka-sîde fi nsai's-Sultân Süleyman
- Münşeat-ı Ebussuud
- Galatat (yanlış kullanılan kelimeler)
- Kaside-i Mimiyye (Arapça şiir)
- Sevâkibü’l-Enzâr fi Evâili’l-Menâr
- Ğamazâtu’l-Melih
- Sevâkibü’l-Enzâr fi Evâili Menâri’l-Envâr fi’l-Usûl
Akaid :
- Risale fi beyanı'I -kaza ve'l-kader
Tıp:
- Risale li-ecli'ttaûn
- Duânâme-ı Ebussu-ûud (Duaname yalın bir dil ile yazılmış dualar ve hadisler)
- Risale fi ediyeti'l-me'sûre
- Risale-i Mergûbe
- Mecmua-ı Deavât
Kaynak:Biyografi.info
Ebussuud Efendi için yapılan aramalar
Ebussuud Efendi, Ebussuud Efendi biyografi, Ebussuud Efendi hayatı, Ebussuud Efendi özgeçmişi, Ebussuud Efendi hakkında, Ebussuud Efendi doğum yeri, Ebussuud Efendi fotoğraf, Ebussuud Efendi video, Ebussuud Efendi resim, Ebussuud Efendi kimdir?, Ebussuud Efendi kaç yaşında?, Ebussuud Efendi nereli, Ebussuud Efendi memleketi
- Patrick Wilson 02 Mayıs
- Bartu Soral 01 Mayıs
- Osman Alkaş 30 Nisan
- Gözde Mutluer 29 Nisan
- Tomas Garrigue Masaryk 28 Nisan
- Kaan Sekban 27 Nisan
- Kral Faruk 26 Nisan
-
Ayla Algan
365
-
Rahmi Özkan
217
-
Recep Tayyip Erdoğan
216
-
Cemal Özgörkey
179
-
Şevki Sözen
178
-
Cezmi Baskın
135
-
Müşerref Akay
135
-
Arto
124
-
Yvonne Strahovski
121
-
Mithat Baydur
117
-
Sinan Meydan
107
-
Türkan Sabancı
106
-
Murat Ongun
104
-
Melis Babadağ
102
-
Muhammed Ali
85
-
Ayla Algan
365
-
Sinan Meydan
107
-
Mithat Baydur
117
-
Müşerref Akay
135
-
Ali Poyrazoğlu
64
-
Hüsnü Bozkurt
70
-
Yvonne Strahovski
121
-
İsmet Özhan
63
-
Ayta Sözeri
70
-
Şevki Sözen
178