Fakir Baykurt

Edebiyatta; gerçekçi yaklaşımı benimsemiş bir yazardır.

Fakir Baykurt, 15 Haziran 1929 tarihinde Burdur Yeşilova’da doğmuştur. Asıl adı Tahir'dir. Annesinin adı Elif ve babasının adı Veli’dir. 1936 yılında Akçaköy İlkokulu'nda eğitimine başladı. 1938 yılında babası öldü. Babasının ölümünden sonra dayısı Osman Erdoğuş tarafından Balıkesir iline bağlı Burhaniye köyüne götürüldü ve orada dayısının yanında dokumacılık yapmaya başladı. 2. Dünya Savaşının başlamasıyla dayısı askere alınca Tahir'de Akçaköy’e dönerek okula kaldığı yerden devam etti.

1942 yılında ağır bir sıtma hastalığı geçirdi. 1943 yılında ilkokulu Akçaköy'de bitirdikten sonra Isparta Gönen Köy Enstitüsü'ne devam etti. 1948 yılında köy öğretmeni olarak mezun olduktan sonra, kendi köyüne yakın olan Kavacık köyüne atandı. Daha sonra Dereköy’ye atandı.

1947 yılında Köy Enstitüleri ve Kaynak Dergisi'nde şiirleri çıkar ve bu yıllarda önce şiirlerinde daha sonra tüm yazılarında “Fakir Baykurt” adını kullanmaya başladı.

1953 yılında başladığı Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü'nde Edebiyat Bölümü’ne devam ederek, 1955 yılında mezun oldu. Sivas, Hafik ve Şavşat'ta Türkçe öğretmeni olarak görev yaptı.

1957 yılında Ankara Piyade Yedek Subay Ortaokulu’na öğretmen olarak askerliğini yaptı. Askerlikten sonra Şavşat Ortaokulu'na öğretmen olarak atandı.

Demokrat Parti iktidarı döneminde görevden alınarak, pasif bir göreve getirildi. Cumhuriyet gazetesindeki bazı yazıları yüzünden öğretmenlikten alınıp Ankara’da Milli Eğitim Bakanlığı Yapı İşleri Bölümü’nde görevlendirildi.

1958 yılında Cumhuriyet gazetesinde yayımlanan ilk romanı “Yılanların Öcü” nedeniyle hakkında kovuşturma açıldı. Altı ay açıkta kaldıktan sonra hakkında takipsizlik kararı verilen Baykurt; 1960 İhtilali'nden sonra, Ankara ilköğretim müfettişliğine getirildi.

1962-1963 yıllarında Amerika'ya giderek, Bloomington İndiana Üniversitesi'nde, ders araçları konusunda uzmanlık eğitimi gördü. 1963 yılında yurda dönerek Ankara İlköğretim müfettişliği görevini sürdürür. 1965 yılında Türkiye Öğretmenler Sendikası'nın kuruluş çalışmalarına katılarak, aynı zamanda başkanlığını da yürüttü.

1966 yılında yeni kurulan Milli Folklor Enstitüsü’nde uzman olarak atandı.

Türkiye Öğretmenler Milli Federasyon'u genel başkanlığına seçilen yazar, 1969 yılındaki Türkiye genelinde yapılan, ilk öğretmenler boykotuna katılması sonucu, tekrar açığa alındı. Bu faaliyetlerinden sonra tekrar görevden alınarak bakanlık emrine alınır ancak Danıştay kararı ile görevine geri döndü.

1971 Askeri müdahalesinden sonra, uzun süre tutuklu kaldı.

1966 yılında Milli Folklor Enstitüsü'nde uzmanlık, Kültür Bakanlığı'nda danışmanlık, 1970 yılında ODTÜ'de halkla ilişkiler ve yayın müdürlüğü görevlerinde çalıştı. Daha sonra, Almanya'nın Duisburg şehrine gönderildi. Burada; Yabancı Çocuk ve Gençlerin Teşvik ve Bölgesel Çalışma Kurumu'nda, eğitim uzmanlığı yaptı.

1977 yılında İsveç’te öğretmen yetiştirme çalışmalarına katıldı. 1979 yılından sonra Almanya’nın Essen eyaletinin Duisburg şehrinde yaşamıştır. 1986 yılında Duisburg’ta öğretmenliğe başlar ve yurt dışında oluşan Türkiye Aydınlarıyla Dayanıma Girişimi’nin yönetiminde görev aldı.

1995 yılında Almanya’da öğretmenlik yaptığı Pestalozzi Okulu’ndan emekli oldu.

Edebiyat dünyası ile ilk tanışması 1945 yılında şiirleriyle oldu. Sonraları toplumcu, gerçekçi bir yaklaşımla yazdığı kısa öyküler geldi. Yeditepe, Yücel, Varlık, Fikirler, Kaynak, İmece, Yazın, Sanat Olayı, Cumhuriyet, Evrensel, Yön gibi gazete ve dergilere yazılar yazdı.

Bir dönem göç sorunun ele alarak Almanya’daki Anadolu insanının değişim süreci içinde yeniden biçimlenmesinin getirdiği sıkıntıları, farklı bir kültüre uyum sağlamak için gösterilen çabaları çok boyutlu bir şekilde aktardı.

Fakir Baykurt, 1955’te çıkan ilk kitabı Çilli’de, Seçilmiş Hikâyeler ve Beraber dergilerinde yayınladığı öykülerini topladı. Sonraki öykü kitapları Efendilik Savaşı (1959), Cüce Muhammet (1964), Anadolu Garajı (1970), İçerdeki Oğul (1974), ile Yılanların Öcü (1959), Irazcanın Dirliği (1961), Tırpan (1970) gibi romanlarında köy yaşamını, köylünün bilincinde ve bilinçaltındaki isteklerini, tepkilerini ve çelişkilerini yansıttı.

Yapıtları edebi değerinin yanı sıra toplumbilim ve halkbilim yönünden zengin bir kaynak olarak da görülen Baykurt’un kullandığı dil doğal, yalın, şiirsel bir halk Türkçesi olarak değerlendirildi.

Fakir Baykurt, 1951 yılında Muzaffer adında bir hanım ile evlendi. Işık (d.1957) ve Sönmez (1958) adında iki kızı, Tonguç (d.1962) adında bir oğlu vardır.

Fakir Baykurt, 11 Ekim 1999 tarihinde Almanya Essen’de pankreas kanserine yenik düşerek 70 yaşında ölmüştür. Duisburg'da düzenlenen törenden sonra İstanbul'a getirilerek Zincirlikuyu'da defnedildi.

Fakir Baykurt’un Yılanların Öcü adlı yapıtı 1961’de Metin Erksan, 1985’te Şerif Gören tarafından filme çekildi.

Ödülleri :
1958 - Yunus Nadi Roman Ödülü (Yılanların Öcü)
1970 - TRT Sanat Ödülleri (Tırpan)
1970 - TRT Sanat Ödülleri (Sınırdaki Ölü)
1971 - Türk Dil Kurumu Roman Ödülü (Tırpan)
1974 - Sait Faik Hikâye Armağanı (Can Parası)
1978 - Orhan Kemal Roman Armağanı (Kara Ahmet Destanı)
1979 - Tiyatro 79 Dergisi tarafından Yılın Oyunu Ödülü (Sakarca)
1980 - Avni Dilligil Tiyatro Ödülü (Tırpan)
1984 - Berlin Senatosu Çocuk Yazını Ödülü (Barış Çöreği)
1985 - Alman Endüstri Birliği (BDI) Yazın Ödülü (Gece Vardiyası)
1998 - Sedat Simavi Roman Ödülü (Yarım Ekmek)
1998 - Yaşam Radyo Ustalara Saygı Onur Ödülü
1999 - Pir Sultan Abdal Derneği Ödülü

Kitapları :
Roman :
1954 - Yılanların Öcü
1961 - Irazcanın Dirliği
1961 - Onuncu Köy
1967 - Amerikan Sargısı
1970 - Tırpan
1973 - Köy göçüren
1975 - Keklik
1977 - Kara Ahmet Destanı
1977 - Yayla
1983 - Yüksek Fırınlar
1986 - Koca Ren
1997 - Yarım Ekmek
1980 - Kaplumbağalar

Hikaye :
1955 - Çilli
1959 - Efendilik Savaşı
1961 - Karın Ağrısı
1964 - Cüce Muhammet
1970 - Anadolu Garajı
1971 - On Binlerce Kağnı
1973 - Can Parası
1974 - İçerdeki Oğul
1975 - Sınırdaki Ölü
1982 - Gece Vardiyası
1982 - Barış Çöreği
1986 - Duirsbug Treni
1992 - Bizim İnce Kızlar
1998 - Dikenli Tel

Çocuk Kitapları :
Topal Arkadaş
Yandım Ali
1979 - Sakarca
Sarı Köpek
1984 - Barış Çöreği
1985 - Dünya Güzeli
1985 - Saka Kuşları

Şiir :
Bir Uzun Yol
Dostluğa Akan Şiirler

Toplum ve Eğitim Yazıları :
1960 - Efkar Tepesi
1976 - Şamaroğlanları
1974 - Kerem ile Aslı
1978 - Kale Kale
1980 - Kaplumbağalar


Kaynak:Biyografi.info