Hayali Küçük Ali

Türk kukla ve gölge oyunu sanatçısı Hayali Küçük Ali, Türkiye'de Cumhuriyet öncesi Karagöz ve Hacivat sanatının en bilindik temsilcisidir. Türkiye'de "Karagöz" denince ilk akla gelen isimdir.

Hayali Küçük Ali, 1886 yılında İstanbul’da doğmuştur. Asıl adı Mehmet Muhittin Sevilen’dir. Daha 8 yaşındayken Karagöz oyununa merak saran Mehmet Muhittin, Davut Paşa Rüştiyesini (ortaokul) bitirmesinin ardından 1909 yılında İstanbul Postanesi'nde memur olarak çalışmaya başladı. İş haricindeki zamanlarda Karagöz icra etmeye devam etti ve tasvirlerini de kendisi yapmaya başladı.

İlk oyununu daha 14 yaşında iken 1900 yılında Fatih'in Draman semtinde Hımhımlı Mandıra adıyla sergilemiş ve büyük ilgi ve beğeni toplamıştır.

Hayali Küçük Ali, I. Dünya Savaşı'nın başlarında gittiği askerlik görevi sırasında, Trablusgarp'ta Mustafa Kemal ATATÜRK'ü de gördü. Askerlik sonrasında tekrar PTT'de mesleğine dönerek çalışmaya devam etti. Bir yandan da oturduğu semt olan Mevlanakapı'da tulumbacılık yaptı ve bir süre sonra tulumbacı reisi oldu. 1934 yılında tayinin çıkmasının ardından ailesiyle birlikte Ankara'ya taşınan ve burada da Karagöz oynatmaya başlayan Hayali Küçük Ali, İsmet İnönü'nün oğullarının sünnet düğününde Karagöz oynattı. 1944 yılında Ankara Paket Postanesi memurluğundan emekli olana kadar çalıştı.

1934 yılında soyadı kanunu çıkmasından sonra; Mehmet Muhiddin, izleyiciler arasında bulunan Atatürk'ün, "Sen çok sevilen bir adamsın be Ali. Senin soyadın 'Sevilen' olsun" demesiyle bu soy ismini aldı.

Emeklilik sonrasında Karagözcülük konusunda profesyonelce çalışmaya başlayan Hayali Küçük Ali, çocukluk sürecinde Saffet Bey'den aldığı destek ve izleyicisi olduğu Hayali Ömer Efendi, Hayali Memduh Bey, Hayali Arap Cemal Efendi, Hayali Sobacı Ömer Efendi, Hayali Nazif Bey, Hayali serçe Mehmet Efendi, Hayali Katip Salih Efendi, Hayali Arap Ömer Ağa ve Hayali Behiç Efendi gibi gölge oyunu ustalarının öğretileriyle, çocuk yaşlarda başladığı oynatıcılık mesleğini sürdürmüştür.

Karagöz hacıvat figürleri

Türk kukla ve gölge oyunu sanatçısı Hayali Küçük Ali, Türkiye'de Cumhuriyet öncesi Karagöz ve Hacivat sanatının en bilindik temsilcisidir. Cumhuriyet sonrasında Atatürk'ün huzurunda gösteri yapmış ve Atatürk tarafından desteklenmiş bir sanatçıdır.

60 yılı aşkın sanat yaşamı boyunca, sadece Karagöz oynatıcılığı yapmakla yetinmeyen Hayali Küçük Ali, 20 yıla yakın süreyle TRT'de radyo programları gerçekleştirip sunmuş, kitaplar yazmış, meddahlık yapmış, özellikle de öğrenci yetiştirmeye önem vererek, Halkevlerinde öğretmenlik yapmıştır.

Birçok oyununun metinlerini kendisi yazan sanatçı, yapıtlarını ülkenin dört bir yanında Halkevleri'nde, "Karagöz odaları"nda sergilemiştir. Karagöz ve Hacivat oyununu, hiçbir özelliğini bozmadan günümüze taşıyarak, yapmacıksız şekilde aktarmayı ustaca başarmış ve bu konuda onlarca ses bantı doldurmuştur.

Ses plakları, filmleri ve videoları da olan Hayali Küçük Ali'nin yazdığı "Karagöz Perde Külliyatı", "Karagöz'ün Hamam Eğlencesi", "Hayal Perdesi", "Asri Karagöz", "İyilik Eden İyilik Bulur", "Tayyare Safası", "Karagöz", "Eskiden Nasıl Karagöz", "Karagöz, Nevrekan, Zırıltı ve Perde" gibi kitap ve makaleleri bulunuyor.

Müzik konusunda da kendisini yetiştiren, bağlama, tambur, ut, keman, klarnet çalan usta sanatçı, yaşlanıncaya kadar oyundaki bütün müzikleri kendisi icra etti, yaşlandıktan sonra gramofon kullanmaya başladı.

Hayali Küçük Ali, 1926'da doğan oğluna Mustafa Kemalettin adını verdi. Ayrıca 3 kız çocuğu vardır. Sanatçının "Karagöz Perde Külliyatı" isimli ilk kitabı 1928'de yayımlandı.

Hayali Küçük Ali’nin tasvirleri ve ses kasetleri Kültür ve Turizm Bakanlığı, TRT, Milli Kütüphane, Ankara Etnografya Müzesi, Bursa Türk İslam Eserleri Müzesi, İstanbul Belediye Müzesi, UNIMA Türkiye Milli Merkezi arşivlerinde yer alıyor.

Hayali Küçük Ali, 7 Aralık 1974 tarihinde Ankara’da 88 yaşında ölmüştür.

Karagöz hacıvat

Kaynak:Biyografi.info