Kenan Evren

Türkiye Cumhuriyeti'nin 7. Cumhurbaşkanı.

Asker ve siyaset adamı, Türkiye Cumhuriyeti'nin eski Cumhurbaşkanı.

Kenan Evren, 17 Temmuz 1918 tarihinde her ikisi de Balkan göçmeni olan Hayrullah Evren (d. 1877 – ö. 1957) ile Naciye Evren’in (d. 1885 – ö. 1983) dördüncü ve son çocuğu olarak Manisa'nın Alaşehir ilçesinde doğmuştur. İlkokulu Alaşehir’de, ortaokulu Manisa’da, liseyi İstanbul’da, Maltepe Askeri Lisesi’nde okudu.

1938 yılında Kara Harp Okulu'ndan topçu asteğmen olarak mezun oldu, Şubat 1939′da teğmen oldu. 1940′ta Topçu Okulu’nu bitirdikten sonra çeşitli birliklerde görev yaptı. Ağustos 1942′de üsteğmenliğe yükseldi. 1946 yılına kadar çeşitli topçu birliklerinde Batarya Takım Komutanı ve Batarya Komutanı olarak görev yaptı. Kenan Evren 1946 yılında girdiği Kara Harp Akademisi’ni 1949 yılında kurmay yüzbaşı olarak bitirdi. Daha sonra Genelkurmay Eğitim Şubesi kısım amirliği, 1. Ordu Harekat Dairesi başkan yardımcılığı ve Kara Harp Akademisi’nde öğretmenlik yaptı.

1958-1959 yıllarında, Kore Savaşının ardından Güney Kore’de kalan Dokuzuncu Kore Türk Tugayı'nda harekat ve eğitim şube müdürü ve kurmay başkanı olarak görev aldı. Türkiye’ye döndükten sonra 1959-61 arasında Ordu Donatım Okulu kurmay başkanlığı ve 2. Ordu harekat eğitim başkanlığı görevlerini üstlendi. 227. Piyade Alayı komutanlığı, 9. Kolordu kurmay başkanlığı, Kara Kuvvetleri Okullar Dairesi başkanlığı yaptı.

30 Ağustos 1964 tarihinde Tuğgeneralliğe yükseldi, 1967′de tümgeneral oldu. 58. Er Eğitim Tümeni komutanlığı ve 2. Ordu kurmay başkanlığı görevlerine atandı. 1970′te korgeneralliğe yükseldi. 2. Kolordu komutanlığı, Kara Kuvvetleri Komutanlığı Denetleme Kurulu başkanlığı görevlerinde bulundu. Kenan Evren, 1974′te orgeneral olarak Genelkurmay ikinci başkanlığına getirildi. 1976 ile 1977 yıllarında Ege Ordusu komutanlığı görevinde bulundu.

Kanlı 1 Mayıs’tan (1 Mayıs 1977) sonra darbe girişiminde bulunacağı iddiasıyla o zamanki Kara Kuvvetleri Komutanı Namık Kemal Ersun’un 1 Haziran 1977′de dönemin başbakanı Süleyman Demirel tarafından 200 asker ile birlikte resen emekliye sevk edilmesiyle Kenan Evren‘e Genelkurmay Başkanlığı yolu açıldı.

Bu karışık dönem nedeniyle Genelkurmay Başkanı Semih Sancar’ın görev süresi bir yıl uzatılırken. Bu arada Kara Kuvvetleri Komutanlığına yani bir yıl sonra Genelkurmay Başkanı olacak isim konusunda bir anlaşmazlık baş gösterdi. Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk 1. Ordu Komutanı Adnan Ersöz’ü isterken, Başbakan Süleyman Demirel, 3. Ordu Komutanı Ali Fethi Esener’in Kara Kuvvetleri’nin yeni komutanı olmasını istedi. Ancak Ne Demirel ne de Korutürk geri adım atmayınca her iki komutan da görev süreleri bittiğinden 30 Ağustos 1977’de emekliye ayrıldı. Böylece en kıdemli olan Orgeneral Kenan Evren, beklenmedik biçimde 5 Eylül 1977 tarihinde Kara Kuvvetleri Komutanı oldu. 1977-78 yıllarında Kara Kuvvetleri Komutanlığı yapan Kenan Evren, 6 Mart 1978′de Genelkurmay Başkanlığına atandı.

Kenan Evren, 27 Aralık 1979′da kuvvet komutanlarıyla birlikte imzalayarak cumhurbaşkanı Fahri Korutürk’e gönderdiği ve “adresi meçhul mektup” olarak tarihe geçen uyarı mektubunda iki büyük siyasal partinin ülkenin sorunlarının çözülmesinde uzlaşmaya varmalarını, ülkeyi birlikte yönetmelerini öneriyordu. Dönemin Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk, askerlerin talebi doğrultusunda mektubu 2 Ocak 1980 tarihinde hükümet ve siyasi partilere gönderdi. 30 Ağustos 1980′de, Zafer Bayramı dolayısıyla radyo ve televizyonda yayımlanan konuşmasında alınmasını gerekli gördüğü önlemleri dile getirdi.

12 Eylül 1980 tarihinde yapılan askeri darbe ile ülke yönetimine el konulması ve Türkiye’deki bütün özgürlükler askıya alınmasından sonra yasama ve yürütme yetkilerini kullanmak üzere Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren‘in liderliğinde, Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Nurettin Ersin, Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Tahsin Şahinkaya, Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Nejat Tümer ve Jandarma Genel Komutanı Sedat Celasun’dan oluşan Milli Güvenlik Konseyi (MGK) kuruldu.

Kenan Evren bu dönemde, MGK ve Genelkurmay başkanlığının yanı sıra devlet başkanlığını da üstlendi.

TBMM ve hükümeti feshetti, bütün ülkede sıkıyönetim ilan etti. 20 Eylül’de Deniz Kuvvetleri eski komutanı emekli oramiral Saim Bülend Ulusu’ya hükümeti kurma görevi verdi. Devlet başkanı olarak yurt gezilerine çıkarak 12 Eylül Darbesinin amaçlarını halka anlattı.

12 Eylül Darbesinin birinci yıldönümünde Danışma Meclisi’nin toplanacağını açıkladı. Üyeleri MGK tarafından seçilen Danışma Meclisi’nce hazırlanan ve MGK’ce denetlenen anayasanın kabul edilmesi için yoğun bir propaganda kampanyası yürüttü. 1982 Anayasası, 7 Kasım 1982 tarihinde yapılan referandumda yüzde 91.37′lik ‘evet’ oyuyla kabul edildi. Kenan Evren, yeni anayasanın 1. geçici maddesi uyarınca, yedi yıllık bir süre için, Türkiye’nin 7. cumhurbaşkanı sıfatını kazandı. MGK ve Genelkurmay başkanlığını da sürdürdü.

1 Temmuz 1983′te Genelkurmay başkanlığı görevini Kara Kuvvetleri komutanı Nurettin Ersin’e devrederek askerlikten emekliye ayrıldı.

9 Kasım 1989 gününde, görev süresini tamamlayarak Cumhurbaşkanlığı'ndan ayrıldı. Yeni seçilen Cumhurbaşkanı Turgut Özal oldu.

1944 yılında Sekine Hanım'la evlenen Kenan Evren, Nebahat Şenay Gürvit, Semahat Gülay Evren ve Miray Emine Göksu adlarında üç çocuk babasıdır.

Kenan Evren, tedavi gördüğü Ankara GATA’da 9 Mayıs 2015 tarihinde vefat etti.

Kenan Evren, 18 Haziran 2014 tarihinde, Ankara 10. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından 12 Eylül 1980'de dönemin başbakanı Süleyman Demirel'e muhtıra vermek, T.C. Anayasasını ve Türkiye Büyük Millet Meclisini ortadan kaldırmaya ve görevini yapmasını engellemeye teşebbüs suçundan müebbet hapis cezası verilmesine ve orgenerallik rütbesinin erliğe düşürülmesine karar verildi.

Ancak temyiz edilen davanın Yargıtay süreci devam ediyordu.

Kaynak:Biyografi.info