Malik Aksel

Ressam

Malik Aksel, 1901 yılında Selanik’de doğmuştur. Gümrük memuru Mehmet Şevket Bey’in oğludur. İlköğrenimini Serez’de başladıktan sonra İstanbul’a geldi. İlköğrenimini Beyazıt Numûne Mektebi'nde tamamlayan Malik Aksel, 1918 yılında başladığı Dârülmuallimîn (erkek öğretmen okulu)’ndan 1921 yılında mezun oldu. Burada olan ressam Şevket Dağ'ın öğrencisi oldu. 1918-1921 yılları arasında hocası Şevket Dağ'ın üyesi olduğu Güzel Sanatlar Birliği'nin düzenlediği Galatasaray Sergileri ile tanışan Mâlik Aksel, cumhuriyetin ilanından sonra sanat etkinliklerinin içinde görülmeye başladı.

Malik Aksel, öğretmen olarak mezun olduktan sonra Şile'nin Kayagöz köyünde bir süre öğretmenlik yaptı.

1928 yılında Milli Eğitim Bakanlığının açtığı, "Öğretmen okulu" mezunları arasında yapılan sınavı kazanarak Avrupa'ya gidecek olan ilk beş kişinin arasında yer alan Mâlik Aksel, 1928 yılında Almanya'ya gitti. Berlin'de Yüksek Öğretmen Okulu'nda "sanat pedagojisi" ve "iş eğitimi" konularında eğitim gördü. Bir yandan da Berlin Yüksek Sanat Okulu'nda Rudolf Grossmann'ın atölyesinde yağlı boya ve gravür derslerine devam etti.

1932 yılında Almanya'daki eğitimini tamamlayıp Türkiye’ye döndüğünde Ankara'da yeni açılan ve daha sonra Gazi Eğitim Enstitüsü'ne dönüşecek olan "Resim Öğretmen Okulu"nda resim ve sanat tarihi öğretmeni olarak görevlendirildi. Uzun süre burada hizmet gördü ve pek çok resim öğretmeni yetiştirdi. Daha sonra 1954 yılında Çapa Eğitim Enstitüsü’ne tayin edildi.

O dönemde cumhuriyetin ilk kuşak sanatçılarının oluşturduğu Müstakil Ressamlar ve Heykeltraşlar Birliği, D Grubu gibi sanat topluluklarında yer almayan Malik Aksel, 1938-1943 yılları arasında, devlet politikası olarak CHP’nin halkevleri aracılığıyla düzenlenen "yurt gezileri"nin ikincisinde Sivas'a, beşincisinde ise Denizli'ye gitti. Gezilerde yaptığı resimleri ile Devlet Resim ve Heykel Sergileri'ne katıldı. Sivas'taki çalışmaları, Cevat Dereli'nin birincilik, Refik Fazıl Epikman'ın ikincilik aldığı jüri değerlendirmesinde üçüncülük ödülüne değer görüldü.

Malik Aksel, halı dokuyan kızlar tablosu -1936

Resimlerinde büyük ölçüde mahalli renk ve motiflere yer veren Aksel, konu olarak daha çok Anadolu köy hayatını ve halk eserlerini işledi. Türk mahalli hayatını tasvir ettiği figüratif çalışma ve kompozisyonlar yanında Anadolu halk resim sanatı ve folkloru, dini resimler gibi konular üzerinde de dikkate değer araştırmalar yaptı. p> Malik Aksel’in "Kale Mahallesi" adlı eseri Yurt Gezileri'nin Türk resim sanatı açısından belki de en önemli çalışmasıdır. Yurt gezilerinin Türk sanatçısına sağladığı toplumun sosyal ve ekonomik yapısına tanık olma imkânı, “Kale Mahallesi” resminde görülebilir.

1954 yılından İstanbul Çapa Eğitim Enstitüsü Resim-İş bölümünden emekli olana kadar öğretmen ve yönetici olarak görev yaptı. 1968 yılında emekli oldu. Varlık, Hisar, Türk Edebiyatı dergilerinde deneme ve sohbet türü yazıları yayımlandı. 1973 yılında 34. Devlet Sergisi’nde başarı ödülü kazandı.

Halk sanatının kökenleri ve gelişme evrelerini inceleyen yayın ve kitaplarıyla da tanınan Malik Aksel, bir yandan çağdaş sanatımıza, bir yandan da halk kaynaklarına ışık tutmuştur. İmparatorluktan Cumhuriyet’e, geleneksel kültürden çağdaş kültüre geçişin bütün ayrıntıları, iki cilt olarak yayınlanan yazılarında büyük bir açıklıkla görülür. Sanat ve Folklor (1971), İstanbul’un Ortası (1977, Resim Sergisinde Otuz Gün (1943) ile üçüncü devlet sergisindeki izlenimlerini içeren Anadolu Halk Resimleri (1960) adlı yapıtları da kendi türlerinde birer başvuru kitabı niteliğindedir.

Malik Aksel, 15 Şubat 1987 tarihinde İstanbul’da 86 yaşında ölmüştür. Tabloları, oğlu Murat Aksel tarafından Bursa Büyükşehir Belediyesi’ne bağışlanmıştır.

Kitapları :
1943 - Sanat hayatı: resim sergisinde otuz gün
1959 - İstanbul Mimarisinde Kuş Evleri
1960 - Anadolu halk resimleri
1967 - Türklerde Dinî Resimler
1971 - Sanat ve Folklor
1977 - İstanbul'un ortası
2016 - Masal ve resim: Malik Aksel'in kitaplarına girmeyen yazıları (Yazarı: Malik Aksel, Editör: Beşir Ayvazoğlu)


Kaynak:Biyografi.info