Raşid Dostum

29 Eylül 2014 tarihinden itibaren Afganistan Cumhurbaşkanı Yardımcısıdır.

Raşid Dostum, 15 Ağustos 1954 tarihinde Afganistan'ın kuzeyinde, Cüzcan Vilayeti'nin bir şehri olan Şibirgan’da doğmuştur. Tam adı Abdürreşid Raşid Dostum’dur. Özbek asıllıdır.

26 yaşındayken Rusya’nın Afganistan'da açtığı bir doğalgaz tesisinde işçi olarak çalışmaya başladı. Kısa sürede tesis içinde örgütlü bulunan işçi sendikasının başkanı oldu. Bu dönemde Afganistan içinde Sovyet yanlısı bir rejim vardı ve muhalifler bu yönetime karşı savaşıyordu. Bu savaşta kendilerine mücahit denilen Suudi etkisindeki gruplar, ülke kuzeyindeki Türkmen, Özbek ve Taciklere karşı tavır alınca, Dostum kuzeyden topladığı milislerle çatışmalar içine girdi.

Rusya’nın Afganistan'dan çekilmesinden sonra iktidarda bulunan Necibullah hükümetiyle işbirliğini sürdürdü. Mezar-ı Şerif başta olmak üzere Kuzey Afganistan'daki yedi eyaletin yönetimini ele aldı. Raşit Dostum Cünbüş-i İslami Afganistan adıyla siyasi örgütlenmesini de yaptı.

Raşid Dostum, 1992 yılında iktidardaki Muhammed Necibullah'tan desteğini çekince başkent Kabil, mücahit grupların eline geçti. Afganistan'ın kuzeyine çekilen Raşid Dostum, Mezar-ı Şerif'te devlet otoritesini pekiştirdi. Mezar-ı Şerif kısa zamanda eğitim, ticaret ve ziraat başta olmak üzere her alanda gelişti. Türkiye ile ilişkiler kurarak devrin Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın açtığı imkanlarla bütün dünyada tanındı. Turgut Özal bir dönem kullandığı 06 CF 013 plakalı makam arabasını, 1985 yılında Raşit Dostum'a hediye etti.

Afganistan'daki birbiriyle çatışan mücahit gruplardan ümidini kesen Pakistan ve Suudi Arabistan, Afganistan'ı ele geçirmek için Hindistan'ın Diobent şehri medreselerinde eğitim gören gençleri, Taliban yani talebeler adıyla örgütledi.

Bu Talibanların yetiştirildikleri medresede esas itibarıyla ehli sünnet alimlerinin dini kitapları okutulmakla birlikte, bu eğitim skolastik bir yaklaşımla ve medeniyet eksenli bir bakıştan uzak bir şekilde veriliyordu. Değişmeyi idrakten yoksun bu bakış, medeniyet tarihimizdeki değişiklikleri bidat diyerek reddediyordu. Bu kesin inançlı robot örgütlenme, kısa zamanda gelişti ve mücahit grupların hepsini yıkarak kuzey hariç Afganistan'a hakim oldu.

Daha sonra Taliban kuvveti Mezar-ı Şerif'i ele geçirdi. 1998 yılında ülkesini terk eden Raşit Dostum, Ankara'ya geldi. Bilahare Türkiye, Özbekistan ve İran'da kısa süre bulunduktan sonra Kuzey Afganistan'a tekrar döndü. 2001 yılında Raşid Dostum liderliğindeki Kuzey Afganistan güçleri, ABD'nin Taliban yönetimine karşı başlattığı askeri harekatla tekrar öne çıktı.

Raşid Dostum, 9 Ekim 2004'teki cumhurbaşkanlığı seçiminde aday oldu ve oyların yüzde 10'unu alabildi. 2004 yılında cumhurbaşkanlığı seçimini Hamid Karzai kazanmıştır.

Raşid Dostum, 2014 yılında cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Eşref Gani Ahmedzai'yi destekledi ve onun Başkan seçilmesinden sonra 29 Eylül 2014 tarihinden itibaren Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani Ahmedzai’nin birinci Yardımcısı oldu.

Bir ara GATA’da da tedavi olan Raşid Dostum’un Özel Kuvvetler Komutanlığı’ndan emekli binbaşı ve MİT mensubu Kaşif Kozinoğlu ile de ilişkisi vardı. Taliban Afganistan'ın kontrolünü ele geçirdiğinde Türkiye ile yakın ilişkisi onu kurtardı. 1998 yılında ailesiyle Ankara’ya kaçtı. 7 Nisan 2001 tarihinde Afganistan’a dönerek Kuzey Güçleri ile Taliban rejiminin devrilmesinde etkili olan Özbek General, Mart 2005’te Hamid Karzai tarafından Amerikan ordusu kontrolündeki Afgan ordusunun genelkurmay başkanlığına getirildi.

90’lı yılların başında dönemin Cumhurbaşkanı Turgut Özal ile de yakın ilişkiler içinde olan Raşid Dostum, Mayıs 2017'de Türkiye'ye gelmiş ve o tarihten beri ülkesine dönmedi. 9 çocuğu olan Atatürk hayranı Raşid Dostum’un, oğullarından birinin adını Mustafa Kemal’dir.

25 Nisan 2015 tarihinde İstanbul’da Mabeyn Köşkünde ve 17 Kasım 2017 tarihinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Afganistan Devlet Başkan Yardımcısı General Raşit Dostum'u Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde kabul ederek görüştü.

Taliban'ın 15 Ağustos 2021 tarihinde başkent Kabil'i ele geçirmesiyle Raşid Dostum, ülkeyi terk ederek Özbekistan'a gitti.

Kaynak:Biyografi.info