Saparmurat Türkmenbaşı

27 Ekim 1990 - 24 Aralık 2006 tarihleri arasında Türkmenistan devlet başkanı olarak görev yaptı.

Saparmurat Türkmenbaşı, 19 Şubat 1940 tarihinde Kıpçak, Aşkabat, Türkmenistan’da bir işçi ailesinin çocuğu olarak doğmuştur. Doğduğu zamandaki adı Saparmurat Niyazov (Saparmyrat Nyýazow)’dır. Babası II. Dünya Savaşı'nda öldü. Ailenin diğer fertleri de 6 Ekim 1948 yılında meydana gelen Aşkabat depreminde ölünce Saparmurat önce yetimhanede, sonra uzak aile fertlerinin yanında büyüdü. Leningrad Teknik Üniversitesi Enerji Mühendisliği bölümünden Enerji Mühendisi olarak mezun olmuştur.

Aşkabat yakınlarındaki Bezmein enerji tesislerinde çalıştı. Daha sonra 1962 yılında Komünist Parti üyesi oldu. 1985 yılında SSCB Lideri Mihail Gorbaçov bir yolsuzluk skandalı nedeniyle eski lider Muhammed Gapusov’u görevden alınca Türkmenistan Milletvekilleri Konseyi Başkanlığı'na atandı. Daha sonra Türkmenistan Komünist Partisi'nin Merkez Komite I. Sekreterliği'ne seçildi. 13 Ocak 1990 tarihinde cumhuriyetin yüksek yargı organı olan Yüksek Sovyet başkanlığına atandı.

27 Ekim 1990 günü yapılan seçimlerde Türkmenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanlığına seçildi. 27 Ekim 1991'de Türkmenistan Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını ilan ettikten sonra cumhurbaşkanlığı görevine devam etti.

21 Haziran 1992 yılında yeni bir anayasanın kabulü için yapılan yeni cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yine seçildi. 22 Ekim 1993 tarihinde kendisini Türkmenbaşı ("Türkmenlerin Başı") ilan etti. Bu tanımı o tarihten sonraki soyadı olarak kullandı. 1999 yılında da ülkenin meclisince ömür boyu bu görevde kalması kararlaştırıldı.

Dünyanın en büyük doğal gaz rezervlerinden birine sahip Türkmenistan’da halka su, doğal gaz ve elektriğin ücretsiz olarak dağıtılmasını sağladı. Bununla birlikte liderliği süresince hep ilginç icraatleriyle gündeme geldi. Saçı, sakalı, sirki, baleyi, arabada radyoyu, sokakta sigarayı hatta altın dişi bile yasakladı. Ancak bunlar en ilginç icraat girişimlerinin gölgesinde kaldı. Atatürk ismini almak istedi ama Türk Dışişleri Bakanlığı'ndan nazik bir uyarı aldı. Kendini peygamber ilan etmek istedi, tepkilerden çekindi.

Saparmurat Türkmenbaşı, haftanın günlerini yakınlarının adıyla değiştirmiş, havaalanlarına, okullarına hatta bir gök taşına bile adını vermişti.

Saparmurat Türkmenbaşı, 1962 yılında Muza Sokolova ile evlendi. Murat Niyazov, Irina Sokolova adlarında iki çocuğu oldu.

Saparmurat Türkmenbaşı, 21 Aralık 2006 tarihinde Aşkabat, Türkmenistan’da 66 yaşında kalp krizinden ölmüştür.

Ardından Türkmenistan Meclisi tarafından geçici olarak Kurbankulu Berdimuhammedov cumhurbaşkanı olarak seçildi.

İlginç İcraatları :
- Türkmen gençlerin altın diş kullanmasını yasakladı, bunun yerine dişlerini korumalarını istedi.
- Aşkaabat dışındaki hastaneleri kapattı, hasta olan Türkmenlerin başkente gelebileceklerini söyledi. Ve 15 bin sağlık çalışanını işten çıkardı.
- “Sıradan Türkmenler kitap okumaz” diyerek Aşkaabat dışındaki kütüphaneleri kapattı.
- Doktorların Hipokrat Yemini’ni bırakarak kendisine yemin etmelerini istedi.
- Çok fazla şiddet içerdiği gerekçesiyle bilgisayar oyunlarını yasakladı.
- Haber spikerlerinin makyaj yapmasını yasakladı.
- Her yıl Ağustos ayının ikinci Pazar’ını Türkmen Karpuzu günü ilan etti.
- Ruhname isimli bir kitap yazdı ayrıca 2010 yılında tamamlanmak üzere Ruhname Üniversitesi açılması emri verdi. Üniversiteye ve ehliyet sınavına girişte kendi yazdığı Ruhname adlı kitabın ezbere bilinmesi gerekiyor.
- Genç Türkmenlerin sakal bırakmasını yasakladı.
-Arabalarda radyo dinlemeyi yasakladı.
- Tüm paraların üzerine kendi resmini bastırdı. Beyaz saçlarını siyaha boyatınca eski paraları tedavülden kaldırıp yenisini çıkardı.
- 2001'de doğum günü hediyesi olarak peygamberliğini ilan etmek istedi ancak tepkiler üzerine bundan vazgeçti.
- Ocak ayına kendi ismini, nisan ayına annesinin ismini verdi. Anne ve babasını milli kahraman ilan ettirdi. Türkmence'de çörek denilen ekmeğe annesinin ismini verdi.
- Ülkede 'playback' yapılmasını yasakladı.
- Opera ve baleyi Türkmen kültürüne uygun değil gerekçesiyle yasakladı.
- Bir Türkmenle evlenmek isteyen yabancılardan 50.000 dolar istenmesine karar verdi.

Kitapları :
2001 - Ruhname


Kaynak:Biyografi.info