Thomas Carlyle

Thomas Carlyle, 4 Aralık 1795 tarihinde Ecclefechan, Birleşik Krallık’da doğmuştur. Duvarcı olan babası James Carlyle'ın ikinci evliliğinin ikinci oğludur. Babası Kalvenizm inançlarına sahip bir adamdı. Thomas Carlyle, annesine olduğu kadar sekiz erkek ve kız kardeşine de bağlıydı. Kalvinizm Protestanlığı inanç ve göreneklerine göre yetiştirilen Thomas Carlyle, Ecclefechan'daki köy okuluna gittikten sonra, 1805 yılında Annan Akademisi'ne ve daha sonra ailesinin isteklerine uyarak bir Protestan din adamı olmak için 1809 yılında Edinburgh Üniversitesi'ne gönderildi. Thomas Carlyle’in eğitimi sonunda bir Protestan papaz veya vaiz olmasını beklemekteydiler. Ancak Carlyle Edinburgh Üniversitesi'nde ilahiyat eğitimine devam ederken katı Hıristiyan inancını kaybetmiş ve bunu da açıkça her eseri, yazısı ve hareketi ile ortaya koymuştu. Hıristiyanlığa inancını kaybetmesine rağmen hayatı boyunca katı Kalvenizm değerlerine uymaya devam etti.
Üniversiteden mezun olduktan sonra bir din adamı olmadı. Önce bir hukukçu olmak için çalıştı ve sonra ilk gittiği ve hoşlanmayıp bıraktığı Annan Akademisi'nde ve sonra "Kırcaldy" kasabasının okulunda matematik öğretmeni olarak çalıştı

Thomas Carlyle, 1819 yılında yeniden Edinburgh Üniversitesi'ne kayıt olarak ve yeni bir üniversite diploması daha aldı. Ama bu sırada Hıristiyanlığa olan inancını tamamen kaybetmesi ona büyük psikolojik etkiler yaptı. İkinci defa Edinburgh Üniversitesi'ne girmesinden önce yazı hayatına başladı. 1821 yılında üniversite bittikten sonra din adamı olmayı tamamen geride bırakıp hayatını bir yazar olarak kazanmaya karar verdi ve Edinburgh'a yerleşti. Almanca'ya ve Alman edebiyatına büyük merak sarıp bu alanlarda derin ve yoğun çalışmalara başladı. Bu dönemde Alman edebiyatının önemli eserlerini İngilizce'ye çevirerek yayınladı.

İlk çevirisi ise Johann Wolfgang von Goethe'nin 1777'de başlayıp 1812'de yayınladığı Wilhelm Meister'in Çıraklık Yılları kitabının İngilizce çevrisi oldu. Bu çevirisi 1824'te yayımlandı

Friedrich Schiller'in biyografisini yazdığı "Schiller'in Hayatı" adlı bir eseri 1823 ve 1824 yıllarında "Londra Dergisi"nde kısım kısım basıldıktan sonra 1825 yılında kitap olarak yayımlandı. Daha sonra tamamen roman ve hikâye gibi hayal mahsulü yazılar yazmaktan vazgeçip denemeler, biyografi, tarih gibi daha ciddi alanlarda yazılar hazırlamaya yöneldi.

Paris ve Londra'ya bir gezi sonrası İskoçya'ya döndükten sonra "Edinburgh Review" adlı bir edebi dergi için denemeler yazmaya başladı. Bunlar "Signs of the Times (Zamanımızın İşaretleri)" ve "Characteristics (Nitelikler)" adıyla sonradan toplanıp basıldı.

Thomas Carlyle, "Edinburgh Ansiklopedisi"ne de makaleler yazmakla; çok tartışmalara yol açan sosyal yorumlamalarıyla ve iktisat bilimini "kasvetli bilim" olarak tanımlanması ile hatırlanmaktadır.

Thomas Carlyle’nin, başlıca eserleri arasında Fransız Devrimi, (1837), Kahramanlar, Kahramanlara Tapınma ve Tarihte Kahramanlık Üzerine (1841) ve Prusya Kralı II. Friedrich'in Tarihi, Büyük Frederick Adında, (1858-1865) vardır.

Thomas Carlyle, 17 Ekim 1826 tarihinde yazar Jane Welsh Carlyle ile evlendi. Eşi 21 Nisan 1866 tarihinde öldü.

Evlendikten sonra karısının sağladığı para ile 1828 sonrasında karı koca "Craigenputtock" adlı bir İskoçya çiftliğinde yaşamaya başladılar. Bu çiftlikte yaşaması sırasında Thomas Carlyle'in denemeleri yayınlanmaya başladı ve bir deneme yazarı olarak büyük isim yaptı.

Eşi Jane'in ölümünden sonra Thomas Carlyle, onun günlüklerini okudu ve hissettiği suçluluk duygusuyla, öz eleştiri içeren "Reminiscences of Jane Welsh Carlyle" adlı eserini yayınladı.

Thomas Carlyle'in "Sartor Resartus (Terzi ve yeniden yapılan dikiş)" adlı yapıtı Britanya eleştirmenleri ve okurları tarafından önce hiç beğenilmedi. Bu yapıtta Thomas Carlyle kendi öz yaşamını eleştirel bir biçimde ele alıp derin bir analizini yapmaktaydı. Bu eser "Fraser's Magazine" adlı dergide 1833-1834 yıllarında kısım kısım yayınlandı. 1836'da ABD'de Boston'da ilk edisyon yayımlandı; İngiltere'de kitap olarak ilk yayını 1838'de olmuştur.

1834 yılında Londra'ya taşınarak Chelsea semtinde bir ev aldı ve bu semtte yaşayan (Leigh Hunt, John Stuart Mill, ve Ralph Waldo Emerson gibi entelektüel ve edebi yazarlar grubu içinde "Chelsea'nin Bilgesi" olarak isim yaptı.

1837-1840 yıllarında Thomas Carlyle 4 konferanstan oluşan, dinlemek için 1 euro giriş ücreti alınan, halk konferansları verdi. Bu konferansların notlarını "Heroes and Hero Worship (Kahramanlar ve Kahramanlara Tapma)" adında bir kitap olarak yayımladı. Bu kitapta Carlyle; Martin Luther, William Shakespeare, Hz Muhammed, Dante Alighieri, Oliver Cromwell, Samuel Johnson, Robert Burns ve Napolyon Bonapart'ın yaşam öykülerini konu edinmiş ve bu kişilerin insanlık tarihinde belirleyici önemini vurgulamıştır.

1841 yılında yayınlanan ve en ünlü kitabı olan "On Heroes, Hero-Worship and the Heroic in History" adlı eserinde; Hz Muhammed'i "Peygamber Kahraman", Dante Alighieri ve William Shakespeare'i "Şair Kahraman", Protestan Hırıstiyanlığın öncü ismi Martin Luther ve John Knox'u "Din adamı Kahraman", Samuel Johnson ve Robert Burns'i "Edebiyatçı Kahraman", Oliver Cromwell ve Napolyon Bonapart'ı da "Hükümdar Kahraman" olarak tanımlayan görüşlerini kaleme aldı.

Bu kitabının Hz Muhammed ile ilgili kısmı, "Peygamber Kahraman Muhammed" adıyla Türkçe'ye çevrilerek; 1958, 1963 yıllarında yayınlandı. 1977 yılında Behzat Tanç'ın çevirisi ile yayınlanan kitabı tam metin olarak son olarak 2004 yılında Ötüken yayınları arasında yayınlandı.

1865 yılında Edinburgh Üniversitesi'nin rektörlüğüne atandı.

Thomas Carlyle, 5 Şubat 1881 tarihinde Londra, Birleşik Krallık’da 86 yaşında ölmüştür.

Kitapları :
1825 - Schiller'in Hayatı (Friedrich Schiller'in biyografisi)
Signs of the Times (Zamanımızın İşaretleri), denemeler antolojisi
Characteristics (Nitelikler), denemeler antolojisi
1833-1834 - Sartor Resartus (Terzi ve yeniden yapılan dikiş) (özyaşamöyküsü),
1837 - The French Revolution (Fransız Devrimi) 3 cilt
1838 - Critical and Miscellaneous Essays
1841 - On Heroes, Hero-Worship and the Heroic in History (Kahramanlar), büyük adamların yaşamları
1845 - Oliver Cromwell's letters and speeches
1858-1865 - II. Freidrich, Prusya kralının 22 ciltlik hayat hikâyesi.
1843 - Past and Present (Geçmiş ve Bugün).
1867 - Shooting Niagara
1881 - Reminiscences of Jane Welsh Carlyle

Çeviri :
1824 - Wilhelm Meister'in Çıraklık Yılları (Johann Wolfgang von Goethe'nin kitabı)


Kaynak:Biyografi.info