Tiryaki Hasan Paşa

Tiryaki Hasan Paşa, Kanije Savunması'nı yaparak ün alan Osmanlı paşasıdır.

Tiryaki Hasan Paşa, 1530 yılında doğmuştur. Doğum tarihi kesin olmamakla beraber, nereli ve kimin oğlu olduğu da bilinmemektedir. Kahveye düşkün olduğu için kendisine "Tiryaki" lakabı konmuştur. Birçok yabancı dil bildiğinden, genelde eyaletlerde görevlendirilmiştir. En uzun süre görev yaptığı yer Zigetvar Valiliğidir. Burada yaklaşık 20 yıl görev yapmıştır.

Tiryaki Hasan Paşa, Enderunda yetişmiştir. Gençliğinde Enderun adı verilen saray okuluna girmiştir. Enderun'u bitirince önce sarayda, sonra taşradaki görevlerde çalışmıştır.

Padişah II. Selim, oğlu III. Murat’ı şehzadeliğinde Manisa’ya gönderdiğinde onunla beraber Manisa’ya giderek şehzadenin baş muhasipliğini yaptı. 22 Aralık 1574 tarihinde Sultan III. Murat tahta çıktığında onun rikâbdârlığını (üzengi ağası) yapmıştır. Saraydan çıktıktan sonra 1575 yılında İzvornik sancakbeyliğine tayin edilmiştir. Bu görevdeyken Mekemorya, Kanar ve Meçud kalelerinin alınmasını sağladı.

1583’te Göle, 1587’de Pojega Sancakbeyi oldu. Kısa bir süre sonra Zigetvar beylerbeyliğine görevlendirildi.

20 yıl kadar Zigetvar beylerbeyliğinde bulunmuş, 1594 yılında Bosna beylerbeyliğine görevlendirildi. 1595 yılının Ekim ayında yapılan Vaç Seferi’ne katıldı. Osmanlı-Avusturya savaşları sırasında Eflak ve Boğdan cephesinde bulunan Tiryaki Hasan Paşa, Osmanlı birliklerinin yenilmesi üzerine yalnız kalmış, onuruna yediremeyerek tek başına düşmana saldırmak istemişse de atının dizginlerine yapışan kethüdası; “Devletlü, siz tedbirli bir vezirsiniz. Tek başınıza düşmana nasıl karşı çıkarsınız? Sizin vücudunuz bu millete lâzımdır” diyerek onu bırakmamıştı. Bu durum Hasan Paşa’nın kahramanlığı hakkında anlatılanlardan yalnızca bir örnektir.

Padişah III. Mehmet’in ordularının başında Damad İbrahim Paşa kumandasındaki Osmanlı ordusu, Avusturyalılar tarafından ele geçirilen Kanije kalesini 40 günde 22 Ekim 1600 tarihinde aldıktan sonra da padişah III. Mehmet tarafından Kanije kalesinin komutanlığına atanmıştır.

9 Eylül 1601'de Avusturyalılar tarafından başlayan kuşatmada Kanije kalesini 9,000 civarında bir askeri kuvvet ile 100.000 kişilik bir Avusturya ordusuna karşı 73 gün boyunca başarıyla savunmuş ve düşmanın kaleyi almasını önlemiştir. Kanije Savunması başarısından ötürü devrin padişahı tarafından kendisine vezirlik rütbesi verildi. Bundan sonra yine 1601 yılında Bosna'ya, 1602’de Budin’e vali olarak gönderilen Tiryaki Hasan Paşa daha sonra Kasım 1603'te Rumeli valiliklerine atanmıştır.

Rumeli valisi iken Anadolu'da başlayan Celali İsyanları’nı bastırmak için ve özelikle Çelâlî Canpuladoğlu isyanını bastırmak için 1607 yılında Kuyucu Murat Paşa’yla birlikte Anadolu’ya gönderildi. İşi bitip geri döndüğünde 1608 yılında üçüncü kez tekrar Budin Beylerbeyliği'ne atandı. 1610'da vezirlikle emekli oldu. Ama 1611 yılında son defa Budin valisi olarak görevlendirildi ve bu görevde iken öldü.

Tiryaki Hasan Paşa, Kanije Zaferi’nden 10 yıl sonra 1611 yılında Budin’de 81 yaşında ölmüştür.

Tiryaki Hasan Paşa, yetenekleri sayesinde yaptığı savaşlarda hiç yenilgi yüzü görmemiştir. Bu yüzden, tarihçiler tarafından Osmanlı Devleti'nin o devirlerdeki en önemli kumandanlarından biri olarak gösterilmektedir.

Kanije Savunması’nda Paşa ile birlikte bulunan Faizi Çelebi, bu olayı anlatan “Hasenat-ı Hasan” adlı bir eser yazmış, tarihçi Naima da, “Naima Tarihi”nde Kanije Savunması’nı ayrıntıları ile anlatmıştır. Namık Kemal ise “Evrakı Perişan”da bu savunmayı kuvvetli ve heyecanlı bir söylemle dile getirmiştir.

Kaynak:Biyografi.info