William Saroyan

William Saroyan, kendisini "Ermeni, Amerikalı ve Bitlisli bir yazar" olarak tanımlayan Ermeni asıllı Amerikalı yazardır.

William Saroyan, 31 Ağustos 1908 tarihinde ABD'nin Kaliforniya eyaletinde Fresno şehirinde doğmuştur. Gerçek adı Aram Karaoğlanyandır. Ermeni olan ailesi, Osmanlı İmparatorluğu döneminde 1905 yılında Bitlis'ten Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etmiştir. Bir Presbiteryen rahibi olan babası, William Saroyan üç yaşındayken ölünce, annesi William Saroyan’ı ve üç kardeşini yetimhaneye vermek zorunda kaldı. Yetimhanede geçirilen beş yıldan sonra çocuklar annelerine kavuşarak Fresno’da bir araya geldiler. Okul eğitimi ile bir türlü yıldızı barışmayan William Saroyan on beş yaşında okulu terk etti. Çeşitli işlerde çalıştı. Asıl hedefi yazar olmaktı

William Saroyan, öyküler yazmaya başladı ve İlk öyküsü Story dergisinde 1933 yılında yayımlandı. 1934 yılında ise Randon House yayınevi tarafından “The Daring Young Man on the Flying Trapeze and Other Stories” isimli kitabı yayımlandı ve o yılın en çok satan öykü kitabı oldu. Bundan sonra artık hep yazdı.

Yazmaktan ve gezmekten başka bir iş yapmayan William Saroyan, içki ve kumar alışkanlığı yüzünden inişli çıkışlı bir grafik gösterse de elli seneyi aşan başarılı ve üretken bir kariyer ortaya koydu. Absürt tiyatro tarzı denilince akla gelen ilk isim Samuel Beckett’ten çok önce, bu tarz tiyatronun ilk habercisi sayılabilecek tiyatro oyunları yazmıştır.

1939 yılında yazdığı “The Time of Your Life” adlı oyunuyla 1940 yılında Pulitzer Ödülü’nü kazandı. Ancak sanatının yargılanmasına karşı çıkıp, bu eserinin diğerlerinden ne daha iyi ne de daha kötü olduğunu söyleyerek ödülü reddetmiştir. 1943 yılında The Human Comedy filmiyle en iyi senaryo dalında Oscar Ödülü kazandı.

William Saroyan hayatı boyunca altmışı aşkın kitap -öykü, oyun ve roman yazdı. Düzyazıda kendine özgü bir tarz yarattı. Akıcı, konuşur gibi, coşku dolu bu tarz kendi adıyla “Saroyanesque” olarak anılır oldu. Kendisinin de söylediği gibi, William Saroyan, öykülerinde tek bir şeyi anlatır: insanı. Yazarken içten ve yalındır. Onun eserlerinde süslü tabirler, söz oyunları aramak boşunadır. Öykünün bütünü ve konu esastır. Saroyan'ın hikâyelerinin çoğu, San Joaquin Vadisi'ndeki Ermeni çiftçiler arasında geçirdiği çocukluk anılarına dayanıyordu. Hikâyeler genellikle göçmenlerin vatan hasreti ile ilgiliydi.

1964 yılında dünyayı gezmiş ve bu arada Türkiye’ye geldiğinde dönemin başbakanı İsmet İnönü'yle görüşmüş ardından gazeteci Fikret Otyam ile beraber ata yurdu Bitlis'i gezmiştir. Bu yolculukta Fakir Baykurt kendisine saz çalıp türkü söylemiştir. Gevaş'ta Gülten Akın ile tanışıp sohbet fırsatı da bulmuştur.

William Saroyan, klasik tabirle hızlı bir hayat yaşadı, dünyayı ve bu arada ata yurdu Bitlis’i gezdi, evlendi, boşandı, sonra aynı kadınla tekrar evlendi, sonra yine boşandı. 1981 yılında doğduğu yerde öldüğü zaman adı amerikan edebiyatının en iyi kısa öykü yazarları arasına çoktan yazılmıştı bile.

Köklerine ve atalarının kültürüne bağlılığıyla, William Saroyan, daha 1935 yılında Avrupa gezisinin bir durağı olarak Sovyet Ermenistanı’nı ziyaret eder. Üçüncü ve 1978’deki son ziyaretinde, yetmişinci yaş gününü de dostlarıyla birlikte orada kutlar. Vasiyeti üzerine, naaşının bir bölümü Ermenistan’a götürülerek Erivan’daki ünlüler panteonuna gömülür.

William Saroyan, kendisi gibi bir yazar olan Sanora Babb (d. 1907 - ö. 2005) ile 1932 yılından 1941 yılına kadar mektuplaştı. Bu yazışmalar, Saroyan için karşılıksız bir aşk macerasına dönüştü.

William Saroyan, 1943 yılında aktris Carol Grace (d. 1924 - ö. 2003) ile evlendi. Bu evlilikten; yazar olan Aram Saroyan ve annesi gibi bir aktris olan Lucy Saroyan adlarında iki çocuğu oldu.

William Saroyan’ın alkol ve kumar bağımlılığı, evliliğini olumsuz etkiledi ve 1949 yılında uzun bir Avrupa gezisinden döner dönmez boşanma davası açtı. Ne var kî, çift 1951 yılında yeniden nikâhlandı. Ancak bu nikahla da sadece bir yıl sürdü ve 1952 yılında tekrar boşandılar.

William Saroyan, 18 Mayıs 1981, tarihinde ABD'nin Kaliforniya eyaletinde Fresno şehirinde prostat kanserinden 73 yaşında ölmüştür. Vasiyetinde belirtmesi üzerine, cenazesi yakıldıktan sonra küllerinin yarısı Kaliforniya'da, geri kalanı ise Erivan'da besteci Aram Haçaturyan, ressam Martiros Saryan ve film yönetmeni Sergei Paracanov gibi sanatçıların yanına Gomitas Mezarlığı'na gömüldü.

UNESCO 2008 yılını Saroyan Yılı ilan etmiştir.

William Saroyan'ın Türkiye'de sahnelenen ilk ve tek oyunu “'Time Of Your Life”, “Hayatı Yaşamak” adıyla 2006-2007 sezonunda Kemal Başar'ın uyarlaması ve rejisiyle Ankara Devlet Tiyatrosu tarafından sahnelendi.

William Saroyan'ın 1964 yılında Bitlis'e yaptığı yolculuğu konu alan, 2012 yapımı, yönetmenliğini, filmin senaryosunu da yazan Lusin Dink'in yaptığı belgesel film Türkiye'de 6 Aralık 2013 tarihinde vizyona girmiştir. Filmin çekimleri, İstanbul Kundura Fabrikası ile Trabzon - Bitlis güzergahında yapılmıştır.

Ödülleri :
1940 - Pulitzer Ödülü – (Drama)
1943 - Oscar Ödülü, en iyi senaryo dalında -The Human Comedy filmiyle

Eserleri :
Kitapları :
1934 - The Daring Young Man On The Flying Trapeze
1938 - The Trouble With Tigers
1938 - The Summer of the Beautiful White Horse
1940 - My Name Is Aram
1943 - The Human Comedy
1951 - Tracy's Tiger
1951 - Rock Wagram
1955 - Love
1957 - Places Where I've Done Time
1962 - Gaston
1964 - One Day in the Afternoon
1970 - Days of Life and Death and Escape to the Moon
1979 - Obituaries
1983 - My name is Saroyan
1986 - An Armenian trilogy
1988 - Madness in the family
1968 - The Man With The Heart in the Highlands and other stories (1968)

Aras Yayıncılık'tan çıkan eserleri:
- Amerika'dan Bitlis'e William Saroyan (İnceleme)
- İnsanlık Komedisi (Roman)
- Ödlekler Cesurdur (Öykü)
- Paris-Fresno Güncesi 1967-1968 Ölüm Dirim ve Aya Kaçış (Günce)
- Yetmiş Bin Süryani (Öykü)
- Yüreğim Dağlardadır - Yaşamak Vakti (Oyun)

Tiyatro Oyunları :
1939 - The Time of Your Life - New York Drama Critics' ödülünü ve Pulitzer Ödülü'nü kazandı
1939 - My Heart's in the Highlands
1939 - Elmer and Lily
1940 - The Agony of Little Nations
1941 - Hello-out there!
1941 - Across the Board on Tomorrow Morning
1941 - The Beautiful People
1942 - Bad Men in the West
1942 - Talking to You
1947 - Don't Go Away Mad
1952 - The Slaughter of the Innocents
1954 - The Stolen Secret
1958 - The Cave Dwellers
1961 - Hanging around the Wabash
1969 - The Dogs, or the Paris Comedy
1971 - Armenians (oyun)
1974 - Assassinations
1980 - Tales from the Vienna Streets
1993 - The Parsley Garden


Kaynak:Biyografi.info