Yüksel Pazarkaya

Şiir, öykü, roman, tiyatro ve çocuk kitapları yazmıştır. Yüksel Pazarkaya, Türk edebiyatının ve Türk yazarlarının Almanya'daki gönüllü kültür sanat elçisi oldu.

Yüksel Pazarkaya, 24 Şubat 1940 tarihinde İzmir’de doğmuştur. 1957 yılında Liseyi İzmir'de bitirdikten sonra kazandığı bir yükseköğrenim bursuyla Almanya'ya gitti, Stuttgart Üniversitesinde kimya mühendisliği bölümünde okuyarak önce 1966 yılında kimya yüksek mühendisi oldu, sonra aynı üniversitenin edebiyat-tiyatro bölümlerinde asistan olarak göreve başladı, 1972 yılında yüksek ihtisasını edebiyat dalında yaparak doktorasını aldı.

Yüksel Pazarkaya, 1973 yılında "18. Yüzyıl Alman Edebiyatında Tek Perdelik Oyunların Dramatürjisi" konulu doktora çalışmasını kitap olarak yayımladı.

Öğreniminin yanı sıra 1961 yılında Stuttgart Üniversitesi Tiyatrosu’nun kuruluşuna katıldı ve bu tiyatroyu 1963 - 1969 yılları arasında yönetti. Bu arada Almanya’da Türk yazarlarının ilk sahnelenmeleri de bu tiyatroda gerçekleşti. (Güngör Dilmen, Nazım Hikmet, Yüksel Pazarkaya) 1966 – 1979 yılları arasında Stuttgart Üniversitesi’nde asistan ve öğretim üyesi olarak görev yaptı. 1972 – 1985 arasında Stuttgart Halk Üniversitesi Yabancı Diller Bölüm Başkanı oldu, ayrıca burada sürekli ders verdi. 1989 yılında Princeton, 1994 yılında St. Louis, 2000 yılında Philadelphia Bryn Mawr ve 2004 yılında Ohio üniversitelerinde Alman Dili Ve Edebiyatı konuk profesörü olarak dersler verdi.

1961 yılında ilk radyofonik oyunu İzmir radyosunda yayımlanan Pazarkaya, Türkçe ve Almanca radyo yayınlarını sürekli hale getirdi. 1965 yılında Alman Radyolar Birliği ARD kararıyla WDR Köln Radyosunda başlayan günlük Türkçe Yayınların Baden-Württemberg eyalet muhabiri oldu. Ve 1986 yılında ilk Türk müdür olarak aynı yayınların Köln’deki redaksiyonuna yönetmen olarak getirildi. Mart 2003’te emekli oluncaya dek bu görevde kaldı.

1961-1962 yıllarında Yeni Asır, 1974-1975 yıllarında Cumhuriyet gazetesi Almanya muhabiri oldu. 1975-1979 yılları arasında Milliyet ve 1987-1997 yılları arasında Hürriyet gazetelerinin Almanya baskılarında köşe yazarlığı yaptı. 1963 yılında Stuttgarter Zeitung ve 1964 yılında Frankfurter Allgemeine Zeitung (F.A.Z.) gazetelerine de yazmaya başladı. 1980’li yıllarda Anadil adlı edebiyat dergisini çıkardı.

Yüksel Pazarkaya, ilk yazı ve şiirlerini 1960 yılında Türkçe ve Almanca olarak yayımlamaya başladı. 27 Kasım 1961 tarihinde Almanya’da iki Almanya’yı birbirinden ayıran Berlin Duvarı’yla ilgili (belki de ilk) şiiri yayımladı. Türkiye ve Almanya'nın çeşitli dergi ve gazetelerinde şiir, öykü, eleştiri, inceleme ve çevirileri yayımlanan Pazarkaya’nın radyo ve sahne oyunları yazarlığı da var. Almanya'daki genellikle Türk işçi sorunlarını konu edinen Ohne Bahnhof (Beklenen Tren) adlı Almanca oyunu, 1967 yılında Stuttgart Teknik Üniversitesi Tiyatrosu’nca oynandı, geniş ilgi gördü.

1960’larda uluslar arası somut şiir akımı içinde Türkçe yazarak yer alan tek şairdir. Türkçe ve Almanca somut şiirleri Japonya’dan Brezilya’ya, Çekoslovakya’dan Amerika’ya kadar pek çok uluslar arası antolojide yer aldı, müzelere girdi.

Aziz Nesin, Nazım Hikmet ve Orhan Veli Kanık’ın eserlerini Almancaya çevirmiştir. 1985 yılında Orhan Veli Kanık’ın 120 şiirinin Türkçe-Almanca yayımlandığı “Fremdartig / Garip” kitabı, 1986 Mart ayında Alman eleştirmenler tarafından aylık En İyiler listesinde birinci sıraya getirildi.

Ayrıca Behçet Necatigil, Nazım Hikmet, Bülent Ecevit’ten çevirdiği şiirler her biri ayrı kitap olarak basıldı.

"Almanya'daki Türk çocukları için" derlediği bir antoloji de Münih'te Ağaca Takılan Uçurtma adıyla yayımlandı (1974). Almancası (Der Drachen ım Baum) 1975 yılında çıktı.

1983 yılında senaryosunu yazdığı Komşumuz Balta Ailesi adlı 12 bölümlük dizi film Federal Almanya ARD televizyonunda yayımlandı.

Yüksel Pazarkaya yazdığı eserlerin konuları çoğu zaman Almanya’da yaşıyan Türklerin yaşadığı problem ve zorlukları ele alırken, yaşanan zorlukların batıdaki insanların da anlayacağı şekilde yazmıştır.

1970-1980 yılları arası Türk Edebiyatında Yeni Oluşum Dönemi yazarları arasına girdi. Çeviriler yaptı, kültürel etkinliklere yer verdi. Kırk yılı aşkın bir süredir Türkiye'den Almanya'ya çalışmak, "biraz para biriktirip dönmek" için giden, tüm gurbetçilerin sesi oldu. Eserleri Türk, Alman, Amerikan, Japon v.b.üniversitelerinde araştırma konusu yapıldı, en çok satılanlar arasına girdi. Almanya’ya göçün ve Almanya’daki Türk edebiyatının "öncü yazarlar"dan sayıldı.

Almanya'daki Türkiyeli diğer birinci kuşak yazarların çoğu Türkçe yapıtlar verse de ülke ve dil ile organik bağlarını kopardılar, Almanya'yla uyum sağlayamadılar. Bu durum eserlerinde de yansıdı. Oysa Pazarkaya, yaşamı boyunca Türk kültür dünyasını Batının anlayacağı dille anlatmaya çalışsa da bunu kendi dilinden kopmadan gerçekleştirmeye özen gösterenlerden oldu.

Yüksel Pazarkaya, iki Almanya'nın birleşmesi süreci içinde azınlıkların karşılaştığı haksızlıklardan, özellikle büyük olay yaratan Mölln ve Solingen olaylarından sonra bu konuda dostu ünlü Alman yazarlarıyla söyleşiler yaparak, kitaplaştırdı. Bunların bir bölümünü görev yaptığı Köln WDR radyosundan yayımlayarak, Alman kamuoyunu etkiledi.

2003 yılından beri serbest yazar olarak, hem Almanya’da, hem de Türkiye’de Gökçeada’da yaşıyor.

Ödülleri :
1987 - Almanya Federal Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Liyakat Nişanı
1989 - Adalbert-von-Chamisso Ödülü
1992 - Dr. Orhan Asena Oyun Ödülü
1993 - Salihli Belediyesi Oyun Ödülü
1992/1993 - İsmet Küntay En İyi Oyun Ödülü
1994 - Berlin Senatosu Çocuk Yazını Ödülü
1997 - Haldun Taner 2. Öykü Ödülü’nü kazandı.
2001 - Dresden Üniversitesi Şiir Ödülü
2007 - Yunus Nadi Abalıoğlu Ödülü

Kitapları :
Şiir Kitapları
1968 - Koca Sapmalarda Biz Vardık
1969 - Umut Dolayları
1974 - Aydınlık Kanayan Çiçek
1974 - Münih'te Ağaca Takılan Uçurtma Almancası (Der Drachen ım Baum)
1979 - İncindiğin Yerdir Gurbet
1981 - Saat Ankara-Takvim Dizeleri
1983 - Sen Dolayları
1988 - Karanlıktan Yakınma
1989 - Der Babylonbus. Gedichte. Şiirler Frankfurt am Main
1990 - Dost Dolayları
1992 - Sen/Sevgi/Umut Dolayları
1995 - Mutluluk Şiirleri (Kendi sesinden kasetle)
1996 - Somut Şiir
1997 - Aynı Gökyüzü
2002 - Ich und die Rose
2004 - Odyssee ohne Ankunft

Öykü ve Romanları :
1977 - Oturma İzni
1979 - Yaban Sıla Okur mu?
1998 - Güz Rengi
1989 - Ben Aranıyor (Roman)
1995 - Mölln ve Solingen’den Sonra Almanya Üzerine (Deneme)

Tiyatro Oyunu:
1967 - Ohne Bahnhof (Beklenen Tren)
1983 - Komşumuz Balta Ailesi (Almanca televizyon dizisi senaryosu)
1992 - Mediha: (Tiyatro Oyunu)
1993 - Ferhat'ın Yeni Acıları
1996 - Kırk yıl - dile kolay: oyun

Çocuk Kitapları:
1980 - Aya Uçan Minare
1983 - Oktay Atatürk’ü Öğreniyor
1987 - Balık Suyu Sever
1988 - Balinanın Bebeği
1998 - Kemal ile Koçu Burak - Cennet Ülkesine Yolculuk
Diğer eserleri :
Orhan Veli Kanık (49 şiiri ve şairin tanıtımı, Almanca, 1966),
Moderne Türkische Lyrik (Almanca Türk şiir antolojisi, 1971),
Die wasser sind weiser als Wir (Almanca Türk şiiri antolojisi, 1971),
Behçet Necatigil, Gedichefe (Şiirler 1972),
Ağaca Takılan Uçurtma (Çocuklar için şiir antolojisi, 1974),
Rosen im Frost (Zemheri Gülleri, 1982),
Ich möchte Freuden schreiben. Zwei Gedichtzyklen. Schifferhude, 1983. Solingen'den Sonra Almanya Üzerine (1995),
Kara Bıyıklıların Aksakalı Demirtaş Ceyhun (2004).


Kaynak:Biyografi.info