Yunus Nadi Abalıoğlu

Cumhuriyet Gazetesi'nin kurucusu ve başyazarı olan gazeteci, yazar ve milletvekili.
Gazeteci Yunus Nadi Abalıoğlu, 1 Temmuz 1879 tarihinde Muğla'nın ilçesi Fethiye'de(o zaman Aydın ilinin Mekri kazasında bugünkü adıyla Fethiye'de) Seydiler Köyünde doğdu. Abalızade Hacı Halil Efendi ve Ayşe Hanım'ın beşinci çocuğu olan Yunus Nadi, ilköğrenimini Fethiye'de yaptı, küçük yaşlarda okumaya meraklı olan Yunus Nadi "hususi bir muallimden" dini eğitim, kıraat ve tecvid dersleri aldı. Kısa sürede kıraati ve Kur'an-ı Kerim'i öğrenen Yunus Nadi, babasının yönlendirmesiyle 11 yaşında Rodos'a, o dönemki adıyla Mekteb-i Kudat'a, diğer adıyla Medrese-i Süleymaniye'ye gönderildi.

Ahmet Mithat Efendi ve Ebüzziya Tevfik'in öncülüğünde kurulan ve eğitim şekli de bizzat Genç Osmanlılar tarafından belirlenen okulda ağırlıklı olarak sosyal bilimler, genel kültür ve dil eğitimi eğitimi verilerek, Harbiyeli ve Mülkiyeli sürgünler hocalık ediyor, tarih, edebiyat, terbiye, müspet ilimler, genel kültür, Arapça, Farsça, Fransızca dersleri okutuluyordu.

Yunus Nadi, geleneksel ve yeni düşünceler arasındaki çelişkiyle, vatan ve özgürlük kavramlarıyla ilk kez Rodos'ta tanıştı.

Rodos adasında Süleymaniye Medresesinden 1897'de biricilikle mezun olduktan sonra, İstanbul'da Galatasaray Lisesinde okudu. Sonra Hukuk Mektebine devam etti. Öğrenciliği sırasında Malumat dergisinde yazı yazarak gazetecilik yaşamına başlayan Yunus Nadi, Abdülhamit II'nin döneminde 1900'da Malümat gazetesinde çalışmaya devam etti.

Üniversite ikinci sınıftayken 1901 yılında Abdülhamit II'ye karşı dernek kurduğu gerekçesiyle tutuklandı ve Midilli Kalesi'nde üç yıl hapse mahkum edildi. Cezasını Fethiye'de çekme isteği kabul görünce Fethiye'ye gitti ve meşrutiyetin ilanına kadar orada kaldı.

Sürgün döneminde Fethiye'de Nazime Hanım ile evlendi. Nadir Nadi Abalıoğlu, Doğan, Nilüfer ve Leyla adı verilen dört çocuğu dünyaya geldi.

1908'de İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne üye olan Yunus Nadi, Meşrutiyet'in ilanı üzerine İstanbul'a geldi. Mahkumiyet nedeniyle yarım bıraktığı Hukuk Mektebini ise ancak meşrutiyetin ilanından sonra İstanbul'a döndüğünde tamamlayabildi. Bu dönemde İkdam gazetesi ve Tasvir-i Efkar gazetelerinde de çalıştı.

1910'da Selanik'e giden Yunus Nadi, İttihat ve Terakki Cemiyeti'yle yakın ilişkisi nedeniyle bu cemiyetin Selanik'te çıkan yayın organı Rumeli Gazetesi'ne başyazar oldu.

Balkan Savaşı başlayınca yeniden İstanbul'a dönen Yunus Nadi, 1912 Nisan-Ağustos tarihlerinde Osmanlı Meclis-i Mebusanı'na Aydın Mebusu olarak girdi. Bir yandan da Tasvir-i Efkar'da başyazılar yazmaya ve yazı işlerini yönetmeye devam etti. Savaş sırasında işgale uğrayan Edirne'nin kurtarılması için kamuoyunu harekete geçirme görevi İttihat ve Terakki tarafından kendisine verildi ve bu amaçla başarılı bir kampanya yürüttü.

1911'de Meclisi Mebusan'a Aydın milletvekili olarak katıldı. 1918'de İstanbul'da Yenigün gazetesini kurdu. 1920'de İzmir Milletvekili olarak TBMM'ne girdi. 1924'te İstanbul'da Cumhuriyet gazetesini kurdu ve ölümüne kadar başyazarlığını yaptı.

Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra Tasvir-i Efkar gazetesinden ayrılan ve meşrutiyetin ilk anlarında Osmanlıcılığa yakın olan Yunus Nadi'nin, temel düşünsel yönelimleri Selanik'ten döndükten sonra İslamcılık ve Türkçülüğe yakınlaştı.

21 Kasım 1918'de Meclis'i Mebusan'ın feshedilmesi ile Yunus Nadi'nin milletvekilliği görevi sona erdi. Yunus Nadi, yaşamı boyunca basın, siyaset ve düşünce dünyasından kopmadan meslek hayatını sürdürdü.

16 Mart 1920'de İstanbul'un işgalinden bir gün sonra gazetesi İngilizler tarafından kapatıldı, Yunus Nadi Anadolu'ya geçmek zorunda kaldı.

Yunus Nadi, 1910'da Selanik'te tanıştığı Mustafa Kemal ATATÜRK öncülüğünde, Halide Edip Adıvar ile 6 Nisan 1920'de Anadolu Ajansı'nın kuruluşunda yer aldı, Milli Mücadelenin yurda yayılmasını sağladı.

Merkezi Ankara'da bulunan uluslararası Türk haber ajansı Anadolu Ajansı, Türk Kurtuluş Savaşı hakkındaki haberleri duyurmak amacıyla Mustafa Kemal ATATÜRK, Halide Edip Adıvar ve Yunus Nadi Abalıoğlu tarafından 6 Nisan 1920'de Türkiye Büyük Millet Meclisi açılmadan 17 gün önce, Ankara'da kurulmuştur. Ajans Meclis'in çıkardığı ilk yasaları duyurmuştur.

Gazete patronluğu yanı sıra ona büyük servet getiren Manisa Soma'da linyit madeni işletmesi de mevcuttu.

Birinci İnönü Muharebesi'nden sonra 1921 yılı başında İtilaf Devletleri'nin çağrısı ile gerçekleşen Londra Konferansı'nda Milli Hükümeti temsil eden delegeler arasında yer aldı.

1921 yılı ortalarından itibaren tamamen Mustafa Kemal ATATÜRK'ün politikaları ile paralel hareket etmeye başlayan Yunus Nadi, Meclis içi muhalefet ve İstanbul muhalefetine karşı, Kemalizm'in ön cephe kalemşorlarından biri haline geldi. Cumhuriyet Gazetesi'ni kurdu, ilk sayıda Mustafa Kemal ATATÜRK ile röportaj yaptı. 29 Ekim 1923 günü Cumhuriyetin kurulduğunu bildiren anayasa değişikliğini Anayasa Komisyonu başkanı sıfatıyla Meclis kürsüsünden okuyan kişi Yunus Nadi'ydi.

Cumhuriyetin ilanından sonra İstanbul'a giderek hilafet yanlısı İstanbul basınına karşı cumhuriyeti ve devrimleri savunacak bir yayın organı olarak Cumhuriyet gazetesini yayımlamaya başladı. Yunus Nadi, 1936'ya kadar Cumhuriyet'in başyazarlığını yaptı. Nebizade Hamdi ve Zekeriya Sertel'in ayrılmasından sonra gazetenin tek sahibi oldu.

TBMM'nin 6. dönemine kadar Muğla Milletvekilliğini yapan Abalıoğlu, 28 Haziran 1945 tarihinde tedavi için gittiği Cenevre'de 66 yaşında vefat etti.

Anısına her yıl öykü, roman, şiir, karikatür ve sosyal bilimler alanlarında ödüller verilen Yunus Nadi Abalıoğlu'nun Nadir Nadi Abalıoğlu, Doğan, Nilüfer Nun ve Leyla Uşaklıgil adlarında çocukları vardı.

Kitapları :
Artemis,
İhtilal ve İnkılab-ı Osmani,
40 Saat Graf Jeplin ile Havada


Kaynak:Biyografi.info