Bizans

Bizans

Bizans İmparatorluğu

Bizans İmparatorluğu veya zaman zaman kullanılan adıyla Doğu Roma İmparatorluğu, geç antik çağ ve orta çağ boyunca Roma İmparatorluğu'nun devamı şeklinde var olan ve başkenti Konstantinopolis olan ülke.

Bizans İmparatorluğu tarihinden bahsetmek için, önce Roma tarihini kavramak gerekir. Zira bizim modern tarihte Bizans olarak bildiğimiz imparatorluğun adı aslında Doğu Roma İmparatorluğu’dur ve Antik Roma İmparatorluğu’nun devamı maiyetinde bir devlettir.

Bizans İmparatorluğu, dünya tarihindeki en uzun soluklu devletlerden biri olarak tarih sahnesinde yerini almıştır. Bu kadim imparatorluğun en geniş sınırlarını ve eyaletlerini gösteren haritaları aşağıda bulabilirsiniz.

Roma İmparatorluğu En Geniş Sınırları Harita

Roma İmparatorluğu’nun Mirası
Bizans’ın ataları olan Romalılar, Antik Yunan’dan miras aldıkları felsefi, matematiksel ve tıbbi bilgilerin üzerine bir büyük bir devlet inşa edip; askeri, idari, mimari ve hukuki alanlarda büyük atılımlar yaptılar. Roma İmparatorluğu, günümüzün modern dünyasına tüm bu ilimlerde paha biçilemez bir miras bırakmıştır.

Roma, başta bir İtalyan kent devleti olarak kuruldu ve yayılmacı bir taktik izleyerek etrafındaki diğer kentleri ele geçirdi. Öncelikle İtalya’da bir toprak bütünlüğü sağladı ardından da Akdeniz’in tamamına hâkim oldu.

Askeri anlamda tüm rakip ülkelerinden üstün bir ordu sistemi kurmayı başaran Roma, Lejyon adı verilen ve mutlak bir disiplin ile savaşan askeri birimlerin etkisi ile; Akdeniz’i çevreleyen tüm topraklarda tam hakimiyet sağladı.

Roma, zirve dönemini Beş Büyük İmparator hükümdarlığında M.S. 1. ve 2. Yüzyıllar boyunca yaşadı. Nerva-Antonine hanedanına mensup bu imparatorlar Nerva, Trajan, Hadrian, Antoninus Pius and Marcus Aurelius‘tur.

Roma tarihi ile ilgili en bilinen film olan Gladyatör‘de kötü bir karakter olarak işlenen İmparator Commodus ise bu hanedanın son üyesidir. Ancak babası Marcus Aurelius’tan sonra iyi bir yönetim sergileyememiştir. Büyük beşliden sonra taht kavgaları uzun yıllar sürmüş, İmparatorluk generallerin kavgaları arasında derin bir buhrana sürüklenmiştir.

Başkentin Doğu’ya Taşınması
Roma İmparatorluğu, yönetimi tek elde toplamayı başaran İmparator I. Konstantin döneminde, merkezini asırlardır başkent olan Roma’dan, İstanbul’a taşıdı. Yeni kurulan başkent İmparatorun anısına Konstantinopolis olarak adlandırıldı. (M.S. 330)

Roma’nın Doğu ve Batı Olarak İkiye Ayrılması
İmparator Theodosius döneminde Roma, Doğu ve Batı olarak ikiye ayrıldı. (M.S. 395) Batı Roma İmparatorluğu yalnızca 81 yıl yaşayabildi ve 476 yılında kuzeyden gelen barbar saldırıları nedeniyle çöktü.

Roma İmparatorluğu’nun Doğu ve Batı Olarak İkiye Bölünmesi Haritası

Bizans (Doğu Roma) İmparatorluğu ise 395’ten, 1453’e kadar varlığını sürdürdü ve dünyanın en uzun soluklu imparatorluklarından biri olarak tarihe geçti.

Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu
Bizans İmparatorluğu; askeri, idari ve hukuki altyapısını tamamen Roma’dan aldı. Roma lejyonları, gelişerek işlevini sürdürmeye devam etti. Bizans’ın ilk imparatoru, Roma’yı ikiye bölen Theodosius’un oğlu, Arcadius‘tur.

Arcadius ve ardından gelen imparatorlar iyi bir yönetim sergilediler ve Doğu’da olmanın da verdiği avantajı kullanarak yükselmeyi başardılar. Zira 5.Yüzyıl’da Doğu barbar saldırılarına karşı kesinlikle çok daha avantajlı bir konumdaydı.

Batı Roma ise kuzeydeki barbar kavimlerin baskısına dayanamayarak, 476 yılında çöktü. Roma şehri Gotların komutanı Alaric’in eline geçti.

Bizans İmparatorları
1058 yıllık Bizans tarihi boyunca toplam 94 imparator tahta çıkmıştır. Bu imparatorlardan bazılar yalnızca birkaç sene tahtta kalabilmiş, bazıları ise en başarılı kral olarak kabul edilen Justinianus (527-565) gibi uzun yıllar hüküm sürmüştür.

Justinianus Dönemi Bizans İmparatorluğu’nun En Geniş Sınırları
Bizans tahtına 527 yılında İmparator Justinian (Jüstinyen) isimli bir imparator geçti. İktidarının ilk yıllarında Nika İsyanı gibi ciddi bir badire atlatan Justinian, 532 yılında Ayasofya’nın inşasına girişti. Flavius Belisarius, Mundus, Narses gibi çok başarılı generalleri olan Justinian, Antik Roma İmparatorluğu’nu yeniden kurmak istiyordu. Bu amaçla Batı yönünde seferlere girişti. Roma’yı tekrar geri aldı ve Akdeniz’in etrafında mutlak bir hakimiyet kurdu.

Bizans’ın İniş Çıkışlı Yüzyılları
Bizans, Justinianus dönemi sonrasında büyük kayıplar yaşadı. Justinianus’un bıraktığı imparatorluğun sınırları öylesine genişti ki, uzun süreli muhafaza edilmesi imkansızdı. Çünkü Justinianus bu fetihler için imparatorluğun özkaynaklarını eritmişti ve hazinedeki son altınları da sınır boylarına hisarlar dikmek için harcamıştı.

İsura Hanedanı Ve İkona-Kırıcı Dönem
7. ve 8. Yüzyıllarda Avar akınları, Bulgar Krallığı, İslamiyetin Doğuşu ve Arap Fetihleri üst üste geldi ve Bizans bir anda Anadolu ve çevresine çekilmek zorunda kaldı. Bu dönemde dizginleri eline Isauralı İmparatorlar denilen bir hanedan aldı. Isauralı İmparatorlar Bizans’ı yeniden rayına oturttular fakat bunun için çok katı önlemler aldılar. Bu dönemde Bizans sanatı ve fikir hayatı geriye gitti.

Makedonya Hanedanı Ve İkonalara Dönüş
Makedonyalı İmparatorlar döneminde sanata yeniden önem verildi ve Bizans’ın meşhur ikonaları ve mozaikleri yeniden üretilmeye başlandı. Makedon imparatorlar döneminde jeopolitik anlamda tehditlerin azaldığı rahat bir dönem geçirildi ve Bizans ticaret ile kalkınarak refah dolu bir dönem yaşadı.

Bizans’ın Çöküşü
Tarihi boyunca birçok badireler atlatan Bizans en büyük darbeleri Malazgirt Savaşı (1071) ve ardından Latin İstilası (VI. Haçlı Seferi) (1204) ile yedi ve sonra bir daha eski parlak günlerine dönemedi.

Bizans’ın Yıkılışı Ve İstanbul’un Fethi
Osmanlıların Batı’ya yayılma politikası ile karış karış toprak kaybeden Bizans, önce İznik, Bursa ve Edirne gibi önemli şehirleri kaybetti. Sonrasında ise 29 Mayıs 1453 tarihinde Osmanlı Padişahı II. Mehmed Fatih Sultan Mehmed komutasındaki birlikler Bizans İmparatorluğu'nun başkenti Konstantinopolis’i yani İstanbul’u aldı.

Doğu Roma Başkenti Konstantinopolis Grafik Resmi