Türki Cumhuriyetler

Türki Cumhuriyetler

1. Türkiye Cumhuriyeti – T.C.
2. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti – KKTC
3. Azerbaycan
4. Kazakistan
5. Türkmenistan
6. Tacikistan
7. Özbekistan
8. Kırgızistan
9. Başkurdistan
10. Çeçenistan
11. Çavuşistan
12. Kırım
13. Yakutistan
14. Tataristan
15. Tuva
16. Adige Cumhuriyeti
17. Kuzey Oseta
18. Batı Trakya Türkleri
19. Dağıstan
20. Doğu Türkistan
21. Gagauz
22. Karakalpakistan
23. Irak Türkmenleri
24. Kabartay Balkay
25. Kalmuk Cumhuriyeti
26. Karaçay Çerkeş
27. Moğolistan


Türk Cumhuriyetleri

Türkiye Cumhuriyeti
Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının birbirine çok yaklaştığı bir alanda yer alan Türkiye Cumhuriyeti, doğuda Gürcistan, Ermenistan, Nahcivan ve İran, batıda Bulgaristan ve Yunanistan, güneyde Suriye ve Irak ile komşudur. Bu sınırların çoğu Osmanlı İmparatorluğu’nun parçalanmasından sonraki anlaşmalarla çizilmiştir. Konumu nedeniyle eski Asya Türk kültürünün Avrupa’ya ulaştırıldığı bir geçit yeri olan Türkiye, aynı zamanda batı dünyasının doğuya açılan penceresidir. üç tarafı denizlerle (Akdeniz, Karadeniz ve Ege Denizi) çevrili olan Türkiye’nin deniz sınırları, ülkeyi yalnızca yakın bölgelerle değil, bütün dünya ile komşu haline getirir. Bu uzun kıyılar ve kıtalararası köprü niteliği nedeniyle ülke, büyük ticaret ve göç yollarının merkezi olmuştur. Türkiye, hem bir NATO ülkesidir hem de İslam ülkeleri arasında çok taraflı ekonomik işbirliğinin geliştirilmesi konusunda aktif bir rol oynamaktadır.

Başkent: Ankara
Nüfus: 73,586,256
Dil: Türkiye Türkçesi
Yüzölçümü: 779,450 km2.
Para birimi: Türk Lirası (TL)



Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC)
Türkiye’nin garantörlük hakkını kullanarak gerçekleştirdiği 1974 Kıbrıs Barış Harekatı ile ada ikiye bölünmüş, 15 Kasım 1983’te KKTC ilan edilmiştir. Resmi adı: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti

Başkenti: Lefkoşe (Nüfusu: 42.000)
Diğer önemli şehirleri: Girne, Gazimağusa, Güzelyurt.
Yüzölçümü: 3.355 km2 (Kıbrıs adasının % 36.5’i).
Para birimi Türk Lirası (TL)
Nüfusu: 172.000 (1993 tahmini). Nüfusun % 40’ı şehirlerde yaşamaktadır. Ortalama ömür 74 yıldır. Nüfusun % 26.3’ünü 14 yaşın altındakiler oluşturmaktadır. Çocuk ölümlerinin oranı binde 6’dır. Nüfusun % 26’sını 14 yaşın altındakiler oluşturmaktadır.
Dil: Resmi dili Türkçe’dir. Halkın büyük çoğunluğu arasında da Türkçe konuşulur.
Din: Yukarıda verilen etnik oranlar aynı zamanda halkın dini inançlarıyla ilgili oranları da ortaya koymaktadır. % 98.71 orana sahip olan Kıbrıs Türkleri Müslüman ve sünni, % 0.5 oranındaki Rumlar ortodoks, hıristiyandır. Bunun yanı sıra % 0.2 oranında Maruni hıristiyan vardır. Kalan nüfusu ise değişik din ve inançların mensupları oluşturmaktadır.



Azerbaycan Cumhuriyeti
Resmi adı: Azerbaycan Cumhuriyeti
Başkenti: Bakü (Nüfusu: 1.800.000).
Diğer önemli şehirleri: Gence, Sumgayt, Lenkeran, Mingeçaur.
Yüzölçümü: 86.600 km2.
Para birimi Azerbaycan Manatı (AZN)
Nüfusu: 7.400.000 (1993 tahmini). Nüfusun % 54’ü şehirlerde yaşamaktadır. Ortalama ömür 70 yıldır. Çocuk ölümlerinin oranı binde 25’tir. Nüfusun % 33’ünü 14 yaşın altındakiler oluşturmaktadır.
Dil: Resmi dil Azeri Türkçe’sidir. Azınlıkların dilleri de konuşulmaktadır.
Din: Azerbaycan nüfusunun yaklaşık % 88’i Müslümandır. Kalan nüfusun büyük çoğunluğu hıristiyandır. % 0.3 oranında yahudi, az sayıda da Bahai vardır. Müslümanların % 70’i Şii-Caferi, % 30’u sünnidir.

AZERBAYCAN da Tarım ve Hayvancılık

Ülke topraklarının 4.682.100 hektarını tarıma elverişli alanlar ve ormanlar teşkil etmektedir. Bu miktarın; 1.735.500 hektarı ekili alanlar, 1.038.200 hektarı ormanlık arazi, 2.622.400 hektarı çayır ve otlaklar, 250.000 hektarı çok yıllık ekim alanlarından oluşmaktadır. Halkın beslenmesi için gerekli olan gıda maddelerinin üretimi yönünde çok elverişli doğal şartlara sahiptir. Ancak iklim koşulları ve doğal ortamın son derece elverişli olmasına rağmen; makine-ekipman yetersizliği, kaliteli tohum, gübre ve zirai ilaç kullanılmaması, bankacılık mevzuatındaki yasal eksiklilerden dolayı tarımsal kredilerin açılamaması nedenleriyle ülke potansiyeli yeterince değerlendirilememektedir. Tarımda özel mülkiyete dayalı üretim yapısına geçilmektedir. Özelleştirme programı çerçevesinde mevcut 1.119 kolhozdan 1.039 ve 820 sovhozdan da 559 tanesinin özelleştirilmesi kararlaştırılmıştır. Özelleştirme kapsamında planlanan devlet emlakının % 94.9’u halka verilmiştir.

Tarım sektöründe genelde bir iyileşme yaşanmasına karşın özellikle pamuk üretimi hızlı bir düşüş göstermiştir. Ayrıca üzüm ve çay üretimi de düşmektedir.



Kazakistan Cumhuriyeti
16 Aralık 1991 tarihinde Bağımsızlığına kavuşmuştur.
Resmi adı: Kazakistan Cumhuriyeti
Başkenti: Başkenti Almatı idi ancak Temmuz 1994’te alınan kararla başkentin Astana’ya taşınması kararlaştırıldı. Astana (nüfusu 1 Aralık 2017 tarihi itibarı ile 1,029,556'dır.) 23 Mart 2019 günü Kazakistan başkentinin adı Nur-Sultan olarak değiştirildi.
Diğer önemli şehirleri: Karaganda, Çimkent, Semipalatinsk, Pavlodar, Üst Kamenogorsk, Cambul, Akdyubinsk, Kızılyar (Petropavlovsk), Kustanay, Kızılordu.
Yüzölçümü: 2.717.300 km2
Para birimi Tenge () (KZT)
Nüfusu: 17.190.000 (1993 tahmini). Nüfusun % 57’si şehirlerde yaşamaktadır. Ortalama ömür 68 yıldır. Çocuk ölümlerinin oranı binde 28’dir. Nüfusun % 32’si 14 yaşın altındakiler oluşturmaktadır.
Dil: Resmi dil Kazakça ve Rusça’dır.
Din: Devletin resmi dini yoktur. Müslümanların oranı % 47’yi bulmaktadır. Müslümanlar genellikle sünnidir. Geriye kalan nüfusun büyük çoğunluğu hıristiyan, bir kısmı doğu dinleri mensubudur. Hıristiyanlar arasında ortodokslar birinci sırayı almaktadır. İkinci sırada protestanlar, sonra katolikler gelir.



Türkmenistan Cumhuriyeti
27 Ekim 1991 tarihinde bağımsızlığına kavuşmuştur.
Resmi adı: Türkmenistan Cumhuriyeti
Başkenti: Aşkabad (veya Aşhabad) (Nüfusu: 450.000)
Diğer önemli şehirleri: Merv, Krasnovodsk (Kızıl Su), Taşauz, Bayram Ali, Çarçu.
Yüzölçümü: 488.100 km2
Para birimi Türkmenistan Manatı (TMT)
Nüfusu: 4.295.000 (1993 tahmini). Nüfusun % 45.5’i şehirlerde yaşamaktadır. Ortalama ömür 65 yıldır. Çocuk ölümlerinin oranı binde 47’dir. Nüfusun % 41’ini 14 yaşın altındakiler oluşturmaktadır.
Dil: Resmi dil Türkmence’dir.
Din: Türkmenistan halkının % 85’i Müslüman, kalanı ortodoks hıristiyandır. Müslümanların büyük çoğunluğu sünni ve hanefidir. Az sayıda da Şii vardır.

Türkmenistan’da Tarım ve Hayvancılık

Topraklarının önemli bir kısmı çöl olan Türkmenistan’ın en önemli su kaynağı Amuderya (Ceyhun) Nehri’dir. Nehir Türkmenistan, Tacikistan ve Özbekistan topraklarından geçer. Ülkenin orta ve batı kesimlerinde tabii su yolu bulunmamaktadır; ancak sonradan yapılan Karakum Kanalı, Amuderya nehrinin sularını Mari bölgesine ve Aşkabat ötesine taşımaktadır. Kanal, büyük bir kesimi çöl olan ülke için hayati önem taşımaktadır. Sulamanın neredeyse ’ı bu kanaldan yapılmaktadır.

Uzunluğu 1,200 km olan kanal, Türkmenistan tarımı için büyük önem taşımaktadır. Aşkabat şehrinin içme suyu bu kanaldan temin edilmekte, kanal vasıtasıyla 950 bin hektara yakın arazi sulanmaktadır. Ancak zaman içinde dolan kanalların ıslaha ihtiyacı vardır. Bununla birlikte artan tuzluluk oranı da ayrı bir problemdir. Son yıllarda Amuderya nehrinin gerek Türkmenistan, gerekse Özbekistan tarafından aşırı derecede kullanılması sonucu Aral Gölü kurumaya yüz tutmuştur.

Gölü besleyen bu kaynağın bu şekilde kullanımı sonucu Aral Gölü’nün su seviyesi son 15 yılda 6 metre düşmüştür ve bu durumun devamı halinde, Aral’ın üçte ikisinin kaybolacağı tahmin edilmektedir. Bu yüzden, aralarında Türkmenistan’ın da bulunduğu Amuderya nehrinin suyunu kullanan ülkeler Aral için çözüm arayışı içine girmişlerdir. Bu çözüm arayışı sebebiyle oluşturulan Aral Gölü’nü Kurtarma Uluslararası Fonu (IFAS), Nisan 2003 tarihinde yaptığı son toplantıda “Aral Gölü’nde su seviyesinin her yıl 8-10 m3 azalmakta olduğundan hareketle, Aral Gölü havzasının sosyoekonomik ve ekolojik durumunun düzeltilmesine yönelik, 2003-2010 yıllarını kapsayan dönemde çeşitli projelere yönelik hazırlıkların sürdüğünü” açıklamıştır. IFAS şartı uyarınca, Kazakistan, Özbekistan ve Türkmenistan IFAS projelerinin % 0.3’ünü, Tacikistan ve Kırgızistan ise % 0.1’ini finanse edecektir.

Türkmenistan’ın €’i dünyanın en büyük çöllerinden biri olan Karakum Çölü ile kaplıdır. Geri kalan ’lik bölümün %3’ünü ekilebilir alanlar, c’ünü çayır ve otlaklar, %8’ini ormanlar ve &’sını diğer alanlar oluşturmaktadır. .

Sovyetler Birliği’nden dağılan Cumhuriyetler, bağısızlıklarından önceki dönemde, merkezi planlamanın öngördüğü şekilde tarımda ürün çeşitliliği yerine belirli ürünlerin yetiştirilmesine ağırlık verilmiştir. Ülke, tarım alanındaki bu sebeplerden dolayı, gıda tüketiminde dışa bağımlılık, sulamaya bağımlı tarımsal üretim, mono kültür tarımsal üretimlerin değerlendirilememesi gibi sorunlar yaşamaktadır. Son yıllarda hükümet, tarım sektöründeki reformlara öncelik tanımıştır. Çiftçilere uzun vadeli krediler sağlanmaktadır. Merkez Bankası 1998 yılında çiftçilere gerekli makine ve teçhizatı satın alabilmeleri için yaklaşık 73 milyon ABD doları tutarında bir kredi açmıştır. Türkmenistan’da üretilen başlıca tarım ürünleri; pamuk, buğday, arpa, mısır, çeltik, susam, kavun, karpuz, üzüm, meyan kökü ve doğal ipektir.

Türkmenistan, Orta Asya’da Özbekistan’dan sonra ikinci önemli pamuk üreticisidir. Dünya sıralamasında ise ilk 10 ülke arasında bulunan bu ülkenin pamuk üretimi, toplam tarım sektörünün % 70’ini oluşturmakta ve ürünün % 20’si işlenmek üzere diğer Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ülkelerine ihraç edilmektedir. Ayrıca pamuk ihracından elde edilen gelir, toplam ihracat gelirinin % 20’sini oluşturmaktadır. Kaliteli pamuk üreticisi olan Türkmenistan’da hükümet, yabancı yatırımcılara da cazip gelebilecek bir yerli tekstil sanayi geliştirmektedir. Bu alanda Türkmenistan’da en büyük yatırımı bir Türk firması olan Çalık Holding gerçekleştirmiştir. Son dokuz yıl boyunca Türk firmaları Türkmenistan’daki muhtelif pamuk işleme, eğirme ve dokuma fabrikalarına 500 milyon dolardan fazla yatırım yapmışlardır. Türkmenistan modern makine ve teçhizatla donatılmış tekstil komplekslerinde kaliteli pamuk elyafı ve giyim ürünleri üretmektedir.

Ülkedeki 61 tekstil fabrikasının üretimi toplam sanayi üretiminin üçte birini teşkil etmektedir. Üretim miktarları açısından bakıldığında pamuğu, tahıllar ve yem bitkileri izlemektedir. Tahıl ürünleri içinde en büyük pay, buğdaya aittir. Pamuk ve buğdayda devlet tarafından yüksek üretim hedeflerinin planlanması, bu ürünleri işleyen sanayi kollarının daha da gelişebileceğini göstermektedir. Pamuk ve buğdayın yanısıra ülkede şekerpancarı üretimine de ağırlık verilmeye başlanmıştır.

Hükümet uzun vadede yıllık 1,5 milyon ton mertebesinde olan kendi-kendine yeterlilik üretimini gerçekleştirmeyi hedeflemektedir. Tarım alanında yapılan reformlar çerçevesinde 1997 yılında toprakların özelleştirilmesi kararı kapsamında toprak mülkiyeti sisteminde reform yapma hususunda adımlar atılmıştır.

Eski kollektif tarım toprakları, parsellere bölünmüş ve bunların da çoğunluğu müstakil ailelere veya küçük gruplara kiraya verilmiştir. Bazı kaynaklara göre, Türkmenistan’da yapılan bu çalışmalar neticesinde ülke topraklarının ’sının müşterek kullanımda olduğu tespit edilmiştir. Tahıl üretimi; düşük toprak kalitesi, verimsiz sulama sistemleri, modern makine, araç ve gereç kullanılmaması, elverişsiz iklim ve geniş toprakların tuzlanması sonucunu doğuran yoğun üretimden yıllardır olumsuz etkilenmiştir. Türkmenistan tarım ve tarıma dayalı sanayii ürünlerinde ithalatçı bir ülkedir.

Halen dış alımların büyük bir bölümü, başta Rusya Federasyonu olmak üzere BDT ülkelerinden yapılmaktadır. Ancak BDT dışı ülkelerden yapılan dış alımların giderek artmakta olduğu görülmektedir. Türkiye bu ülkeye turunçgiller, tüketim alışkanlığı yaratılabilirse baklagiller, unlu mamuller, kuru meyveler, meyve-sebze konserveleri, margarin, sigara gibi çok çeşitli ürünleri satma potansiyeline ve deneyimine sahiptir.




Özbekistan Cumhuriyeti
1 Eylül 1991 tarihihinde bağımsızlığına kavuşmuştur.
Resmi adı: Özbekistan Cumhuriyeti
Başkenti: Taşkent (Nüfusu: 2.210.000)
Diğer önemli şehirleri: Buhara, Semerkant, Namangan, Fergana, Nukus, Hive, Hokand, Andican, Urgenç.
Yüzölçümü: 447.400 km2 (165.000 km2’si Karakalpak Özerk Cumhuriyeti, 281.400 km2’si asıl Özbekistan.)
Para birimi Som (UZS)
Nüfusu: 21.905.000 (1993 tahmini). Nüfusun % 41’i şehirlerde yaşamaktadır. Ortalama ömür 69 yıldır. Çocuk ölümlerinin oranı binde 35’dir. Nüfusun % 41’i % 14 yaşın altındakiler oluşturmaktadır.
Dil: Resmi dil Özbekçe’dir.
Din: Özbekistan halkının % 89.5’i Müslümandır. Müslümanların yaklaşık % 93’ü sünni ve hanefi, kalanı Şiidir. % 9 oranında ortodoks hıristiyan, % 0.92 oranında budist, % 0.54 oranında da yahudi bulunmaktadır.

Özbekistan’da Tarım

Tarım, Özbekistan’da en fazla istihdam yaratan sektör ve ülkenin en büyük ihracat geliri kaynağıdır. Ancak buna rağmen tarımdaki potansiyel tam anlamıyla değerlendirilememektedir. Bunun sebebi Sovyet döneminden kalma ve çiftçinin mahsulünün devlet tarafından satın alınmasını öngören “goszakaz” sisteminin devam ettirilmesi ve makine ile yakıt yetersizliğidir. Özbekistan’ın tarım sektörü geniş çaplı modernizasyona ihtiyaç duymaktadır. Tarımsal alanlarda özel mülkiyetin olmayışı, reform çabalarını olumsuz yönde etkilemektedir.

Özbekistan, dünyanın en büyük beşinci pamuk üreticisi ve ikinci büyük pamuk ihracatçısıdır. Ülkenin ihracat yoluyla sağladığı döviz girişinin yüzde 60’ı pamuk ihracatından sağlanmaktadır.

Pamuk dışında, buğday, sebze (patates, domates, lahana, salatalık, biber) ve meyve (üzüm, elma, ayva, kavun, karpuz), ile ipek başlıca tarımsal ürünleri oluşturmaktadır.

Başlıca tarımsal ürünlerde son beş yılla ait üretim rakamları aşağıdaki gibidir:

Ülkede tarım sektöründe yapılan reformlar sonucunda, tarımda kullanılan alanların yüzde 30’u özelleştirilmiş, yüzde 8’i ailelere 50 yıla kadar varan vadelerle kiralanarak “aile çiftlikleri” haline getirilmiş, yüzde 18’i özel çiftlikler haline getirilmesi için ömür boyu sahiplik ilkesiyle devredilmiş, yüzde 4’ü ise her yıl sahibi değişen toplu kolektif şirketlere verilmiştir. Kalan kısmın özelleştirilmesine ilişkin çalışmalar sürdürülmektedir.



Kırgızistan Cumhuriyeti
31 Ağustos 1991 tarihinde bağımsızlığına kavuşmuştur
Resmi adı: Kırgızistan Cumhuriyeti
Başkenti: Bişkek (Frunze) (Nüfusu: 660.000)
Diğer önemli şehirleri: Oş, Pryzeval, Manas, Narin.
Yüzölçümü: 198.500 km2
Para birimi Som (KGS)
Nüfusu: 4.530.000 (1993 tahmini). Nüfusun % 39’u şehirlerde yaşamaktadır. Ortalama ömür 68 yıldır. Çocuk ölümlerinin oranı binde 29’dur. Nüfusun % 37’sini 14 yaşın altındakiler oluşturmaktadır.
Dil: Resmi dil Kırgızca’dır.
Din: Nüfusun % 69’u Müslüman, % 31’i hıristiyandır. Müslümanlar genellikle sünnidir. Hıristiyanların çoğunluğu ortodoks, az bir kısmı da protestandır.

KIRGIZİSTAN daTarım ve Hayvancılık

Tarım sektörü Kırgız ekonomisinde önemli bir yere sahiptir. Tarım sektörü GSMH içindeki % 40 oranındaki payı ile GSMH’ya en önemli katkıda bulunan sektördür. 1997 yılında tarım sektöründe % 10,7, 1998 yılında ise % 4 oranında bir büyüme gerçekleşmiştir. Böylece bağımsızlığın kazanılmasından sonra ilk defa sektörde sağlanan bir canlanma gözlenmektedir. Başlıca tarım ürünleri tütün (yıllık 55,000 ton) yün, pamuk, deri, ipek, meyve ve sebzedir. 1997 yılında bu ürünlerin üretiminde önemli derecede artış kaydedilmiştir: tütünde % 44, patateste % 21 ve sebze-meyve üretiminde % 30 artış gözlenmiştir. Tarımsal üretimin büyük bir kısmı özel sektör tarafından gerçekleştirilmektedir. Tarım, istihdam açısından en önemli sektördür. Toplam istihdamın yaklaşık % 50’si bu sektör tarafından sağlanmaktadır. Hükümet girdi desteği hususunda en önemli rolü oynadığı gibi, tarımsal ürünlerin birinci alıcısı konumundadır. Kırgızistan yıllık 40,000 ton ile Sovyetler Birliği’nin üçüncü büyük yün üreticisi durumunda iken 1995 yılında koyun sayısı 12 milyondan 7 milyona düşmüştür. Üretilmekte olan yünün de ancak % 15’i işlenmektedir. 1996 yılında ülkenin hububat ihtiyacının yalnız % 40’ı ülke içinde üretilmekte iken, 1997 yılındaki üretimde kaydedilen % 21.8 oranındaki artış sonucu hububat konusunda dış bağımlılık azalmıştır. Şeker, bitkisel yağ ve süt ürünlerinde dışa bağımlılık devam etmektedir. Sektörde potansiyelin altında üretim yapılmaktadır. Tarım üretimi ve verimliliğinde 1996 yılına kadar yaşanan düşüşün nedenleri, çiftçi gelirlerinin düşük olmasına, doğal kaynakların bozulmasına, sulama sisteminin, teşviklerin ve toprak edinme sisteminin yetersizliğine bağlanmaktadır. 1997 verilerine göre, ekilebilir alanların ancak % 85’i ekilebilmiş, % 8’i nadasa bırakılmış, % 6’dan fazlası ise boş bırakılmıştır. Tarım alet ve makineleri yetersiz durumdadır. Yüksek fiyatlar nedeniyle yeni alet ve makine satın alınamamakta; nitelikli tohumluk ve tarım ilacı kullanılamamaktadır.


Türki Cumhuriyetlerinin Başşehirleri :

1.Türkiye Cumhuriyeti Başkenti
Yazmaya gerek olduğunu bile düşünmüyoruz fakat prosedür gereği yazıyoruz, Ankara‘dır.
2. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti – KKTC Başkenti
Başkent, Lefkoşa. Resmi Diller. Nüfus, 200.578. Yüzölçümü, 3.335 Km2. Etnik Yapı, Türk-98.7, Rum-0, Diğer-0.8.

3.Azerbaycan Başkenti
Türkler tarafından bilinen şehirlerden olan Bakü’dür. Bilinmesinin sebebi Kafkas ve diğer Türk ırklarının bel bağladığı hatta Rusların bile nüfusun belli bir kesimini oluşturduğu büyük bir şehirdir.

4.Kazakistan Başkenti
Nursultan’dır. İsmi önceden ismi Astana idi fakat sonradan Kazakistan’ın başkentine Nursultan ismi layık görüldü.

5.Türkmenistan Başkenti
Türkmenistan’ın başkenti Aşkabat‘dır. Sanayi ile ekonomisine büyük bir katkı sağlayan Akşabat, beyaz tasarımı ile beyaz mermerler şehri olarak’da anılmaktadır.

6.Tacikistan Başkenti
Duşanbe şehri başkenttir. İhtişamlı bir meclis binası bulunmaktadır ve gelişim hikayesi inanılmaz şaşırtıcıdır. Bir köy olarak başlayan Duşanbe şehri köy halkının istikrarlı ticareti ile gelişip başkent olmuştur.

7.Özbekistan Başkenti
Taşkent‘tir. Özbekistan’da bağımsızlığını ilan etmiş nadir şehirlerdendir.

8.Kırgızistan Başkenti
Kızıl bayrağa sahip Kırgızistan’ın başkenti Bişkek‘tir.

9.Başkurdistan Başkenti
İsmi sizi şaşırtmasın, Türk soyundan gelen bir ülkedir ve başkenti Ufa‘dır.

10.Çeçenistan Başkenti
Grozni‘dir. Ekonomik olarak daha önde olan Bakü’ye göre iki kat nüfusu bulunmaktadır.

11.Çavuşistan Başkenti
Çavuşistan Cumhuriyetinin başkenti Şupaşkar‘dır. Yaklaşık olarak 1.200.000’den fazla nüfusa sahiptir.

12.Kırım Başkenti
Kırım cumhuriyetinin başkenti ise Simferopol‘dur. Halk arasında söylenen adı ile Akmescit‘dir.

13.Yakutistan Başkenti
Yakutistan ülkesinin başkenti Yakutsk‘dır. Türkler burada Yakutça konuşmaktadırlar.

14.Tataristan Başkenti
Tataristan başkenti Kazan‘dır. Zaten ülkede 2 tane şehir vardır, Kazan ise başkentidir.

15.Tuva Başkenti
Rusların kontrolü altında olan Tuva ülkesinin başkenti Kızıl şehridir.

16.Adige Cumhuriyeti Başkenti
Adige cumhuriyetinin başkenti Maykop şehridir. Türkiye’ye göç eden Çerkeslerin %25 oranla Adige Cumhuriyetinin Maykop şehrinden gelmektedir.

17.Kuzey Oseta Başkenti
Vladikavkaz, Kuzey Oseta’nın başkentidir. Rus kökenli bir il olması sebebiyle çok yabancı kalsak’ta Türki Cumhuriyetler arasındadır.

18. Batı Trakya Türkleri
Batı Trakya Türkleri, günümüzde, Yunanistan sınırları içindeki Batı Trakya bölgesinde yaşayan ve Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi çerçevesinin dışında tutulmuş Türk-Müslüman toplumu için ve bu toplum ile doğrudan bağları mevcut Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının memleketlerini ve/veya kökenlerini ifade etmek için de kullanılan tanımdır.
Yunanistan'ın resmî rakama göre Trakya'da 49.000 (Trakya'da yaşayan müslüman nüfusu 98.000'nin yarısı) ve resmî olmayan tahmine göre 130.000 Türk yaşamaktadır. Batı Trakyadaki Kültür ve Eğitim derneklerinin tahmin ettiği rakam ise 150.000'dir.

19.Dağıstan Başkenti
Kuzey Kafkasya’nın incisi olan Dağıstan’ın başkenti Mahaçkale‘dir.

20.Doğu Türkistan Başkenti
Gulca‘dır. Çinliler tarafından zulüm gören Doğu Türkistan’ın Altay’a ve Hazar denizine yakın şehridir.

21.Gagauz Başkenti
Baş şehri Komrat’dır.
Gagavuzlar ya da Gagauzlar, bugünkü Moldova Cumhuriyeti’nde, başta Gagauzeli Özerk Devleti olmak üzere kuzeydoğu Bulgaristan, Ukrayna, Romanya ve Yunanistan'da yaşayan, çoğunluğu Ortodoks-Hıristiyan olan bir Türk topluluğudur.
Moldova Cumhuriyeti'ne bağlı bir özerk devlettir. Ülkeye ismini veren Gagauzlar - Gagavuzlar Oğuz Türkü kökenlidir ve Gagavuz kelimesinin Gök-oğuzdan türediği düşünülmektedir. Paul Wittek'e göre Gagavuz kelimesi Anadolu Selçuklu Hükümdarı II. İzzeddin Keykavus ile bağlantılıdır.
Şu an yaklaşık 250 bin Gagauz, eski SSCB topraklarında yerleşiktir. Büyük bir kısmı Moldova güneyindeki Bucak yöresinde yaşamaktadır. Gagavuz köyleri Ukrayna'daki Odesa ve Zaporojye illerinde, Romanya, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Kabardey'da yer almaktadır. Moldova'da "Gagavuz Cumhuriyeti" dışında, Kişinev'de 8.000, Bender'de 1.600 ve Dinyester nehrinin kuzey yakasında 3.300, Balkanlar'daki Bulgaristan ve Yunanistan'da yaklaşık 20 bin Gagavuz yaşamaktadır.
Gagauzlar Ortodoks Hıristiyan kökenli etnik Türklerdir. Bizans yazılı kaynaklarında Oğuzlar 11. yüzyılda Tuna nehrini geçip Balkanlardaki Makedonya, Paristrione, Yunanistan ve Bulgaristan'da yerleşen göçebe boyları olarak kaydedilmiştir.
11. yüzyılda Balkanlara göç eden Gagauzlar Ortodoks Hristyanlığını kabul etmişler ve daha sonra Osmanlı yönetimi altında kalmışlardır. 18. ve 19. yüzyıllarda Balkanlarda başlayan ve bağımsız olma hedefini güden hareketler sırasında Bulgarların baskısına dayanamayan Gagavuzlar, 1750-1846 yılları arasında Tuna nehri üzerinden Rusya'ya göç etmişler ve Tuna bölgelerine (1769-1791) ve Besarabya'ya (1801-1812) yerleşmişlerdir. Moldova'da yaşayan ve Türkçe konuşan, Ortodoks Hıristiyan Gagauz halkının bir bölümü 19. yüzyılın başında Türk - Rus savaşları sırasında Bulgaristan'dan Moldova'ya gelmiş ve 1906 yılındaki 15 günlük bağımsızlık dönemi dışında, sırasıyla Rus, Romen ve Sovyet yönetimi altında yaşamışlardır.
Çok sayıda tarihçi, etnograf ve dil uzmanları 13. yüzyılda Dobruca topraklarında idari merkezi Korbuna şehri olan "Dobruca Prensliği" veya "Uzi Eyalet" adı altında kurularak iki yüzyıldan fazla yaşamış devlete sahip olan Gagauzları Türk Dünyası'nın en orijinal halklarından biri olarak kabul etmektedirler.
Köylülerin ayaklanması sonunda Komrat Cumhuriyeti'nin ilan edildiği 1906 yılındaki 15 günlük bağımsızlığın dışında Gagauz halkı, Rusya İmparatorluğu, Romanya, Almanya (II. Dünya Savaşı döneminde) ve Sovyetler Birliği'nin egemenliği altında kalmıştır.
Sovyetler Birliği'nde demokrasiye yönelik değişikliklerinin başlatıldığı 1980'lerin sonunda Gagauz aydınları çevresinde yer alan millî bilinç yayılmaya başlamış olup Gagavuzların kültür ve ekonomik sorunlarının mevcudiyetini ileriye sürme imkânı ortaya çıkmıştır. Gagauz aydınlarının faal üyeleri, diğer etnik azınlıklarının gayretlerini de birleştirip 1988 yılında "Gagavuz Halkı Hareketi"ni kurmuşlardır.
1989 Mayıs ayında ilk kongresini yapan "Gagavuz Halkı" adlı hareket, güney Moldova'da başkenti Komrat olmak üzere kurulacak özerk Gagauz Cumhuriyeti'nin kendi kültürel ve ekonomik işlerini büyük ölçüde kontrol etmekle birlikte, yine Moldova'ya bağlı özerk bir yönetim talebiyle ilk önemli çıkışını yapmıştır.


22.Karakalpakistan Başkenti
Küçük bir ülke sayılan Karakalpakistan Cumhuriyetinin başkenti Nukus şehridir.
Karakalpakya veya Karakalpakistan, Özbekistan’a bağlı özerk bir cumhuriyettir. Özbekistan’ın batı kesiminde yer alır. Başkenti Nukus'tur. Karakalpakya, tarihsel Harezm topraklarını kapsar. Yüzölçümü 165.000 km'dir. Karakalpakistan'ın nüfusu yaklaşık 1.800.000'dir.

23.Irak Türkmenleri Başkenti
Kendilerine ait bir ülke olmasa’da Irak’ta yaşayan Türkmenlerin başkenti gene Irak’ın başkenti olan Erbil‘dir.

24.Kabartay Balkar Başkenti
Dillere göre farklı okunuş şekilleri olan Kabartay Balkar, bazen Kabardino Balkarya olarak’da telaffuz edilmektedir. Başkenti Nalçuk’tur.
Kabardino-Balkar Cumhuriyeti, ya da Kabardino-Balkarya, Rusya'nın 8 bölgesinden, 7 bölgeyi içeren Kuzey Kafkasya Federal Bölgesi'nde, "etnik adlar taşıyan" çokuluslu cumhuriyetlerinden biridir.

25.Kalmuk cumhuriyeti Başkenti
Bir diğer ismi Kalmukya olan bu Türki cumhuriyetin başkenti Elista‘dır. Hazar Denizi kıyısında Rusya Federasyonuna bağlı özerk bir cumhuriyettir.
Kalmukların ataları Oyratlar, Güney Sibirya steplerindeki İrtiş Nehri kıyılarından Aşağı Volga bölgesine 1630 yıllarında gelmişlerdir. Volga deltası üzerinde kuzeyde Saratov’dan güneydeki Astrahan’a kadar olan geniş steplere yerleşmiş, burada Kalmuk Hanlığı'nı kurmuşlardır.

Yerleşmelerinden 25 yıl sonra Kalmuklar Rus Çarına bağlanmışlardır. Ruslarla anlaşma yaparak, Rusya’nın güney sınırını koruma karşılığında Rus sınır yerleşimlerinde ticaret yapma ayrıcalığı kazanmışlardı. Ancak bu bağlılık daha çok sembolik kalmıştır. Kalmuk hanları genellikle “Göçebelerin Büyük Yasası” (Iki Tsaadzhin Bichig) adını verdikleri kurallara göre kendi kendine yönetim uygulamışlardır.

18. yüzyılın ortalarına doğru Ruslar Kalmukların içişlerine daha fazla karışmaya başlar. Bunun üzerine 1770 yılında son Kalmuk hanı Ubashi Han halkını anayurtları Cungarya’ya geri götürme kararı alır. Yaklaşık 168.080 kadar Kalmık Ubashi Han’ın liderliğinde Orta Asya’nın diğer ucundaki vatanlarına doğru yola çıkar. Yolda Kazaklar ve Kırgızlarla savaşan, bir taraftan da açlık ve susuzluğa maruz kalan Kalmıkların çoğu ölür. Aylarca süren zorlu yolculuğun sonunda yalnızca 66.073 kadar Kalmık, Mançuların denetimindeki Sincan’a ulaşır.

Çariçe Katerina Kalmuk Hanlığını feshederek bölgeyi Astrahan valisine bağlar. Rusya’da kalan Kalmuklar savaşlarda Rusya adına savaşmış, yavaş yavaş yerleşik bir yaşam tarzını benimsemişlerdir. Ekim Devrimi'nden sonra çoğu Beyaz Ordu saflarında çatışan Kalmıklar yurtdışına kaçar. Kalmık diasporası Türkiye'de bir süre kaldıktan sonra, Yugoslavya, Bulgaristan, Çekoslovakya ve Fransa'ya dağılır. Sovyet yönetimi geride kalanları sert bir şekilde cezalandırmış, on binlercesini idam etmiştir. Kalmukya 4 Kasım 1920'de, Sovyetler Birliği içinde özerk bir bölge olarak ilan edilir; 1935'te ise, özerk bir cumhuriyet olur. Stalin döneminde Budist manastırları kapatılır; Kalmuk dini metinleri yakılır; 1932-1933 yılları kollektivizasyon döneminde yaklaşık 60.000 kişi açlıktan ölür. II. Dünya Savaşı sırasında Kalmukya Nazi işgaline uğrar. 1943'te Sovyetler bölgeyi geri alır; Stalin Nazilerle işbirliği yaptıkları gerekçesiyle Kalmukların tümünün Orta Asya ve Sibirya'ya sürülmesini emreder. Yarısı, yolda; geriye kalanların büyük bir bölümü de Sibirya'da ölür. Ancak 1957'de Kruşçev’in izniyle yurtlarına geri dönebilimiştir. 1958'de Kalmıkya, yeniden özerk bir Sovyet Cumhuriyeti olur. Sovyetler'in çöküşünden sonra, Rusya Federasyonu'na bağlı özerk bir cumhuriyet olarak varlığını sürdürmektedir.



26.Karaçay Çerkeş Başkenti
Toplamda 11 şehre sahip Karaçay Çerkeş’in başkent şehri ise Çerkessk‘dır.
Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti Rusya Federasyonu içinde, Stavropol krayında (bölge) bir yönetim birimi (oblast) iken, 1993'de özerkleşmiş bir federe cumhuriyet durumundadır. 1864'teki büyük sürgüne 1880'lere doğru artarak katılan bölge halkı Türkiye, Suriye gibi ülkelere sıklıkla yerleşti. 1917 yılında yaşanan Bolşevik İhtilali'yle girişilen bağımsızlık hamleleri Karaçay-Çerkes bölgesinde Beyaz Ordu tarafından bastırıldı. Sonraki dönemde, Kızıl Ordu'nun egemenliği ele geçirmesiyle bölgede yaşayanlar Sovyetler Birliği yönetimine girmiş oldular. Halk, 1944 yılına kadar topraklarında özerk olarak yaşadı; ancak 2. dünya savaşından sonra 1944 yılında "Karaçaylar" kitle halinde Adıge ve Abhazlardan da bazı aileler Orta Asya'nın çeşitli bölgelerine ve Kazakistan'a sürüldüler.Bu ikinci sürgün sonrası nüfusta önemli bir kayıp oldu; neredeyse yarı yarıya azaldı. 1957'de sürgünden dönen halk, bölgeye yeniden yerleşmeye başladı. Bunun sonucunda Karaçay-Çerkes Özerk Yönetim Birimi kuruldu. Bugün özerk cumhuriyetin nüfusunun %30'unu Turani kökenli Karaçaylar, %10'unu Adıgeler, %45'ini Ruslar ve kalan %15'lik kısmını Abhaz ve Nogay grupları oluşturur. Bölgede küçük oranda Rum nüfusu da mevcuttur. Karaçay-Çerkes bölgesi, 1992 yılında federasyon anlaşması gereği cumhuriyet statüsüne yükseltilmiştir.
Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti'nin, batı ve kuzeybatıdan Krasnodar krayı, kuzeydoğudan Stavropol krayı, güneyden Gürcüstan ve Abhazya, doğudan Kabardey-Balkar Federe Cumhuriyeti ile sınırları vardır.
Ülke kuzeyden güneye yükselirken Abhazya ve Gürcüstan sınırında en yüksek kesime ulaşır. Bu yüksek kesim, Abhazya ve Gürcüstan sınırında bir duvar halini alır. Karaçay-Çerkes, Kabardey-Balkar Cumhuriyetleri topraklarının birleştiği bir yerde bulunan Elbrus, Dıh Tav, Dombay(4407 m.) bu dik silsile üzerindeki önemli doruklardır. 2200 metreye kadar çam, ladin ve köknar ormanları ile kaplı olan dağların daha yukarılarında Alp tipi otlak ve yaylalar bulunmaktadır. 3100 metrenün üstü ise buzullarla kaplıdır. Buzullarla beslenen Kuban (Psıj) nehrinin, Uçkulan, Hurzuk, Davut, Teberda, Arhız ve Laba kolları Karaçay-Çerkes Cumhuriyetinden doğmaktadır. Yine bu Cumhuriyet topraklarından doğan Kuma (Guim) Irmağı da Hazar denizine dökülür.
Bölge topraklarında yükselen zirvelerde buzullar da bulunmaktadır. Bunların en önemlileri Bızıngı ve Alibek'tir. Karaçay-Çerkes'te dağlar çam, köknar ve ladin ormanlarıyla kaplıdır. Karadeniz'e dökülen Kuban Irmağı'nın kaynak kısmını oluşturan akarsular (Kuban, Zelenchuk), Karaçay-Çerkes Özerk Cumhuriyeti'nin topraklarını sular.
Cumhuriyetin başkenti olan Çerkesk, Kuban Irmağı kenarında bir Kazak köyü olarak Stanitsa Batalpaşinskaya (Battal Paşa Köyü) adıyla kurulmuştur. Köyün adı 1931'de değiştirilerek Çerkesk denmeye başlamıştır. Yaklaşık 120.000 nüfusu olan Çerkesk sanayi (gıda, metalurji ve kimya) ve kültür şehridir.
Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti'nde 59 bin öğrencinin okuduğu 181 ortaokul, 5.100 öğrenciye eğitim veren teknik okul ve 4.100 öğrencili bir üniversite bulunmaktadır. Yılda Karaçay dilinde 47 bin, Adıge dilinde 6 bin kitap basılmaktadır. İlaveten Karaçay dilinde yayınlanan 2 dergi ile bir gazetenin tirajı oldukça yüksektir. Bu bölgede 200 kütüphane, 240 kulüp, çok sayıda müze ve tiyatrolar bulunmaktadır. Bölgede yaşayan Adıgeler Adıge dilinin Kabardey diyalektiğine yakın bir dil konuşurken, Karaçaylar Türk dilinin Kıpçak diyalektiğine giren dillerde konuşurlar.
Nüfusunun 55.000'i Adıge kökenli (Kabardey, Besleney), 35.000'i Abaza (Abazin), 160.000'i Karaçay, 13.000'i Nogay ve geri kalanı ise Rus, Ukraynalı, Oset, Ermeni ve diğer halklardan oluşur.
Ülke topraklarında yaşayan nüfusun büyük kısmını İslam dinine mensup olanlar oluşturur. Müslüman halk büyük oranda Sünni olup, Hanefi mezhebine bağlıdır.
Ülkenin temel geçim kaynağını, tarım ve hayvancılık (koyun ve sığır) teşkil eder. Hububat, şeker pancarı, ayçiçeği, patates ve sebze en çok ekilen tarım ürünleridir. Ülkede 1989 yılı itibariyle 283 bin baş sığır, 28 bin baş koyun ve keçi, 20 bin baş at yetiştirilmiştir. Dünyaca ünlü Kafkas-Adıge atları Karaçay-Çerkes Cumhuriyetinde de yılda 20.000 ler seviyesinde yetiştirilmektedir. Keza koyun ve köpek yetiştiriciliği de önemli bir uğraştır. Ayrıca cumhuriyet toprakları içindeki Kafkas dağları önemli bir dağ turizmi potansiyeli oluşturmaktadır.
Karaçay-Çerkes Özerk Cumhuriyeti, yeraltı kaynakları bakımından zengin sayılır. Özellikle kömür, bakır, çinko, mermer, çimento, uranyum ve altın maden yatakları vardır. Petrokimya, gıda, makine ve tekstil sanayii gelişmiş olup, mevcut sanayi tesislerinin %65'i başkent Çerkesk şehri çevresindedir.

27.Moğolistan Başkenti
Türki Cumhuriyetler arasında en fazla yüz ölçümüne sahip olan ülke Moğolistan’da başkent Ulanbator’dur.