Bedia Muvahhit

Türkiye'nin ilk müslüman kadın oyuncusudur.
Bedia Muvahhit, 16 Ocak 1897 tarihinde İstanbul’da Moda’da doğmuştur. Asıl adı Emine Bedia Şekip’dir. Babası, İstinaf Mahkemesi Müddeiumumisi Şekip Bey, annesi Refika Hanım’dır. Küçük yaşta özel derslerle Fransızca ve Rumca öğrendi. Büyükada’daki Saint Antoine’da başlayan öğrenimini, Kadıköy Moda’daki Terakki Mektebi ve Notre Dame de Sion Lisesi'nde okuyarak tamamlamıştır.

Türkiye’de yeni kurulan Telefon Şirketi’ne 1914 yılında alınan ilk Türk kadınları arasında yer aldı.

1914'te yeni kurulan Darülbedayi'ye girdi. Dârülbedayi'nin 1923 yılında İzmir turnesi sırasında İzmir’de bulunan Atatürk'ün, Türk kadınlarının neden sahneye çıkmadıklarını sorması üzerine, bir gece içinde hazırlanarak İbnürrefik Ahmed Nuri'nin (Refik Ahmet Nuri Sekizinci) Ceza Kanunu eserinde Sacide rolünü oynadı. Böylece Cumhuriyet döneminde sahneye çıkan ilk müslüman türk kadını oldu. 1923'te, Ceza Kanunu adlı oyunla sahneye çıkmasıyla tiyatro yaşamı da başlamış oldu. İlk filmi, 1923 yılında Muhsin Ertuğrul'un teklifiyle başladığı Halide Edip Adıvar'ın Ateşten Gömlek romanından sinemaya uyarlanan filmdir. Aynı yıl Dârülbedayi'de Shakespeare'in Othello'sunda Desdemona rolüne çıktı (6 Aralık 1923). Bu tarihten itibaren Dârülbedayi'de sürekli olarak çalıştı. Yurt dışındaki turnelere katıldı; Atina'da Desdemona'yı Rumca oynadı. Birçok tiyatro eserini tercüme veya adapte etti.

1921 yılında Erenköy Kız Lisesi'nde Fransızca öğretmenliğine başladı. Yine 1921 yılında Darülbedayi sahnesinde izlediği bir oyun sonrası imzalı resmini istediği aktör Ahmet Refet Muvahhit ile evlendi. Bu evliliğinden Şuayip Sina Arbel (d.1922, ö. 1991) adında bir oğlu vardı. 1927 yılında eşinin ölümünden sonra, ikinci evliliğini 1933 yılında Şehir Tiyatroları’nda besteci ve piyanist olarak çalışan Avusturyalı Ferdi Ştatzer ile yaptı. Bu evliliği 1951 yılına kadar 18 yıl sürdü ve boşandılar. Boşandıktan sonra tekrar Muvahhit soyadını aldı.

Bedia Muvahhit, 1950 ve 1973 yıllarında iki kez jübile yaptı; Sanat yaşamı boyunca 200'ün üzerinde oyunda ve sayısız sinema filminde rol aldı. Bedia Muvahhit, 1975 yılında Şehir Tiyatroları'ndan emekli oldu. 1980 yılında Dünya Tiyatro Günü Ulusal Bildirisi’ni hazırladı. 1981 yılında Atatürk Sanat Armağanı’na layık görüldü, 1987 yılında ise Devlet Sanatçısı oldu.

1988 yılında “İstanbul Sinema Günleri” festivali jürisi “Altın Lâle Ödülü”ne layik buldu.

Bedia Muvahhit, bir ev kazası sonrası kaldırıldığı İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Hastanesi’nde 20 Ocak 1994 günü 97 yaşında yaşama gözlerini yumdu.

Ölümünden dört gün sonra da, Beyoğlu’ndaki Küçük Sahne Binası içindeki sahneye adı verildi. 1995 yılından itibaren Türk Kadınlar Birliği onun adını yaşatmak için, sahnelerimizde, “İlk önemli rolünü” oynayan genç kadın oyunculara her yıl “Bedia Muvahhit Tiyatro Ödülü” vermektedir.

Bazı kaynaklar 1916-1917 de Sedat Simavi'nin yönettiği ilk konulu Türk Filmleri Casus ve Pençe'de Neyyire Neyir ile birlikte Bedia Muvahhit'in de oynadığını yazarlar. Sessiz çekilen, kopyaları kayıp olan bu filmler, Sessiz Türk Sinemasının hakkında en az şey bilinen filmleridir.

Bedia Muvahhit’in hayat hikayesi, 1993 yılında Gökhan Akçura tarafindan, İstanbul Büyükşehir Belediyesi adına kitaplaştırıldı.

Bedia Muvahhit anısına Posta Pulu bastırılan ender sanatçılardan biriydi.

Tiyatro oyunları :
Hisse-i Şayia, Taş Parçası, Aktör Kin, Yorgaki Dandini, Hamlet, Devlet Kuşu, On İkinci Gece, Matmazel Julie, Aynaroz Kadısı, Hortlaklar, Mürai, Tersine Akan Nehir, Bir Kavuk Devrildi, Venedik Taciri, Fermanlı Deli Hazretleri, Mum Söndü, Bir Ölü Evi, Otello, Kafes Arkasında, Kafatası, Lüküs Hayat, Yarasa, Müfettiş, Saz-Caz, Mırnav, Ayaktakımı Arasında, Tebeşir Dairesi, Ahududu, Küçük Şehir, Oyun İçinde Oyun, Deli Saraylı, Kibarlık Budalası, Sana Rey Veriyorum, Deli Dolu, Suç ve Ceza, Çifte Keramet, Dama Çıkmış Bir Güzel, Gecikenler, Hanımlar Terzihanesi, Ceza Kanunu, İpekçi Merhum, ihtiras Tramvayı, Gavanult’tan Sevda Hanım, Zevcem (1923), Fırıldak (1924), Coolus’tan İstanbul havası (1924), feldau’dan Evdeki Pazar, Onlar Ermiş Muradına (1931), Robert de Flers’den Geçti Borun Pazarı (1930), nancey’den Yukarı Köşk (1945), Birabeau’dan Oğlumuz (1938-1939), Densy Amiel’den Arılar.

Filmleri :
1917 - Pençe
1917 - Casus
1923 - Ateşten Gömlek
1931 - İstanbul Sokaklarında
1933 - Karım Beni Aldatırsa
1953 - Beklenen Şarkı
1954 - Paydos
1955 - Yaşlı Gözler
1955 - Son Beste
1955 - Gülmeyen Yüzler
1961 - Çapkınlar
1962 - Gönül Ferman Dinlemez
1962 - Bir Gecelik Gelin
1962 - Belalı Torun
1963 - Barut Fıçısı
1963 - Genç Kızlar
1964 - İstanbul Kaldırımları
1964 - Kaynana Zırıltısı
1964 - Manyaklar Köşkü
1964 - Gençlik Rüzgarı
1964 - Halk Çocuğu
1964 - Anasının Kuzusu
1964 - Gel Barışalım
1964 - Sarı Kızla Kopuk Ahmet
1964 - Hizmetçi Dediğin Böyle Olur
1965 - Hep O Şarkı
1965 - Sevinç Gözyaşları
1966 - Bozuk Düzen
1966 - Aşkın Gözyaşları
1966 - Çalıkuşu
1966 - Sokak Kızı
1966 - O Kadın
1966 - Sevgilim Artist Olunca
1966 - Şoförün Kızı
1967 - Evlat Uğruna
1967 - Sen Benimsin
1967 - Zehirli Hayat
1968 - Dünyanın En Güzel Kadını
1968 - Katip
1969 - Ateşli Çingene
1969 - Esmerin Tadı Sarışının Adı
1969 - Lekeli Melek
1969 - Son Mektup
1969 - Tatlı Sevgilim
1970 - Yumurcak

Kaynak:Biyografi.info