Caca Bey

Bilim adamı ve devlet adamı olan Caca Bey, 1271-1272 yıllarında Kırşehir’ Caca Bey Medresesi’ni yaptırdı. Türkçe eğitim veren devrin fakültesi gözüyle bakılan bu binada astronomi araştırmaları yapılıyor, matematik, fizik, kimya gibi konularda eğitim veriyordu.

Caca Bey, 1240 yılında Kırşehir, İskilip’de Anadolu Selçuklu Devleti döneminde IV. Kılıç Arslan zamanında Ceceli aşiretinin beyi olan Emir Bahaddin Caca’nın oğlu olarak doğmuştur. Asıl ve tam adı Cacaoğlu Nureddin Cebrail’dir.

Genç yaşında zekâsını göstererek üstün hizmetlerde bulunan Caca Bey, kısa zamanda büyükler arasına karıştı. 1273 yılında karşılaştığı Mevlana, yazdığı mektupta onu övmüş, başarısını tescil etmiştir. Aralarındaki birçok görüşmede de bu konuyu dile getirmiştir. Yönetim işlerinde Türkçe konuşan, emirleri ve devlet yazışmalarında Türkçe yazan Caca Bey, kendi idaresinde olan Hacı Bektaşi Veli ile de 1270 yılında ilgilenmiş, onu himaye etmiştir.

Anadolu Selçuklu Devleti’nin son yıllarında düzen bozulduğu için iller valiler, beyler, emirlikler ile yönetiliyordu. Eskişehir Emiri olarak görülen Caca Bey, bir süre Tokat’ta kaldıktan sonra Kırşehir’e bey olmuştur.

Kırşehir Beyi iken, Emirhor olan Eseddedin İsyanı’nı bastırdı. Elbistan Savaşı’na katıldı. Orada Mısır Memlük Sultanı Baybars’a esir düştü. Baybars bütün esirleri serbest bırakınca Caca Bey Şam’dan Kırşehir’e döndü. Bir hükümdar gibi Kırşehir’de hüküm süren Caca Bey’in ünü, kısa sürede her tarafa yayıldı.

Anadolu’da bir çok hayır kurumu yaptıran Caca Bey, Eskişehir’de bir cami ve bir han yaptırmış, 17 cami ve zaviyeyi de onarıma almıştır. Erzurum, Eskişehir, Tokat, Kayseri, Konya da birçok köprü, cami, medrese, hayır kurumları ve günümüze kadar kalan anıtlar yaptırılmıştır.

Kırşehir’de bu gün bir mimari anıt olarak yükselen Caca Bey Medresesi’ni de Caca Bey 1271-1272 yıllarında yaptırmıştır. Yapı daha sonra camiye çevrilmiştir. Timur İmparatorluğu 4. sultanı Türk bilim adamı Uluğ Bey’in Batı Türkistan’da kurduğu medrese ne ise, Caca Bey’in kurduğu bu bilim merkezi de aynı derecede öneme sahiptir. Birkaç kez onarılmış olup, minaresindeki mavi çiniler nedeniyle halk arasında cıncıklı camii adı ile anılmaktadır. Medrese kesme taştan yapılmış olup kare planlıdır.

Devrin fakültesi gözüyle bakılan bu binada Türkçe eğitimi veriyordu. Arapça ve Acem dili ile de eserleri vardır. Ayrıca İslam Hukuku ile felsefe ve tasavvuf dersleri de öğretiliyordu. Döneminde astronomi yüksek okulu olarak hizmet vermiştir. Kubbesi açık ve altında bir kuyunun bulunduğu Cacabey Medresesi’nde kuyuya yansıyan yıldızlar incelenir, bunlar üzerinde araştırmalar yapılırdı. Bundan anlaşıldığına göre, bu medrese o dönemlerde astronomi araştırmaları yapılıyor, matematik, fizik, kimya gibi konularda eğitim veriyordu. O dönemin Üniversitesi idi.

Caca Bey, 1301 yılında Kırşehir’e saldıran Bizanslılar ile Ankara’da civarında savaşırken 61 yaşında ölmüştür. Naaşı Kırşehir’e getirilerek 1272’de yaptırdığı medresenin yanındaki türbeye defnedildi.

Kaynak:Biyografi.info