Cezzar Ahmet Paşa

Cezzar Ahmet Paşa, 1799 yılında Napolyon Bonapart'a karşı Akka Kalesi'ni savunarak büyük bir zafer kazanmıştır.

Cezzar Ahmet Paşa, 1708 yılında Bosna'da Boşnak bir ailede doğmuştur. Gençliğinde İstanbul'a giderek Hekimoğlu Ali Paşa'nın hizmetinde bulundu. Gençliğinde İstanbul’da berberlik de yaptı. 1756 yılında onunla birlikte Mısır'a gitti. 1758 yılında Kahire seyhulbeledi Bulutkapan Ali Bey'in adamlarından Buhayre kaşifi Abdullah Bey'in hizmetine girdi.

Cezzar Ahmet Paşa, Cidde yöresinde isyan eden Bedevilere karşı savaşlara katıldı. Abdullah Bey'in isyancı Bedeviler tarafından öldürülmesi sonucu onun yerine Buhayre kaşifliğine getirildi. Misilleme olarak 70 kadar Bedevi'yi öldürdü. Bu nedenle kendisine Arapça'da "deve kasabı" manasına gelen Cezzar lakabı takıldı. Bulutkapan Ali Bey, Cezzar Ahmet Paşa'nın isyanı bastırmadaki cesaretini beğenip kendisini beyleri arasına dahil etti.

1768 yılında Cezzar Ahmet Paşa, Memlükler arasındaki entrikalara karıştı. Bu sırada hizmetinde bulunduğu Salih Bey'i öldürmekle görevlendirildi. Bulutkapan Ali Bey'in intikam alacağını öğrenince Kahire'de barınamayacağını anladı ve Cezayirli kıyafetiyle Anadolu'ya kaçtı. Bir ara gizlice Mısır'dan Buheyre'ye döndü ve Hunadî aşiretinden kız alıp kendini Bulutkapan Ali Bey'in gazabından korumaya çalıştı.

Ali Bey'in baskısı üzerine Suriye'ye kaçtı. Orada yerel aşiretlerden Sibaboğullarına sığındı. Daha sonra Beyrut ve Sayda hakimi Emir Mansur'un, ardından da Şam muhafızı Osman Paşa'nın hizmetinde bulundu. O sıralar, Tahir Ömer, Zeydan ve Şahap aileleri Suriye’de ayaklanarak devletin başına dert açmışlardı. Bu ayaklanmaları bastırma görevi Cezzar Ahmed Paşa’ya verildi. Yörede Tahir Ömer tarafından başlatılan büyük ayaklanmanın bastırılmasında büyük rol oynadı. Daha sonra Akka'ya yerleşti.

1772 yılında sahil muhafızı oldu. Bu dönemde Rus donanmasına ve Zahir Ömer'e karşı Beyrut'u savunmakla görevlendirildi. Bu vazifesini yapmaktayken Beyrut'ta egemen bir ayan olmaya çalıştı. Fakat bu girişimleri sonuçsuz kaldı. Bu başarısızlık nedeniyle 1773 yılında Beyrut'u terk etmek zorunda kaldı. Akka civarında bulunan Zahir Ömer'e sığındı. Daha sonra bulduğu ilk fırsatta Şam'a kaçtı.

1775 yılında Akka muhafızlığına, kısa bir süre sonra da vezir olarak Sayda beylerbeyliğine getirildi. Lübnan, Ürdün ve Filistin'deki karışıklıkları yatıştırdı. Bu başarıları nedeniyle Şam Beylerbeyliği'ne atandı. Sonra da vezirlik rütbesi verilerek, 1776 yılında Sayda Valiliği'ne atadı. Burada kuvvetli bir ordu kuran Cezzar Ahmet Paşa, küçük bir donanma da yaptırarak âdetâ bağımsız bir şekilde hareket etti. Suriye’de güvenliği sağladıktan bir süre sonra, Hac Emirliği ile Şam Valiliği’ne getirildi (1785). Ancak Şam’da oturmuyor, kendisi için daha güvenli saydığı Akkâ Kalesi’nde kalıyordu.

Napolyon Bonapart komutasındaki Fransız ordusu 1798 yılında Mısır'ı işgale başlayınca, Osmanlı Devleti Cezzar Ahmed Paşa'dan bölgede yığınak yapmasını istedi.

Bu sırada Napolyon Bonapart, El-Ariş, Gazze ve Yafa'yı işgal etmiş, Mart 1799'da Akka önüne gelmişti. İki aydan fazla süren kuşatma, Osmanlı donanması ve Padişah III. Selim’in gönderdiği 3000 kişilik Nizam-ı Cedid ordusundan destek gören Cezzar Ahmet Paşa'nın güçlü savunması karşısında başarısızlıkla sonuçlandı. Bunun üzerine Napolyon Bonapart, 21 Mayıs 1799 tarihinde Akka'dan Mısır’a çekilmek zorunda kaldı.

Cezzar Ahmet Paşa’nın karşısında ilk yenilgisini yaşayan Napolyon Bonapart: ''Akka’da durdurulmasaydım, bütün Doğu’yu ele geçirebilirdim!'' sözünü söylemiştir.

Akka zaferinden sonra düzenlenen Mısır seferine kendisinin memur edilmesini beklemekteydi. Fakat bu sırada Sadrazam Yusuf Ziya Paşa’nın Mısır seferi seraskerliğine atanması, Cezzar’ı hayal kırıklığına uğrattı. Bu yüzden, Sadrazam Yusuf Ziya Paşa’ya gerekli yardımları zamanında yapmadığı söylenir. Bununla birlikte Cezzar, devletin güvendiği komutanlar arasına katılmıştı. O sırada başkaldıran Hicaz Vehhabilerinin durdurulması görevi Cezzar Ahmed Paşa’ya verildi. Cezzar, sefer hazırlıklarını sürdürürken, hastalandı. Bu yüzden Süleyman Paşa’yı kendisinin yerine gönderdi.

Cezzar Ahmet Paşa 7 Mayıs 1804 tarihinde 96 yaşında Akka’da vefat etti. Ölümüne kadar Akka Beylerbeyliği görevini yürütmüştür.

Cezzar Ahmet Paşa, zekî, dirâyetli, anlayışlı bir insan olup, birçok meseleleri önceden sezmek kâbiliyetine sâhipti. İdâre ettiği yerlerde adâletle asâyişi temin ederdi. Akka, Sayda ve Beyrut’u tahkim ettiği gibi, Akka’da mükemmel bir câmi, bir çarşı ve birçok çeşme ve sebil yaptırmak sûretiyle îmâr işlerine de önem verdi.

Kaynak:Biyografi.info