Faik Üstünidman

Faik Üstünidman, İlk Türk Beden Eğitimi Öğretmenidir. ‘Şeyhül İdman’

Faik Üstünidman, 1858 yılında İstanbul'da doğmuştur. Tam adı Ali Faik Üstünidman’dır. Babası Maliye Nezareti'ne bağlı Düyun-ı Umumiye muhasebecilerinden Mesud Bey annesi ise Lalidur Hanımdı. 1870 yılında 12 yaşında iken Mekteb-i Sultani'ye (Galatasaray Lisesi) giren Faik Üstünidman, burada geçirdiği 8 yıl boyunca özellikle jimnastiğe merak salarak, önce okulun ilk jimnastik hocası olan M.Curel'den ve daha sonra onun yerine gelen, önceleri yüzbaşı rütbesiyle Tophane Sanayi Mektebi' nde jimnastik ve yüzme hocalığı yapan Fransız M. Mouiraux'dan ve jimnastik öğretmeni Martiettini'den dersler aldı.

Faik Üstünidman, Mekteb-i Sultani'den 1878 yılında (Galatasaray Lisesi) mezun olduktan sonra 1879 yılında Alman Elçiliği tarafından düzenlenen ve heyette Alman hocaların da yer aldığı bir sınavı kazanarak, Almanya’da Berlin Jimnastik Öğretmen Okulu'nda eğitim gördü ve daha sonra Mekteb-i Sultani'ye Beden Eğitimi hocası olarak atandı. 1908 yılında II. Meşrutiyet'in ilanı sonrası ders programlarından beden eğitimi dersinin kaldırılmasından sonra Galatasaray Lisesi'ndeki görevine son verildi. Galatasaray Lisesi'nde tam 45 sene aralıksız hocalık yaptıktan sonra 1924 yılında emekli oldu. 1925 yılında Türkiye İdman Federasyonu tarafından kendisine 'İdmancılar Şeyhi' unvanı verildi.

Faik Üstünidman, Berlin Jimnastik Öğretmen Okulu'nda eğitim gördüğü sırada beden eğitimi üzerine Batı'daki son gelişmeleri yerinde izlemiş, özellikle aletli ve aletsiz jimnastik hakkındaki yeni yöntemleri dönüşte Galatasaray Lisesi'nde tatbik etmek üzere öğrenmiş ve bizzat uygulamıştır. Hokey sporunu Mekteb-i Sultani’ye getirdiği ve okula tenis kortları yaptırdığı da yine birçok kaynakta belirtilmektedir.

Almanca ve Fransızca’yı ileri düzeyde bilen Faik Üstünidman, 1898 ve 1903 yılında Umur-ı Maliye tercümanlığı görevi ile iki kez Avrupa'ya gönderildi. Berlin, Paris, Leipzig ve Viyana'da beden eğitimi hareketlerini yakından inceleme olanağı buldu. Avrupa'da çeşitli yayın organlarında Türkiye'deki spor faaliyetleri hakkında birçok yazısı çıktı.

Osmanlı Devleti’nde ilk jimnastik bayramı Ali Faik Bey (Faik Üstünidman) tarafından tertip edilmiş ve belirli dönemlerde devam ettirilmişti. Padişah tarafından okullara verilen bir ziyafet vesilesiyle Tophane-i Âmire, Mızıka Muallimi merhum Tacettin’in de himmet ve yardımıyla Kâğıthane’de yapılan bir toplantıda Mekteb-i Sultani öğrencileri toplu bir halde jimnastik, paralel, barfiks ve gülle hareketleri yapmışlar ve bu gösteriler halk tarafından da ilgiyle izlenmişti.

1908 yılında II. Meşrutiyet'in ilanı sonrası ders programlarından beden eğitimi dersinin kaldırılmasından sonra Galatasaray Lisesi'ndeki görevine son verildi.

Faik Üstünidman, sporla ilgili 6 kitap yazmıştı, ancak bunlardan iki tanesini yayınlatabilmişti (Jimnastik Yahut Riyazeti Bedeniye ve Jimnastik Mecmua-i Eşkâli). Basılmamış eserleri ise şu şekildedir: “Amud-i Fikari’nin Su-i Teşekkülatı”, “Ecdadımız”, “Jimnastik Tarihi” ve “Jimnastik İlminde Tahariri-i Hakikat”

“Jimnastik Yahut Riyazeti Bedeniye” isimli kitabı batılı anlamda ilk kitabı olup, 1891 yılında yayınlanmıştı. Ekol olarak Alman ekolünü savunurken, Selim Sırrı Tarcanİsveç ekolünü savunmuştur.

Servet-i Fünun dergisinin çıkmasıyla birlikte bu dergide yazılarda yayınlamıştı. Ayrıca o dönemin ilk spor dergilerinden olan İdman dergisine de jimnastikle ilgili makaleler yazmıştı. “Olmaya Devlet Cihanda Bir Nefes Sıhhat Gibi” isimli makalesi 1913 yılında bu dergide 2 sayı halinde yayınlanmıştı.

Faik Üstünidman, yazar ve filozof Mina Urgan'ın babası olan Fecr-i Ati şairi Tahsin Nahit'in dayısıdır.

1891 yılında "Riyaziyat-ı Bedeniyye" adlı ilk spor kitabını yayınlayan Faik Üstünidman, 1899 yılında Beyoğlu'nda ilk jimnastik salonunu açtı. Burada askeri okullarda beden eğitimi öğretmenliği yapan Mazhar Kazancı ile tanıştı. Faik Üstünidman, Ali Sami Yen, Rıza Tevfik Bölükbaşı ve Selim Sırrı Tarcan gibi sporcuların da hocasıdır.

Son yıllarını gözlerini kaybetmiş bir halde, sıkıntılar içerisinde geçiren Faik Üstünidman, 2 Aralık 1942 tarihinde İstanbul’da Kadıköy'deki evinde 84 yaşında ölmüştür.

Kitapları :
1891 - Jimnastik Yahut Riyazet-i Bedeniyye
Jimnastik Mecmua-i Eşkali


Kaynak:Biyografi.info