Francesco Petrarca

Francesco Petrarca, döneminin en büyük bilgini sayılan, hümanizmin kurucu babası olarak anılan İtalyan düşünür ve şairdir.

Francesco Petrarca, 20 Temmuz 1304 tarihinde Arezzo, İtalya’da doğmuştur. Babası Noter Petracco di Parenzo, annesi Eletta Canigiani'dir. Francesco Petrarca, dönemin seçkin hocalarından İtalyan yazar ve noter Convenevole da Prato'dan dilbilgisi dersleri aldı. Okul eğitimine Carpentras'da başlayan Francesco Petrarca daha sonra babasının ısrarıyla 1316 yılında Fransa'nın Montpellier kentinde olan Montpellier Üniversitesi'nde hukuk öğrenimine kardeşi Gherardo ile birlikte başlar ama klasik kültüre olan ilgisi çok daha yoğundur. Ardından kardeşi Gherardo ile birlikte İtalya'ya dönerek, öğrenimini Bologna Üniversitesi'nde sürdürdü.

Hukuk öğrenimini tamamlamak için 1320 yılında gittiği Bologna'dan, babasının 1326 yılında ölümü üzerine, bir daha dönmemek üzere ayrılıp Avignon'a gitti. Hukuk öğrenimine son vererek edebiyata yöneldi.

Francesco Petrarca, döneminin en büyük bilgini sayılan, hümanizmin kurucu babası olarak anılan İtalyan düşünür ve şairdir. Dante Alighieri ve Giovanni Boccaccio gibi, modern İtalyan dilinin oluşumuna katkıda bulunmuştur. Ayrıca Orta Çağ için “Karanlık Çağlar” deyimini ilk kullanan kişinin Francesco Petrarca olduğu sıkça söylenmektedir.

Orta Çağ'ın sonlarında İtalya'da Rönesans'ı başlatan Dante Alighieri, Francesco Petrarca ve Giovanni Boccaccio'dur. Yüzyıllardır Latincenin bir lehçesi olarak varlığını sürdüren İtalyan dili, ancak XIII. yüzyıldan sonra bir edebiyat dili hâline gelmiştir. Bunda Toskana lençesiyle yazan Dante Alighieri, Francesco Petrarca ve Giovanni Boccaccio'nın payı büyüktür.

Dante Alighieri destanda, Francesco Petrarca şiirde ve Giovanni Boccaccio düzyazıda sanatlarının doruğuna ulaşırken, aynı zamanda Rönesans'a giden yolu da açmış olurlar. “Yeniden doğuş” anlamına gelen “Rönesans”, Batı Avrupa ülkelerinde, XV. yüzyıl sonundan XVII. yüzyıl başına kadar süren, bilimde, sanatta büyük bir canlanmanın ortaya çıktığı dönemdir.

Francesco Petrarca'nın bilinen ilk şiirleri, annesinin ölümü üzerine Montpellier ve Bologna'da yazdıklarıdır.

Avignon'a yerleşen Francesco Petrarca, kilisede küçük bazı görevler aldı. 1330 yılında Kardinal Giovanni Colonna'nın hizmetine girdi. Bu görevi 1347-1348 yılına kadar devam etti. Birçok şiirine konu oluşturan Laura'yı ilk kez 1327 yılında Avignon'daki St. Clare Kilisesi'nde görüp âşık olmuştu, ama ulaşamadığı bu kadının kimliğini hiçbir zaman açıklamadı. Bu aşkı anlatan İtalyanca şiirlerini topladığı Rime'yi (Şiirler) yerel dilde yazılmış olduğu için küçümsüyormuş gibi görünmesine karşın, yaşamı boyunca genişletti ve zaman zaman yeniden gözden geçirdi.

1333 yılında Fransa, Flandre (Belçika), Brabant (Hollanda'nın güneyi) ve Rheinland'ı (Almanya) kapsayan bir Kuzey Avrupa yolculuğuna çıktı, birçok bilgini ziyaret etti ve "kaybolmuş" bazı klasik elyazmalarını bulabilmek için manastır kitaplıklarında araştırmalar yaptı. Liege'de Cicero'nun (Marcus Tullius Cicero) iki konuşmasının nüshalarını buldu.

Francesco Petrarca, klasik kültür ile Hıristiyanlık arasındaki sürekliliğin kararlı bir savunucusuydu. Klasik kültürü zengin bir vaat, Hıristiyanlığı onun ilahi tecellisi olarak görüyordu. Görünüşte çelişen bu iki ideali bir senteze ulaştırmasıyla, Avrupa hümanizmi olarak bilinen harekelin kurucusu ve önemli bir temsilcisi olmaya hak kazanmıştı. Ortaçağ skolastik düşüncesinin içine düştüğü kısır ve sonu gelmez diyalektik tartışmalara karşı çıkarak, aydınlanmayı klasik dünyanın ahlak anlayışında aradı.

Aralık 1336'da Colonna ailesinin konuğu olarak Roma'ya ilk yolculuğunu yaptı.

Francesco Petrarca, 1337 yılında Fransa'nın güneydoğusunda Vaucluse'de, Sorgue Irmağı kıyısında küçük bir ev satın aldı. Aynı yıl, evlilik dışı bir ilişkiden ilk oğlu Giovanni dünyaya geldi..

Laura adlı yüceltilmiş sevgiliye yazdığı şiirleriyle Rönesans lirik şiirinin gelişmesinde önemli bir rol oynamıştır. 1348'deki Büyük Veba Salgını birçok dostuyla birlikte Laura'nın da ölümüne neden oldu.

Petrarca'nın yazdıklarını sık sık gözden geçirerek değişiklikler yapma alışkanlığı, yapıtlarının tarihlendirilmesini zorlaştırır. Sonradan Epislolae metricae'de (Manzum Mektuplar) topladığı, altılı ölçüyle yazılmış 66 manzum Latince mektuptan birçoğunu ve sonradan Rime'de toplanan, Laura'ya olan aşkını dile getirdiği İtalyanca şiirlerden bazılarını Vauciuse'e gitmeden önce yazmıştı. Vaucluse'de, II. Pön Savaşı'nı (İÖ 218-204) konu alan Africa adlı epik şiiriyle Roma tarihinden kahramanların yaşamöykülerini anlattığı De viris illustribus'u (Ünlü Kişiler Üzerine) yazmaya başladı. Klasik dönem Eski Ahit ve Hıristiyanlık idealleri arasındaki sürekliliği vurgulamak amacıyla, daha sonra bu kitabı Adem'den başlayarak tarihteki bütün ünlü kişileri kapsayacak biçimde genişletti.

Francesco Petrarca'nın bilgin olarak ünü çok yayılmıştı. 1341'de de, Roma'daki Capitolino Tepesinde şair olarak taç giydi. Bir süre Parma ve Selvapiana'da kaldıktan sonra 1343'te Avignon'a döndü. Kara Veba’nın hüküm sürdüğü 1348 yılının Ocak ayında Verona’dadır. Mart ayında Parma’ya döndü. 19 Mayıs’ta, Laura’nın ve aralarında Kardinal Colonna’nın da bulunduğu pek çok dostunun ve koruyucusunun ölüm haberini aldı. Veba ve birçok dostunu yitirmesi, onu “Ölümün Utkusu”nu yazmaya yönlendirdi.

Petrarca, 1350'de Roma'ya hacca gitmek için Parma’dan yola çıktı. Floransa’da Giovanni Boccaccio’yla tanıştı; ömür boyu sürecek olan bir dostluğun başlangıcıdır bu. 1351'de Roma'ya yaptığı hac yolculuğundan döndükten sonra yeniden Vaucluse'e yerleşti ve Rime'ye yeni bir düzen vermeye çalıştı. Rime in vita di Laura (Laura'nın Sağlığındaki Şiirler) ve Rime in morte di Laura (Laura'nın Ölümünden Sonraki Şiirler) olarak ikiye ayırmış olduğu şiirleri, bu kez kendi ruhsal gelişimini yansıtacak biçimde yeniden düzenledi.

Petrarca Vaucluse'de, 1350'de başladığı Epislolae metricae üzerinde çalışmayı sürdürdü. Bir yandan da okullardaki yaygın Aristotalesçiliğe karşı klasik yazarların manevi değerini vurguladığı ve litterae humanae'c (insani bilimler) dayalı yeni bir eğitim anlayışını savunduğu için kendisine cephe alan tutucularla polemiğe girdi. Gene bu dönemde, insan ruhunun dünyevi tutkulardan sıyrılarak Tanrı'ya ulaşma sürecini daha genel bir biçimde ele alan Trionfi (Zaferler) şiirine başladı.

Petrarca, 1353’te İtalya’ya geri geldi Milano’ya yerleşti. 1354 yılının sonbaharında Bohemya Kralı IV. Karl İtalya’ya bir sefer düzenleyerek 5 Nisan 1355 tarihinde Kutsal Roma İmparatoru olarak taç giydirildi. Petrarca, Aralık 1355 ayında Mantova’da IV. Karl’la tanıştı. 1356’da görevli olarak IV. Karl’ın sarayında kaldı. Ağustosun sonuna doğru Milano’ya döndü.

Francesco Petrarca'nın 1361'de, oğlu Giovanni vebadan öldü ve veba salgınından kaçarak Padova'ya gitti. 1362'de oradan Venedik'e geçti. 1363’te Giovanni Boccaccio’yu Venedik’teki evinde ağırladı. Bir süre kent yaşamı ve politikasında önemli rol oynadıktan sonra 1367'de Padova'ya döndü. 1370'ten sonraki yaşamı Padova ile yakınındaki Arquâ arasında geçti.

1370'te Papa V. Urbanus tarafından Roma'ya çağrıldı. Yola çıktı, ama Ferrara'da felç geçirdi. Padova’ya dönmek zorunda kaldı. Gene de çalışmalarına son vermedi. Bir yandan eski yapıtlarını gözden geçirirken, bir yanda da yeni yapıtlar kaleme aldı.

Francesco Petrarca, aynı zamanda bir akademisyen ve bir mektup yazarıdır. En önemli yapıtları Canzoniere (Şarkılar), ve Trionfidir (Zaferler) olarak bilinmektedir. Bir başka önemli eseri olan Secretum’u (Benim Gizli Kitabım) olabildiğince kişisel, suçluluk duygusu içeren, Augustinus ile imgesel ilişki içinde olan bir diyalog şeklinde yazmıştır. De Vita Solitaria (Yalnız Yaşam Üzerine), yalnızlığı seçerek, derin düşünmeye adanmış bir yaşam biçimini över.

Francesco Petrarca, 19 Temmuz 1374 tarihinde Arquà Petrarca, İtalya’da 70 yaşında ölmüştür.

Eserleri :
İtalyanca yapıtları:
- Rerum Vulgarium Fragmenta ya da Rime Sparse ya da Canzoniere (Canzoniere ya da Dîvan)
- Triumphi ya da I Trionfi (Utku Şiirleri)

Başlıca Latince yapıtları:
Koşuk :
- Africa
- Bucolicum Carmen (Çoban Şiirleri)
- Epistole Metrice (Koşuk Mektuplar)
- Psalmi Penitentiales (Tövbe Mezmurları)

Düzyazı :
- De Viris Illustribus (Ünlü Kişiler Üzerine)
- Rerum Memorandarum Libri (Unutulmaz Şeyler)
- Itinerarium ad Sepulcrum Domini (İsa'nın Mezarına Yolculuk)
- Secretum Meum (İç Dünyam)
- De Vita Solitaria (Yalnız Yaşam)
- De Otio Religioso (Dinsel Huzur)
- De Remediis Utriusque Fortune (İyi ve Kötü Talihe Karşı Çareler)
- De Sui Ipsius et Multorum Ignorantia (Kendisinin ve Başkalarının Bilgisizliği Üzerine)

Mektup :
- Rerum Familiarium Libri (Bildik Olaylara İlişkin Mektuplar)
- Rerum Senilium Libri (Yaşlılık Mektupları)
- Liber Sine Nomine (Adsız Kitap)


Kaynak:Biyografi.info