Füruzan

Füruzan, Türk yazar. Çağdaş Türk edebiyatının önemli isimlerinden birisidir. Türk öykücülüğünde genellikle "küçük insanlar" diye adlandırılan toplumun ezilmiş, hakkı yenmiş, duyarlıklı iç dünyaları keşfedilmemiş insanlarını yazmıştır.

Füruzan, 29 Ekim 1932 tarihinde İstanbul’da doğmuştur. Asıl adı Feruze Çerçi’dir. Baba tarafı, Balkanlardan göç etmeye zorlanmış bir ailedir. Esnaf olan babasını küçük yaşta kaybetti. İstanbul’un değişik semt okullarında okuduktan sonra Yalova Demir Köyü İlkokulunu 1946 yılında bitirdi. Parasız Yatılı sınavını kazanmışsa da kefil gösterme zorunluluğu ve bir kefilin bulunmaması yüzünden öğrenimine devam edemedi. Orta öğrenimini, yaşam koşullarının olumsuzluğu nedeniyle yarıda bıraktı.

Daha sonra Kadıköy Devlet Konservatuarı sınavlarını kazanmış ve eğitimini burada sürdürmek istemişse de okul programının yoğunluğu, uzun çalışma saatleri eve gidiş gelişlerini aksattığı için ailesi tarafından hoş görülmez ve eğitimini yine yarım bırakmak zorunda kalır. Ancak sanatla olan ilişkisini kesmeye niyeti olmadığını, 1950’li yıllarda Muhsin Ertuğrul’un İstanbul’da kurduğu Küçük Sahne’de oyunculuğa başlamasıyla gösterir.

Daha sonra kendini tümüyle edebiyat çalışmalarına verdi. 1975 yılında Alman Akademik Değişim Servisi adlı bir sanatçı programı kapsamında davet edildiği Almanya’da Berlin’e gider ve burada bir yıl kalarak bu şehirdeki Türk işçilerle röportajlar yapar. Röportajlarını “Yeni Konuklar” adlı kitabında toplar (1977). Dokuz Çağdaş Türk Öykücüsü (1982) adlı antolojisini ve Türkiye Çocukları (1979) adlı çocuk kitabını da Berlin’de hazırlar.

1956-1958 yılları arasında “Füruzan Yerdelen”, sonrasında “Füruzan Selçuk” imzalarını da kullanmıştır. 1958 yılında, Turhan Selçuk ile evlendikten sonra Füruzan Selçuk ismini kullanmaya başlar. Daha sonra eşinden boşandı ve yaşamını İstanbul’da sürdürdü. Boşanmalarının ardından imzası yalnızca Füruzan olacaktır.

Füruzan, 1970'li yıllarda en çok dikkat çeken üç kadın yazardan biri olarak Sevgi Soysal ve Adalet Ağaoğlu’yla birlikte anılır.

Yazın yaşamına öyküyle başlayan Füruzan, ilk yapıtlarında kötü yola düşmüş kadın ve kızların, çöken burjuva ailelerinin, yoksulluk ve yalnızlıkla boğuşan kadın ve çocukların, yeni ortamlarda bunalan ve yurt özlemi çeken göçmenlerin dramlarına sevecenlikle yaklaştı. Kişileri derinlemesine inceledi ve anlatımını ayrıntılarla besledi.

Toplumun ezilmiş, hakkı yenmiş, duyarlıklı iç dünyaları keşfedilmemiş insanlarını yazan Füruzan, Çağdaş Türk edebiyatının önemli isimlerindendir. Eserleri tiyatro ve sinemaya uyarlanan Füruzan öykünün yanı sıra şiir, roman, gezi yazısı, deneme ve çocuk kitabına kadar edebiyatın farklı türlerinde eserler vermiştir.

İlk eserlerini “gençlik hevesi olarak adlandıran Füruzan, asıl eserlerini 60’lı yıllardan sonra vermeye başladı. İlk kitabı Parasız Yatılı ile 1972 Sait Faik Hikâye Armağanı'nı kazanınca bu ödülü alan ilk kadın yazar olmasının da etkisiyle ünlendi. Sevilen eserleri ise: Parasız Yatılı, Kırk Yedi'liler, Sevda Dolu Bir Yaz, Gecenin Öteki Yüzü.

İlk öyküsü “Olumsuz Hikâye” (Füruzan Yerdelen imzasıyla), 1956’da Seçilmiş Hikâyeler dergisinde yayımlandı. Daha sonra öykülerini, Türk Dili, Pazar Postası (1956-58); ustalık dönemi ürünlerini Dost, Papirüs, Yeni Dergi (1964-72) gibi dergilerinde yayımladı. 1968’den itibaren Papirüs’te çıkan öyküleriyle öykücü kişiliğini belirginleştirdi. Toplumsal olayları birbirinden soyutlamadan yazdığı öykülerinde, duru ve açık dilli, geleneksel anlatım biçimlerini de kullanarak yeni çağrışımlar yaratabilen başarılı üslubu ile dikkat çekti.

İlk kitabı Parasız Yatılı 1971 yılında çıktı. Onu Kuşatma, Benim Sinemalarım ve 47’liler izledi. Yoksulluk ve yalnızlıkla mücadele eden kadın ve çocukların yaşamını duyarlıklı biçimde anlattı. 47’liler romanında 1968 sonrası gençlik olaylarını ve 1971’deki askeri müdahale dönemi anlattı. Tüm yazdıklarında, gurbet duygusu çok yer tuttu. Genellikle öykülerindeki dünyayı küçük kızların bakış açısıyla verdi. Ayrıca ana-kız motifini ve ölü içi boş evlilikleri de sık işledi. Sevda Dolu Bir Yaz’daki öykülerinde geçmiş zaman İstanbul’unun profilini çizdi. Bütün yazdıklarında titiz bir ayrıntı ustalığı ve diyalogları belirli bir ruhsal durumu belirtmek için kullanışındaki ustalık dikkati çeker. Yazdıklarında yer yer sinema etkisi vardır.

Füruzan, öykünün yanı sıra şiirden, romana, gezi yazısından, denemeye ve çocuk edebiyatına kadar edebiyatın farklı türlerinde eserler vermiş, öykülerinin bazıları tiyatro sahnesine ve sinema perdesine taşınmıştır.

Evlilikleri :
Yerdelen soyadlı biri ile 1956-1958 yılları arasında evli kaldı.
Füruzan, 4 Temmuz 1958 tarihinde Karikatürist Turhan Selçuk ile evlendikten sonra bir süre Füruzan Selçuk imzasını kullandı. Aslı Selçuk adında bir kızı vardır.

İlk hikâye kitabı Parasız Yatılı ile 1972 Sait Faik Hikâye Armağanını, ilk romanı 47'liler ile de 1975 Türk Dil Kurumu Roman Ödülünü kazandı.

1988-1989 arasında senaryolaştırdığı ve 1990’da Gülsüm Karamustafa ile birlikte yönetmenliğini yaptığı Benim Sinemalarım 1990’da Cannes Film Festivalinin “Eleştirmenlerin 7 Günü” ve “Altın Kamera” bölümlerinden çağrıldı, orada 158 film arasından seçilen sekiz filmden biri olarak gösterime girdi. 1991 İran Fecr Film Festivalinde uluslararası jüriden “En İyi İlk Film” ödülünü, 1991 Tokyo Film Festivalinde ise “En İyi On Asya Filmi” arasına seçildi. Parasız Yatılı adlı eseri sinemaya uyarlandı.

Ankara Devlet Tiyatrosunun önerisiyle Kış Gelmeden öyküsünü 1997 yılında oyunlaştırdı. Redife’ye Güzelleme öyküsünü yeniden oyun olarak yazdı. Eserleri birçok yabancı dile çevrildi. “Ah Güzel İstanbul” öyküsünü yönetmen Ömer Kavur tarafından 1981 yılında filme alındı. Müziklerini Melih Kibar’ın yaptığı filmde başrolleri Kadir İnanır ve Müjde Ar paylaştı.

Gecenin Öteki Yüzü isimli öyküsü, 1987 yılında başrollerinde Zuhal Olcay, Haluk Bilginer ve Müşfik Kenter’in rol aldığı bir dizi olarak TRT ekranlarında yayınlandı.

1989 yılında, yönetmenliğini sanatçı ve yönetmen Gülsün Karamustafa ile birlikte yaptığı Benim Sinemalarım isimli filmiyle yurt içinde ve yurt dışında birçok festivalde ödüller kazandı.

Yazar Füruzan, 11 Şubat 2024 tarihinde İstanbul'da 92 yaşında vefat etti.

Ödülleri :
1972 - Sait Faik Hikâye Armağanı - Parasız Yatılı adlı öyküsüyle
1975 - Türk Dil Kurumu Roman Ödülü - 47’liler adlı romanı ile

Eserleri :
Öykü :
1956 - Olumsuz Hikâye
1971 - Parasız Yatılı
1972 - Kuşatma
1973 - Benim Sinemalarım
1982 - Gecenin Öteki Yüzü
1985 - Gül Mevsimidir
1992 - Yedi Öykü
1999 - Sevda Dolu Bir Yaz
2004 - Toplu Öyküler
2008 - Haraç
2009 - Yaz Geldi - Seçme Öyküler

Roman :
1974 - Kırk Yedi'liler
1988 - Berlin'in Nar Çiçeği
2014 - Kırk Yedi'liler 40 Yaşında

Gezi ve röportaj :
1974 - Balkan Yolcusu
1977 - Yeni Konuklar
1981 - Ev Sahipleri
1994 - İşte Bizim Rumeli
1996 - Balkan Yolcusu

Oyun:
1981 - Redife'ye Güzelleme
1997 - Kış Gelmeden

Şiir :
1991 - Lodoslar Kenti

Çocuk kitabı :
1979 - Die Kinder Der Türkei (Türkiye Çocukları)

Antoloji:
1982 - okuz Çağdaş Türk Öykücüsü (Volk und Welt Verlag),
1984 - Bir Güldeste (hikâye antolojisi, Almanya)


Kaynak:Biyografi.info