Giuseppe Donizetti

İtalyan asıllı orkestra ve bando şefi, Türkiye'yi 19. yüzyılda batı müziği ile tanıştıran ve ilk Türk bandosu olan Mûsikâ-i Hümâyûn'un gelişmesinde en büyük katkıyı sağlamış olan kişidir.

Giuseppe Donizetti, 6 Kasım 1788 tarihinde Bergamo, İtalya’da doğmuştur. Babası orta halli bir memur, annesi ise müzikten anlayan güzel sesli bir bayan olan Marianna’nın ilk oğlu olarak dünyaya geldi. İtalyan Opera bestecisi Gaetano Donizetti’nin (1797-1848) ağabeyidir. Giuseppe Donizetti, Müziğe amcası Carini Donizetti ile başladı. Memleketinde müzik eğitimi veren bir okula yazılmak istedi. Yaşının büyük olması nedeniyle okula kabul edilmedi. Ünlü opera bestecisi kardeşi Gaetano'nun hocası Alman Simon Mayr'dan eğitim aldı.

1808 yılında Napolyon Bonapart’ın ordularına girerek Avusturya ve İspanya seferlerinde bandocu olarak 5 sene görev aldı. 1814 senesinde Napolyon'un Elba Adası'na sürülmesiyle onunla birlikte Elba'ya gitti. Fransa'ya döndüğünde ise, yine Napolyon ile Fransa'ya döndü ve yanında kaldı. 19 Haziran 1815 tarihinde Napolyon ordusunun Waterloo Muharebesinde yenilmesi üzerine ordudan ayrıldı. Napolyon Bonapart yönetiminin düşmesinin ardından Sardunya (Piemonte) Krallığı’nda 1821 senesinde Reggimento Provinciale Casale alayında bando şefi oldu.

Osmanlı Devletinin sultanı II. Mahmut’un 1826 yılında Mehterhâne-i Hâkanî’yi kaldırmasının ardından, yerine Sardunya Krallığı’nın İstanbul elçisi aracılığı ile Fransız Marquel tarafından kurulan Mızıkay-ı Hümâyûn beğenilmemiş, bunu üzerine yönetmek ve bandoyu düzenlemek üzere Giuseppe Donizetti İstanbul’a davet edilmiştir. Beraberinde, Avrupaî tarzda düzenlenen yeni askeri bando için gerekli Avrupaî enstrümanları da getirdi. 17 Eylül 1828 tarihinde İstanbul’a gelen Giuseppe Donizetti bir ay sonra bu bando ile ilk konserini verdi.

Giuseppe Donizetti’nin 1828 yılında II. Mahmut için bestelediği "Mahmudiye Marşı" 11 sene, 1839 yılında Sultan I. Abdülmecit için bestelediği Mecîdiye Marşı 22 sene Osmanlı Devleti tarafından resmî marş olarak kullanılmıştır. Her ikisi de atfedildikleri padişahların dönemlerinde milli marş olarak çalındı. Sultan I. Abdülmecit tarafından "Paşa" unvanı verildi.

Bazı Türk müziği eserlerini tampere sistem ile çok seslendirme çalışmaları oldu. Kendi eserlerinde Türk makamlarını kullanmaya özen gösterdi. Üç hâneli bir Sofyan Şevkefzâ Peşrev yazmıştır.

II. Mahmut’tan İftihar, Sultan I. Abdülmecit’ten Mecîdî, Fransa’dan Légion d’honneur nişanları aldı. Kendisine ilk önce miralay rütbesi verildi ve “Bey” dendi, hayatının son dönemlerinde mîrlivâ ve “Paşa” oldu. Necip Paşa, Osman Paşa, Hacı İbrahim Paşa, Süleyman Paşa, Neşet Paşa, Albay Halil Bey, Yarbay Âtıf Bey, Sultan I. Abdülmecit ve Nigâr Kalfa öğrencileri olmuştur.

Vefat ettiği 12 Şubat 1856 tarihine kadar tam 28 sene Osmanlı İmparatorluğu'nun hizmetinde çalışan Donizetti Paşa, İstanbul'u ikinci Vatan bilmiş ve vefatına dek İstanbul'da yaşamıştır.

Giuseppe Donizetti, 12 Şubat 1856 tarihinde İstanbul’da 68 yaşında ölmüştür. Giuseppe Donizetti’nin cenazesi, ölümünden sonraki üç hafta boyunca Beyoğlu'ndaki Santa Maria Kilisesi'nde muhafaza edilmiş ve 6 Mart 1856`da İstanbul'da, Şişli'de bulunan Santa Esprit Kilisesi`inin mezarlığına nakledilerek defnedilmiştir.

Donizetti Paşa'nın anısına, Beyoğlu'nun Pera Bölgesinde "Palazzo Donizetti Hotel" bulunmaktadır.

Kaynak:Biyografi.info