Haşmet Zeybek

Haşmet Zeybek, 1948 yılında, Mersin, Tarsus, Gülek’te doğmuştur. Annesi Sabriye Zeybek ev hanımı, babası İ. Nazmi Zeybek PTT memuru idi. Adana, Karaisalı Yatılı Ortaokulu’ndaki öğreniminin ardından Adana ve Tarsus liselerinde öğrenim gördü. Haşmet Zeybek, bu dönemde Tarsus Halkevi’nde yönetime girip tiyatro kolunda çalıştı. Tarsus Lisesi'nde kendi yazdığı oyunları Halkevi'nde yönetti. İlk oyunu "Kalem Tutan Eli Öp" lise temsili olarak sahnelendi.

Haşmet Zeybek, 1962 yılında lise arkadaşlarıyla Tarsus Meydan Oyuncuları topluluğunu kurdu ve bu toplulukla birlikte 1967 yılında ilk oyunu Irgat’ı sahneledi. Kendisinin yazdığı oyunları civar köylerde, düğün ve şenliklerde oynamaya başladı.

1968-1970 yılları arasında da Dostlar Tiyatrosu İşçi Kolu Tiyatro Kursları'na katıldı. 1969'da bu kurslar sırasında "Alpagut Olayı" adlı oyunu yazdı. Çorum İl Özel İdaresi'ne bağlı Alpagut Linyit İşletmeleri'nde çalışan 768 işçinin çalıştıkları fabrikanın yönetimini ele geçirip işgal edişlerinin hikayesidir. Oyun ilk kez Dostlar Tiyatrosu İşçi Kolu tarafından 1971 yılında oynandı.

Ulvi Uraz Tiyatrosu’nda, Dostlar Tiyatrosunda çalışmalarını sürdüren Haşmet Zeybek, 1971 yılında 12 Mart Muhtırası sonrası Ulvi Uraz’ın davet etmesi ile Ulvi Uraz Tiyatrosu’yla beraber turnelere çıktı.

1973 yılında Güzin Özyağcılar ve Erdal Özyağcılar ile Türkiye’de ilk kez denenen Gazete Tiyatrosu’nu kurarak bu toplulukla birlikte; Bu Kaçıncı Baskı, Düzenbaz, Bizim Mahalle, Şaşkın Politikacı Abidin Bey, Grev Ya da Refarandum, Karagöz ile Hacivat ve Arkadaşları adlı oyunları yazdı.

1974 yılında Muhsin Ertuğrul tekrar tiyatroya dönünce, onu çağırması üzerine Şehir Tiyatrosu'na girdi. 1974 yılından itibaren İstanbul Şehir Tiyatroları’nda oyuncu, yazar ve yönetmen olarak yer aldı. 2013 yılında kendi isteği ile emekli oldu.

Halkalı Köle, Kimlik, Çark, Şaşkın Ördek, Aptal Kahraman adlı sinema filmlerinin, Hanım Çiftliği ve Serçeler Göç Etmez gibi dizilerin senaryo çalışmalarını yaptı. Kimlik ve Ayran Geven oyunlarını yazdı, yönetti. Meddah, Karagöz ve Ortaoyunu üzerine çalışmalar yaptı. Şamanizmi araştırdı, "Bir" oyununu yönetti.

Haşmet Zeybek’in ilk oyunu Irgat 1969’da Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi dergisinde yayımlandı. Sonraki yıllarda oyun ve yazıları Tiyatro’72, Yarına Doğru, Direniş ve Militan gibi pek çok dergide yer aldı. “Toprak”, “Balta”, “Alpagut Olayı”, “Evrensel Pezevenk Para” ve “Kafalar” gibi oyunları sahnelendi. Haşmet Zeybek’in oyunlarında Toplumsal gerçekçi anlayışı benimsediği dile getirildi.

1970 yılında TRT Bilim ve Sanat Ödülleri Yarışması’nda “Toprak, Balta, Düğün ya da Davul” adlı oyunuyla başarı ödülünü kazanan Haşmet Zeybek, 1999 yılında da Millî Eğitim Bakanlığı Vakfı Türk Kültürüne Katkıda Bulunanlar Ödülü’nü aldı.

Haşmet Zeybek, TYS ve Tiyatro ve Televizyon Yazarları Derneği üyesi görevlerinde bulundu.

Tanzimat dönemi aydınlarından Namık Kemal gibi tiyatronun faydalı bir eğlence olduğuna inanan Haşmet Zeybek, bu konuda: “Tiyatro hem eğlendirmeli hem öğretmelidir. Sadece eğlendirmeyi konu alan bir tiyatro, tiyatro olmaktan çıkar, bir soytarılığa dönüşür” düşüncesini savunmuştur. “Ben yazılarımı yazarken bu yazımdan dolayı beni cezalandırırlar mı, sürerler mi diye düşünmem, tek düşündüğüm şey halkıma bir şeyler verebilmektir” düşüncesiyle eser veren yazar, halkına faydalı olmayı kendisine temel ilke edinmiştir.

Oyunlarında günlük olaylardan siyasal taşlamalar çıkaran, kırsal kesimlerdeki evlenme geleneklerini eleştiren, tarihî konuları ele alan, işçi hareketlerine değinen, eşitlik, özgürlük, kadın-erkek ilişkileri, evlilik sorunları ve yönetenlerin arkasına saklanan çıkarcı insanların istedikleri gibi yaşayabilme çabasını işleyen Zeybek, geleneksel Türk Tiyatrosu öğelerinden büyük ölçüde yararlanmıştır.

Haşmet Zeybek’in köy seyirlik oyunlarından yola çıkarak 1972 yılında kaleme aldığı Düğün ya da Davul oyununu o yıldan bu yana birçok tiyatro topluluğu tarafından sahnelenmiştir

Bir süre İSTİŞAN (İstanbul Şehir Tiyatrosu Sanatçıları Derneği) başkanlığını yürüten Şehir Tiyatroları Yönetim Kurulu ve Repertuar Kurulu üyeliklerinde bulunan Zeybek, OYÇED (Oyun Yazarları ve Çevirmenleri Derneği) üyesiydi.

Haşmet Zeybek, Feyza Zeybek ile evli idi ve 2 çocuğu vardı.

Haşmet Zeybek, 10 Ekim 2013 tarihinde kalp krizi nedeni ile 65 yaşında ölmüştür.

Eserleri:
1969 - Irgat (Tiyatro)
1976 - Düğün ya da Davul (Tiyatro)
1977 - Alpagut Olayı (Tiyatro)
1992 - Kafalar (Hikâye)
1994 - Evrensel Pezevenk Para (Tiyatro)
1994 - Zilli Şıh (Tiyatro)
1997 - Gılgamış (rock-opera)
2000 - Düğün Seyirlik Oyun 2 (Tiyatro)
2000 - Davul Seyirlik Oyun 3 (Tiyatro)
2001 - Kimlik (Tiyatro)
2002 - 47'liler Meddahı& Karşılaştırmalı Mitoloji (Tiyatro)
2009 - Theodora (Tiyatro)
2010 - Theodora 2 (Tiyatro)
2010 - Theodora 3 Mimus Oyunları (Tiyatro)
2012 - Ayrangeven (Tiyatro)
? - Sevdalılar (Diğer)
? - Birlik Gecesi (Diğer)
? - Bay Alkolü Takdimimdir (Diğer)
? - Aygır Fatma (Diğer)
? - Serçeler Göç Etmez (Diğer)
? - Hanımın Çiftliği (Diğer)
? - Duygu Çemberi (Diğer)
? - Köşeyi Dönenler (Diğer)

Deneme, Araştırme ve İnceleme:
1992 - Kültür Üzerine
1996 - Anadolu İnsanının Kültürel Kimliğinde Oyun I
2002 - Meddahlık Sınavı Karşılaştırmalı Mitoloji-2

Senaryo:
1990 - Utan
1990 - Darbe
1988 - Tanrı Seni Korusun
1988 - Gazeteci Kız
1987 - Çark
1987 - Yıllar
1987 - Devrim Gecesi (Video)
1986 - Kızlar Sınıfı Tatilde
1986 - Halkalı Köle
1986 - Gülmece Güldürmece / Gelinciklerim (Video)
1985 - Kızlar Sınıfı Yarışıyor
1985 - Köşeyi Dönenler
1985 - Gizli Yara
1988 - Kimlik
1983 - Şaşkın Ördek
1983 - Aptal Kahraman


Kaynak:Biyografi.info