I. Fuad

15 Mart 1922 - 28 Nisan 1936 tarihleri arasında Mısır kralı olarak bulunmuştur.

I. Fuad, 26 Mart 1868 tarihinde Kahire, Mısır’da doğmuştur. Tam adı Ahmed Fuad’dır. Babası Hidiv İsmail Paşa, annesi Feryal Kadınefendi’dir. Babası Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın torunudur. İlk eğitimini Kahire’de babasının Abdeen Sarayı'nda kurduğu özel okulda aldıktan sonra babasının Bâbıâli tarafından 1879’da Mısır hidivliğinden azledilerek sürgüne gönderilmesi üzerine tahsiline bulunduğu Avrupa şehirlerinde, özellikle Cenevre (İsviçre) ve Torino’da (İtalya) devam etti.

1882 yılından beri İngiliz işgali altında bulunan Mısır, I. Dünya Savaşı'nda İngiltere'nin Osmanlı Devleti'ne savaş ilan etmesinden sonra İngiliz protektorası olmuştu.  İngiliz ve Fransızların etkisiyle Abdülhamit II tarafından 26 Haziran 1879 tarihinde Mısır Hidivi babası Hidiv İsmail Paşa’nın görevden alınarak İtalya’ya sürgüne gönderilince I. Fuad’da İtalya ve İsviçre'de öğrenim gördükten sonra 1885 yılında İtalyan Askerî Akademisi'ne girdi. 1887 yılında Roma'da kraliyet ordusunda görev yaptı. Ardından Viyana'daki Osmanlı sefaretinde askerî ataşelik yaptıktan sonra İstanbul'da süvari binbaşısı rütbesiyle Abdülhamit II'in fahrî yaverliğinde bulundu.

1892 yılında Mısır’a dönerek, yeğeni olan Hıdiv II. Abbas Hilmi Paşa'nın 3 yıl kadar yaveri oldu.

1892 yılında Kahire'ye dönen I. Fuad, 1908-1913 yıllan arasında Kahire Üniversitesi'nin ilk rektörü olarak görev yaptı. Hıdiv II. Abbas Hilmi Paşa'dan sonra hidivlik yapan ağabeyi Hüseyin Kâmil'in vefatı üzerine "sultan" unvanıyla 9 Ekim 1917 tarihinde İngiliz hakimiyetindeki Mısır'ın başına Hidiv olarak atandı. 1922 yılında İngiltere tek yanlı bir açıklamayla Mısır'ın bağımsızlığını ilan etti ve I. Fuad kral unvanını aldı.

Fuâd’ın yönetimi Mısır siyasî tarihinin oldukça hareketli bir dönemine rastlar. Savaş yıllarında uygulanan sıkıyönetim sebebiyle ara verilen siyasî faaliyetler bu dönemde yeniden canlanmış ve siyasî tartışmaların odak noktasını Mısır’ın savaş sonrasında bağımsızlığına nasıl kavuşacağı meselesi oluşturmuştur. Bu amaca ulaşmak için çeşitli gruplar girişimde bulunmak istediyse de bunlar arasında Vefd adıyla bilinen, Sa‘d Zağlûl’ün başkanlığını yaptığı grup ön plana çıkmayı başardı. Daha sonra bir parti haline gelecek olan Vefd, Mısır’da İngiliz yönetiminin son bulmasında çok önemli bir rol oynadı. 1919-1922 arasında gösteri, boykot ve imza kampanyaları gibi çeşitli yöntemlerle Mısır’daki İngiliz yönetimi yıpratıldı ve nihayet 1922’de İngiltere Mısır’a bağımsızlık vermek zorunda kaldı.

Ancak Mısır’ın savunması, Britanya İmparatorluğu’nun iletişim yollarıyla (Süveyş Kanalı) azınlık ve yabancıların haklarının korunması, Sudan’da İngiliz idaresinin devamı hakları İngiltere’ye bırakıldı. Bu arada, 1917’den bu yana sultan unvanıyla görevde bulunan Fuâd bağımsızlıktan hemen sonra “kral” unvanını aldı. 19 Nisan 1923’te ilân edilen anayasa ile de krala geniş yetkiler verildi. Anayasanın ilânından sonraki ilk genel seçimlerde Vefd Partisi büyük bir başarı elde etti ve 1924’te Sa‘d Zağlûl ilk Vefd hükümetini kurdu. Fakat Vefd iktidarı uzun ömürlü olmadı. Çünkü Kral Fuâd kuvvetli milliyetçilerle çalışmaktan ziyade küçük partilerle veya Ahmed Zivâr (1924-1926) ve Muhammed Mahmûd (1928-1929) gibi bağımsız politikacılarla çalışmayı tercih etti.

Bunun yanında siyasî gelişmeleri istediği gibi yönlendirmek amacıyla keyfî kararlar aldı; parlamentoyu dört defa feshetti. Ancak Vefd’in katılmadığı 1931 seçimi hariç her fesih sonrasında yapılan seçimi (1925, 1926, 1929) Vefd Partisi kazandı. Fuâd döneminde hepsi de kısa ömürlü olan üç Vefd hükümeti görev yaptı (Sa‘d Zağlûl 1924, Mustafa en-Nehhâs 1928 ve 1930). Siyasî çalkantılarla geçen Kral Fuâd yönetiminin son yıllarında Habeşistan İtalya tarafından işgal edilince (1935) Mısır İngilizler’le tekrar anlaşıp iş birliği yapmak zorunda kaldı. İki ülke arasında, Kral Fuâd’ın 28 Nisan 1936’da ölümünden dört ay sonra Londra’da bir antlaşma imzalandı (26 Ağustos 1936).

Kral Fuâd Türkçe, İtalyanca, Fransızca ve orta seviyede İngilizce biliyordu. Dinî değerlere de sahip çıkan Fuâd, 1920’lerde Arap dünyasında başlayan hilâfetin geleceğiyle ilgili tartışmalara katıldı. 1924’te Türkiye’de hilâfetin kaldırılması üzerine halife olmaya talip olduysa da onun bu isteği diğer Arap liderleri tarafından kabul edilmedi.

Evlilikleri :
1.eşi: Şivekâr Hanım Efendi (e. 30 Mayıs 1895 - b.1898)
2.eşi: Nazlı Sabri (e. 24 Mayıs 1919 - 1936)
Çocukları : I. Faruk ((Kral Faruk), Prens İsmail, Prenses Fevkiye, Prenses Fevziye, Prenses Faize, Prenses Faike, Prenses Fethiye

Kızı Prenses Fevziye, 1939 yılında İran Şahı Muhammed Rıza Şah Pehlevi ile evlendi. 1948 yılında boşandılar.

I. Fuad, 28 Nisan 1936 tarihinde Kahire, Mısır’da 68 yaşında ölmüştür.  Ardından oğlu Faruk Mısır kralı (Kral Faruk) oldu.

Kaynak:Biyografi.info