Josef Thorak

Türkiye ve özellikle Almanya için yaptığı anıtsal heykelleriyle ünlendi.

Josef Thorak, 7 Şubat 1889 tarihinde Avusturya’nın Salzburg kentinde evlilik dışı bir şekilde doğmuştur. Annesi Mathilde Emig idi. 14 yaşında bir yandan Edmundsburg Manastırına (günümüzde Stefan Zweig Merkezi) giderken bir yandan da çömlekçi ustası olan babasının dükkânında çömlekçiliği öğrendi. Akşamları da Viyana Uygulamalı Sanatlar Okulunun kurslarına devam etti. 1910 yılında Viyana Güzel Sanatlar Akademisi’nde başladı, Josef Breitner, Prof. Josef Müllner ve heykeltıraş Anton Harnak'ın öğrencisi oldu. Bu yıllarda bronz rölyef "Perseus mit dem Medusenhaupt" ("Medusa başı ile Perseus", 1913, Belvedere Müzesi, Viyana) ve "Rosalind Sild" (1914) eserlerini yarattı. 1914'te, 25 yaşında, sanatsal başarılarından dolayı Avusturya Altın Devlet Madalyası ile ödüllendirildi.

1915 yılında ise Berlin’de yer alan Prusya Sanatlar Akademisi’ne geçti, Ludwig Manzel'in yanında grafik sanat eğitimi aldı. 1919'da, Torgau Süvari Alayı Anıtı ile Berlin Kültür Bakanlığı Devlet Ödülü'nü kazandı. O andan itibaren çok sayıda yarışmada ödüller kazandı.

1920 yılından itibaren serbest çalışan Josef Thorak, henüz eğitim aldığı dönemde eserleri önemli ödüllere layık görüldü, nihayet 1928 yılında, sürekli sergi katılımcısı olduğu Prusya Sanatlar Akademisinin devlet ödülünü kazandı.

Josef Thorak’ın ünü 1922 yılında (şimdi Polonya) Stolpmünde’de dikilen ve I. Dünya Savaşı’nda ölenlere adanan Der sterbende Krieger heykeli ile daha da arttı.

1933 yılından itibaren Josef Thorak, Arno Breke ile birlikle, Nazi Almanyası’nın resmi iki heykeltraşından birisi oldu. Münih dışındaki Baldheim'da hükümet tarafından yaptırılan devasa stüdyosunda, Nazi koordinasyonu altında Almanya'nın halk yaşamını temsil etmeyi amaçlayan heykeller üzerinde çalıştı. Yaptığı çalışmalar arasında 1936 Yaz Olimpiyatları için inşa edilen Berlin Olimpiyat Stadyumu’ndaki heykeller de yer almaktadır.

1934 yılında, Anton Hanak’ın ölümünden sonra, Türkiye’deki diğer çalışmaların yanı sıra Ankara’daki Güven Anıtı’nın yapımını üstlendi. Anıtın arka yüzünde Mustafa Kemal ATATÜRK tasvir edilmiş, yanında işçi, zanaatkâr, çiftçi ve sanatçılar yer almaktadır. Yükseklik: 8 metre. Anıtın yapımına Avusturyalı heykeltıraş Anton Hanak (1875–1934) tarafından başlandı. Hanak'ın ölümünden sonra, 1935'te eski öğrencisi Josef Thorak tarafından tamamlandı.

Anton Hanak tarafından yapımına başlanan anıt onun 6 Ocak 1934'te ölmesi üzerine Joseph Thorak tarafından 1935 yılında tamamlanmıştır. Anıtın kaidesi 37 metre uzunluğu, orta blok 8 metre, yan kanatlar 2 metre, bronz figürlerin boyu 6 metredir. Kaidede Atatürk'ün Türk, Öğün, Çalış, Güven özdeyişi yazar.

En büyük mesleki başarılarından biri, 1936 yılında Berlin’de düzenlenen Olimpiyat oyunları için yaptığı heykeldi. Aynı yıl Adolf Hitler tarafından profesörlük unvanı verilen Josef Thorak, Nazi rejiminin bir devlet sanatçısı haline geldi.

Atatürk’ün bu ilk portre büstü, bizzat Thorak’ın kendisi tarafından çeşitli zamanlarda ve çeşitli nedenlerle çok sayıda çoğaltılan, kopyalanan Atatürk büstlerinin orijinaliydi. Ayrıca 1936 ile 1937 yılları arasında yaptığı ve günümüzde Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde yer alan bir Atatürk büstünü de tasarlamıştır. 1935 yılından itibaren Ankara'daki Güven Anıtı'nın tamamlanmasının ardından Josef Thorak, Türkiye'deki çok sayıda kamu binası için Atatürk'ün büstlerini yapmak üzere görevlendirildi.

Josef Thorak sadece Atatürk’ün değil; Başbakan İsmet İnönü, İçişleri Bakanı Şükrü Kaya ve Ekonomi Bakanı Celal Bayar’ın da büstünü yapmıştır. Thorak’ın ayrıca Adolf Hitler ve Benito Mussolini gibi diktatörleri canlandırdığı büstler de mevcut.

1937’den itibaren öğretim görevlisi olarak Münih Güzel Sanatlar Akademisinde çalıştı. Ayrıca Nürnberg’deki İmparatorluk parti kongresi arazisi için modeller ve İmparatorluk başbakanlığı için heykeller yaptı ve Paris Dünya Sergisi’ne katıldı. Nazi rejimi devlet sanatçılarının en ön sıralarında yer aldığı halde, Münih Hüküm Dairesi İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Nazilerden arındırma davasında beraat etti, ancak 1948 yılına kadar çalışması ve heykellerini satması yasaklandı. 25 Şubat 1952’deki ölümüne kadar Salzburg’da sade bir hayat yaşadı.

Josef Thorak’ın çalışmalarının çoğu II. Dünya savaşından sonra yok edildi. Paris Dünya Sergisi Alman Pavyonu'nun ('Die Familie' ve 'Kameraden') girişini çevreleyen 7 metre yüksekliğindeki iki etkileyici bronz heykel grubu, Landsberg'deki bir dökümhanede 1949'da eritildi.

Josef Thorak’ın yaptığı Paracelsus ve Kopernik heykelleri Avusturya Salzburg'da Mirabell Sarayının bahçesinde sergilenmektedir.

Evlilikleri :
1.eşi: Hertha Kroll (e.1918–1926). Ağustos 1918'de oğulları Siegfried'in 4 Ocak 1917'de evlilik dışı doğmasının ardından evlendiler. 28 Nisan 1921'de ikinci oğlu Klaus doğdu. Josef Thorak, 8 Şubat 1926'da karısı Hertha'dan resmen boşandı.
2.eşi: Yahudi Hilda Lubowski (e.1929–1933). Üçüncü oğlu Peter 9 Mart 1930'da doğdu.
3.eşi: Erna Hoffmann (e.1949–1952)

Josef Thorak, 25 Şubat 1952 tarihinde Bad Endorf, Almanya’nın Bavyera eyaletinde Bad Endorf ilçesinde Chiemsee gölü kıyısındaki Hartmannsberg Kalesinde, geçirdiği bir astım krizi sonrasında 63 yaşında ölmüştür.

Ankara’daki Eserleri:
- 1936 - Güven Anıtı (arka yüzü) (Ön yüzündeki heykeller Clemens Holzmeister ve Anton Hanak tarafından yapıldı)
- 1936 - Atatürk büstü

Josef Thorak - Zwei menchen - İki kişi heykeli


Kaynak:Biyografi.info